Την τολμηρή πρόταση της αυξημένης φορολόγησης «της αμαρτίας» δηλαδή του αλκοόλ, των προϊόντων καπνού και των αναψυκτικών/ηδυπότων ρίχνει στο τραπέζι της δημόσιας διαβούλευσης κρατών-φορέων-ανεξάρτητων ιδρυμάτων, και επιστημονικών ενώσεων, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.
Πρόκειται για την πρωτοβουλία «3 μέχρι το 35» που περιλαμβάνει την αύξηση της φορολόγησης σε ορισμένα «αμαρτωλά» προϊόντα ώστε μέχρι το έτος 2035 η λιανική τιμή τους να έχει αυξηθεί κατά 50%, με στόχο την βελτίωση της δημόσιας υγείας και την δραματική μείωση της νοσηρότητας και της θνητότητας από τα λεγόμενα εκφυλιστικά/ χρόνια (μη μεταδοτικά) νοσήματα. Μέσω της αυξημένης φορολόγησης τα προϊόντα αυτά (αλκοόλ, προϊόντα καπνού και αναψυκτικά/ηδύποτα) θα καταστούν λιγότερο προσιτά στο ευρύ κοινό, ενώ θα αυξηθούν τα κρατικά έσοδα από τις πωλήσεις τους, προκειμένου να αναβρεθούν επιπλέον πόροι για την χρηματοδότηση νέων πρωτοβουλιών υγείας.
Αποφυγή 50 εκατ. θανάτων σε ορίζοντα 50 ετών
Σε διεθνές επίπεδο η κατανάλωση αλκοόλ, προϊόντων καπνού και αναψυκτικών τροφοδοτεί την επιδημία των χρόνιων ή εκφυλιστικών νοσημάτων. Αυτή η κατηγορία νοσημάτων δηλαδή τα μη λοιμώδη, που περιλαμβάνει καρκίνους, καρδιοπάθειες, σακχαρώδη διαβήτη, άνοιες κτλ ευθύνεται για το 75% των συνολικών ετήσιων θανάτων και μια πρόσφατη μελέτη φανερώνει ότι η αύξηση της τιμής τους κατά 50% θα μπορούσε να συμβάλει καθοριστικά στην αποφυγή 50 εκατομμυρίων θανάτων μέσα στην προσεχή 50ετία.
Έσοδα ύψους 1 τρισ. δολαρίων
Η πρωτοβουλία του ΠΟΥ θέτει ως φιλόδοξο αλλά εφικτό στόχο τη συγκέντρωση 1 τρισ. δολαρίων μέσα σε μια 10ετία. Το ποσό είναι δυσθεώρητο και μπορεί να αλλάξει τελείως την εικόνα της Δημόσιας υγείας από άκρη σε άκρη του πλανήτη, επενδυόμενο σε δράσεις προαγωγής υγείας. Ανάμεσα στο 2012 και το 2022, 140 χώρες αύξησαν την φορολόγηση στα προϊόντα καπνού, γεγονός που οδήγησε στην αύξηση της λιανικής τους τιμής άνω του 50% κάτι που δείχνει πως όλα είναι δυνατά. Ένα καλό παράδειγμα αποτελεί η Αμερική όπου ενδεικτικά στη Νέα Υόρκη ένα κλασικό πακέτο τσιγάρα κοστίζει τουλάχιστο 25 ευρώ (μετά φόρου).
- Διαβάστε ακόμα - Πρώτη αιτία θανάτου στις ηλικίες 16 - 25 στην Ελλάδα, η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ
Η φορολόγηση των αμαρτωλών προϊόντων που σχετίζονται με επιβλαβή επίδραση στην υγεία δεν αποτελεί καινούρια ιδέα. Είναι μάλιστα γνωστή με την φράση «φορολόγηση της αμαρτίας» όπως συνήθιζε να λέει στις ομιλίες του ο αείμνηστος καθηγητής Οικονομικών της Υγείας της ΕΣΔΥ (νυν ΠΑΔΑ) Ιωάννης Κυριόπουλος, αναφερόμενος σε αυτή την κατηγορία προϊόντων.
«Οι φόροι της υγείας αποτελούν ένα από τα πιο σημαντικά εργαλεία που έχουμε για την προαγωγή της δημόσιας υγείας», λέει ο Jeremy Farrar, αναπληρωτής διευθυντής του τομέα Προαγωγής Υγείας και Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων στον ΠΟΥ. Το εργαλείο αυτό μάς βοηθά να μειώσουμε την κατανάλωση των βλαπτικών προϊόντων, να αυξήσουμε τα έσοδα και να επαναχρηματοδοτήσουμε μέσω αυτών των κονδυλίων πολιτικές υγείας.
Από την μακρινή Κολομβία μέχρι τη Νότιο Αφρική, οι χώρες που εισήγαγαν αυξημένη φορολόγηση στα αμαρτωλά προϊόντα έχουν καρπωθεί ήδη τα πρώτα αποτελέσματα. Ο ΠΟΥ καλεί τις κυβερνήσεις των κρατών να εμείνουν σε αυτή τη γραμμή και να μην βρουν παραθυράκια για εξαιρέσεις όπως έχει συμβεί για προϊόντα καπνού.
Οι συνεργασίες βρίσκονται στην καρδιά της πρωτοβουλίας «3 μέχρι το 35», καθώς όταν οι κυβερνήσεις, οι ανεξάρτητοι οργανισμοί, οι επιστημονικές ενώσεις, η κοινωνία των πολιτών, οι Σύλλογοι ασθενών και γενικά οι εμπλεκόμενοι φορείς συνεργάζονται, το μήνυμα διαδίδεται καλύτερα, δυνατότερα και φθάνει παντού.
Τρεις στόχοι
Ο στόχος της πρωτοβουλίας είναι τριπλος και περιλαμβάνει:
- Τη μείωση της επιβλαβούς κατανάλωσης, με το να καταστούν τα προϊόντα λιγότερο προσιτά στην τιμή. Αυτό πραγματοποιείται με την επιβολή μεγαλύτερων φόρων σε προϊόντα καπνού, αλκοόλ και αναψυκτικά/ηδύποτα ώστε να αυξηθούν οι τιμές τους, να μειωθεί η κατανάλωση και να μειωθούν οι δαπάνες υγείας, καθώς θα περιοριστούν οι ασθενείς.
- Την αύξηση των κρατικών εσόδων από την έξτρα φορολόγηση για την χρηματοδότηση της υγείας. Έτσι ταυτόχρονα η φορολόγηση γίνεται πιο έξυπνη και πιο δίκαιη γιατί προστατεύει την υγεία και μέσω της καταβολής των φόρων και μέσω της ανταποδοτικότητας τους.
- Το χτίσιμο ενός συμπαγούς δικτύου ανάμεσα σε κυβερνήσεις, ακαδημαϊκούς και την κοινωνία των πολιτών, ώστε να δημιουργεί μια συμπαγής ασπίδα προστασίας γύρω από κάθε κοινωνία.
