Ο Σαουδάραβας εστεμμένος πρίγκιπας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν επιστρέφει στο Λευκό Οίκο αύριο Τρίτη για την πρώτη του επίσκεψη στην Ουάσινγκτον από το 2018, κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του Ντόναλντ Τραμπ.
Οι σχέσεις ΗΠΑ–Σαουδικής Αραβίας επιδεινώθηκαν σημαντικά υπό τον πρώην πρόεδρο Τζο Μπάιντεν, ο οποίος είχε δεσμευθεί να καταστήσει το Ριάντ «παρία» λόγω ανησυχιών για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Όμως, ο Τραμπ επανέφερε τις σχέσεις το Μάιο, όταν έτυχε ενθουσιώδους υποδοχής στο ταξίδι του στη Σαουδική Αραβία, κατά το οποίο το Ριάντ δεσμεύτηκε να επενδύσει 600 δις. δολάρια στις ΗΠΑ μέσα σε τέσσερα χρόνια.
Η επίσκεψη του πρίγκιπα Μοχάμεντ στην Ουάσινγκτον έρχεται σε μια περίοδο ιστορικού οικονομικού μετασχηματισμού για τη Σαουδική Αραβία, η οποία βρίσκεται στη διαδικασία διαφοροποίησης της οικονομίας της πέρα από το πετρέλαιο στο πλαίσιο του προγράμματος Vision 2030. Επίσης, περισσότερες γυναίκες συμμετέχουν πλέον στο εργατικό δυναμικό και ο τουριστικός τομέας επεκτείνεται.
Τα μεγάλα ζητήματα
Μεταξύ των μεγάλων ζητημάτων που αναμένεται να συζητηθούν είναι οι αμυντικές και ενεργειακές συμφωνίες. Ωστόσο, θα τεθούν στο τραπέζι πολλά περισσότερα θέματα, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την εξόρυξη, τις σπάνιες γαίες, την τεχνητή νοημοσύνη (AI), ένα πολιτικό πυρηνικό πρόγραμμα και περιφερειακή πολιτική.
Επίσης, ο Τραμπ θα επιδιώκει να πείσει τη Σαουδική Αραβία να θεσπίσει σχέσεις με το Ισραήλ και να ενταχθεί στις Συμφωνίες του Αβραάμ. Το Ριάντ, ωστόσο, έχει δηλώσει ότι οι σχέσεις με το Ισραήλ εξαρτώνται από μια αξιόπιστη πορεία προς παλαιστινιακό κράτος και από την ευρύτερη περιφερειακή ασφάλεια.
Οι δύο πλευρές θα αναδείξουν το βαθύ επίπεδο δέσμευσης στη συνεργασία τους μέσω ενός επιχειρηματικού φόρουμ που θα πραγματοποιηθεί την επόμενη ημέρα μετά τη συνάντηση του Μπιν Σαλμάν με τον Τραμπ.
Η Σαουδική Αραβία θα έχει περίπου 1.000 άτομα, συμπεριλαμβανομένων σχεδόν όλων των υπουργών, που θα συνοδεύουν τον πρίγκιπα-διάδοχο, σύμφωνα με πηγές.
Αμυντικές συμφωνίες
Παρόλο που υπάρχουν αναφορές για μια τεράστια συμφωνία ώστε η Σαουδική Αραβία να αποκτήσει αμερικανικά μαχητικά αεροσκάφη, συγκεκριμένα τα stealth F-35 της Lockheed Martin, μια τέτοια συμφωνία απέχει πολύ από το να θεωρηθεί οριστική.
Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν δηλώσει στο Bloomberg ότι υπάρχουν σε εξέλιξη συζητήσεις για πιθανή πώληση σχεδόν 50 F-35 στο Βασίλειο.
Ωστόσο, ο Μπερνάρντ Χάικαλ, καθηγητής Μεσανατολικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον, είπε στο Al Arabiya ότι η Σαουδική Αραβία μπορεί πλέον να μην ενδιαφέρεται για μια τέτοια συμφωνία. «Δεν νομίζω ότι οι Σαουδάραβες θα αγοράσουν τα F-35 και νομίζω πως ο λόγος που δεν θα τα αγοράσουν είναι οι αμερικανικοί όροι».
Ο Χάικαλ αναφέρθηκε στο γεγονός ότι το Ριάντ θα χρειάζεται άδεια για να μετακινήσει το αεροσκάφος από μια βάση σε άλλη εντός της Σαουδικής Αραβίας. «Αυτά είναι παραβιάσεις των εννοιών περί κυριαρχίας. Αν πληρώνεις για το μηχάνημα, υποτίθεται ότι μπορείς να το χρησιμοποιείς όπως θέλεις, και εκτός αν οι Αμερικανοί αποσύρουν αυτούς τους όρους, δεν νομίζω ότι οι Σαουδάραβες θα το αγοράσουν», τόνισε ο Χάικαλ.
Επεσήμανε επίσης το υψηλό κόστος συντήρησης των αεροσκαφών, εκτός από τα δισεκατομμύρια που απαιτούνται για την αγορά τους.
Ο Τραμπ αναμένεται ευρέως να παρέχει στον Μπιν Σαλμάν μια μορφή αμυντικής συμφωνίας που θα εγγυάται την προστασία των ΗΠΑ σε περίπτωση επίθεσης στη Σαουδική Αραβία.
Μετά την ισραηλινή επίθεση στη Ντόχα φέτος, ο Τραμπ εξέδωσε εκτελεστικό διάταγμα, δεσμευόμενος να απαντήσει σε οποιαδήποτε επίθεση στο Κατάρ. Η δέσμευση αυτή, παρόμοια με το Άρθρο 5, υπολείπεται μιας αμυντικής συνθήκης, η οποία θα χρειαζόταν επικύρωση από τη Γερουσία.
Η Σαουδική Αραβία πιθανότατα θα λάβει παρόμοια δέσμευση αλλά με πιο συγκεκριμένες εγγυήσεις σε μια διμερή αμυντική συμφωνία, η οποία θα διασφαλίζει ότι ένας μελλοντικός πρόεδρος των ΗΠΑ δεν θα μπορεί να την ανακαλέσει, όπως θα μπορούσε να κάνει με ένα εκτελεστικό διάταγμα.
Πολιτική πυρηνική συνεργασία
Η Σαουδική Αραβία επιδιώκει πρόσφατα να αναπτύξει ένα πολιτικό πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας.
Υπό την προηγούμενη κυβέρνηση των ΗΠΑ, Ουάσινγκτον και Ριάντ είχαν φτάσει κοντά στην οριστικοποίηση ενός πακέτου που περιλάμβανε πολιτική πυρηνική συνεργασία. Ωστόσο, οι συνομιλίες συνδέονταν με την ομαλοποίηση των σχέσεων με το Ισραήλ και η κυβέρνηση Τραμπ φαίνεται να έχει διαχωρίσει τα ζητήματα.
Το Ριάντ έχει διατηρήσει τη θέση του ότι η ομαλοποίηση απαιτεί μια αξιόπιστη, μη αναστρέψιμη πορεία προς ένα παλαιστινιακό κράτος, επιλογή που επανειλημμένα απορρίπτεται από την κυβέρνηση του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου και την Κνεσέτ.
Ο Χάικαλ πρότεινε ότι η Σαουδική Αραβία μπορεί προσωρινά να παραιτηθεί από τον εμπλουτισμό και την επεξεργασία ουρανίου, αλλά θα επιδιώξει μια «πυρηνική ομπρέλα» από τις ΗΠΑ, που ενδεχομένως να περιλαμβάνει την ανάπτυξη αμερικανικών πυρηνικών συστημάτων σε σαουδαραβικό έδαφος.
Η Σαουδική Αραβία στοχεύει στη μείωση των εκπομπών άνθρακα στο πλαίσιο του οικονομικού σχεδίου Vision 2030.
Μια συμφωνία θα μπορούσε να φέρει την αμερικανική βιομηχανία σε πλεονεκτική θέση για την ανάθεση συμβολαίων κατασκευής σαουδαραβικών πυρηνικών σταθμών, ενώ παράλληλα θα παρείχε πρόσβαση στο πρόγραμμα του Βασιλείου με τρόπο που θα μείωνε τυχόν ανησυχίες των ΗΠΑ για διάδοση όπλων.
Τεχνητή νοημοσύνη
Η τεχνητή νοημοσύνη και η τεχνολογία ημιαγωγών θα αποτελέσουν κεντρικό σημείο των συζητήσεων στο Λευκό Οίκο.
Η Σαουδική Αραβία έχει καταστήσει σαφείς τις φιλοδοξίες της να αναδειχθεί σε παγκόσμια δύναμη AI. Ο διευθύνων σύμβουλος της HUMAIN, της κορυφαίας εταιρείας AI του Βασιλείου, δήλωσε ότι η χώρα στοχεύει να γίνει ο τρίτος μεγαλύτερος πάροχος τεχνητής νοημοσύνης παγκοσμίως, πίσω από τις ΗΠΑ και την Κίνα.
Οι σπάνιες γαίες, ένας τομέας που κυριαρχείται από την Κίνα, θα αποτελέσουν επίσης βασικό θέμα στις συνομιλίες.
Αξιωματούχοι και αναλυτές λένε ότι το Ριάντ αναζητεί μια πραγματική μακροπρόθεσμη συνεργασία με την Ουάσινγκτον στην AI, που θα περιλαμβάνει κοινή καινοτομία, υποδομές δεδομένων και ανάπτυξη ικανοτήτων. Η Σαουδική Αραβία θέλει αμερικανική υποστήριξη στην ανάπτυξη ενός εγχώριου οικοσυστήματος AI και όχι απλώς στη φιλοξενία data centers.
