Ενώ οι πρόεδροι των ΗΠΑ επισκέπτονται συχνά τον Καναδά, το Μεξικό ή το Ηνωμένο Βασίλειο ως τον πρώτο τους προορισμό στο εξωτερικό, ο Nτόναλντ Τραμπ ανέτρεψε αυτή την παράδοση όταν ταξίδεψε στη Σαουδική Αραβία το Μάιο του 2017. Λίγες ώρες μετά τη δεύτερη ορκωμοσία του, ο Τραμπ έθεσε το ενδεχόμενο ενός ταξιδιού στο βασίλειο - έναντι τιμήματος φυσικά και λίγους μήνες μετά το κάνει πραγματικότητα. Το τίμημα από τον πρώτο του, μέχρι στιγμής σταθμό στη Μέση Ανατολή, το Ριάντ, είναι 1 τρισ. δολάρια ή τουλάχιστον αυτό που θα ήθελε να εξασφαλίσει.
Η επίσκεψη του Τραμπ έχει κατεξοχήν επιχειρηματικό-οικονομικό υπόβαθρο, κάτω από το οποίο όμως κρύβονται και γεωπολιτικές προεκτάσεις, καθώς παρουσίασε το όραμά του για τη Μέση Ανατολή και γενικότερα για την εξωτερική πολιτική με τον πιο σαφή έως σήμερα τρόπο, μετά τις προεκλογικές υποσχέσεις να τερματίσει για πάντα πολέμους, όπως οι συγκρούσεις στο Ιράκ και το Αφγανιστάν.
Ο Τραμπ αλλάζει την προσέγγιση στη Μέση Ανατολή
Η ομιλία του στο επιχειρηματικό φόρουμ ΗΠΑ-Σαουδικής Αραβίας υπογραμμίζει τον τρόπο με τον οποίο ο Τραμπ έχει αλλάξει την παραδοσιακή προσέγγιση των ΗΠΑ, ανατρέποντας σταθερές δεκαετιών και προκαλώντας αμηχανία σε παραδοσιακούς στενούς συμμάχους, όπως το Ισραήλ. «Δεν υπάρχουν πια μόνιμοι εχθροί», δήλωσε.
«Ο πρόεδρος Τραμπ είναι ειρηνοποιός, είναι διαπραγματευτής και βάζει σταθερά τους Αμερικανούς πάνω απ' όλα», δήλωσε στο Bloomberg ο αναπληρωτής εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Τόμι Πίγκοτ, απαντώντας σε ερωτήσεις σχετικά με την προσέγγιση του Τραμπ. «Όταν προσεγγίζουμε την εξωτερική πολιτική και τα πρότυπα, προσεγγίζουμε την προοπτική «Πρώτα η Αμερική» που επιτρέπει ευκαιρίες για την επιδίωξη κοινών συμφερόντων».
Στη Σαουδική Αραβία, ο Τραμπ επαίνεσε την ηγεσία του έθνους για τον εκσυγχρονισμό της χώρας, επικαλούμενος έναν από τους ψηλότερους ουρανοξύστες στον κόσμο στην Τζέντα και κάνοντας μία αντιπαραβολή με την οικονομική κρίση στο Ιράν.
Προσφέροντας συνεργασία σε μακροχρόνιους εχθρούς, υποσχέθηκε να άρει τις κυρώσεις κατά της Συρίας τώρα που ο πρόεδρος Μπασάρ αλ-Άσαντ έχει ανατραπεί και συναντήθηκε με τον νέο ηγέτη της Συρίας, Άχμεντ αλ-Σάραα, παρά το παρελθόν του Σάραα ως διοικητή συνδεδεμένου με την Αλ Κάιντα και την παρουσία ακραίων ισλαμιστών μεταξύ των οπαδών του. Εξέφρασε δε, την πεποίθηση πως και η Συρία θα ενταχθεί κάποια στιγμή στις «Συμφωνίες του Αβραάμ» που είχε προωθήσει ο Τραμπ στην πρώτη του θητεία με σκοπό την ομαλοποίηση του αραβικού κόσμου με το Ισραήλ.
Επαίνεσε τον ρόλο των ΗΠΑ στην επίτευξη μιας εύθραυστης εκεχειρίας με τους Χούθι της Υεμένης, υποδεικνύοντας ωστόσο ότι η υπομονή του δεν είναι ατελείωτη, καθώς προέτρεψε το Ιράν να συνάψει μια νέα πυρηνική συμφωνία με τις ΗΠΑ διαφορετικά θα διακινδυνεύσει σοβαρές οικονομικές και στρατιωτικές συνέπειες.
Με την προσέγγιση του «καρότου και του μαστιγίου», ο Τραμπ έδωσε την πιο σαφή ένδειξη μέχρι στιγμής για το όραμά του για την αναμόρφωση της περιοχής, όπου οι στόχοι της ενίσχυσης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της προώθησης της δημοκρατίας έχουν αντικατασταθεί από την έμφαση στην οικονομική ευημερία και την περιφερειακή σταθερότητα.
Όλα αυτά στέλνουν βεβαίως ένα μήνυμα προς τις υπόλοιπες χώρες της περιοχής ότι μπορούν να έχουν ένα λαμπρότερο μέλλον εάν συνεργαστούν με τις ΗΠΑ στο εμπόριο και τις επενδύσεις. «Είμαι πρόθυμος να τερματίσω τις παρελθούσες συγκρούσεις και να σφυρηλατήσω νέες συνεργασίες για έναν καλύτερο και πιο σταθερό κόσμο, ακόμη και αν οι διαφορές μας μπορεί να είναι βαθιές», δήλωσε ο Τραμπ. Η Μέση Ανατολή θα ορίζεται από το εμπόριο και όχι από το χάος, συμπλήρωσε.
Η σχέση Ριάντ με Ισραήλ
Ο Ρεπουμπλικάνος πρόεδρος υποστήριξε ένα όραμα που επικεντρώνεται στον πραγματισμό, όπως αναφέρει το Associated Press. Είναι κάτι που θεωρεί ως αναγκαιότητα για τις ΗΠΑ, οι οποίες, όπως πιστεύει, εξακολουθούν να αισθάνονται τις αρνητικές επιπτώσεις 20 ετών ατελείωτου πολέμου στο Ιράκ και το Αφγανιστάν. Επίσης, ο Τραμπ, στην ομιλία του, είπε ότι ελπίζει πως η Σαουδική Αραβία θα αναγνωρίσει το Ισραήλ στο δικό της χρόνο.
Η Σαουδική Αραβία υποστηρίζει εδώ και καιρό ότι η αναγνώριση του Ισραήλ συνδέεται με την ίδρυση ενός παλαιστινιακού κράτους στα σύνορα του Ισραήλ του 1967. Υπό την κυβέρνηση Μπάιντεν, υπήρξαν πιέσεις προς τη Σαουδική Αραβία να αναγνωρίσει το Ισραήλ στο πλαίσιο μιας σημαντικής διπλωματικής συμφωνίας. Ωστόσο, η επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023 ανέτρεψε αυτά τα σχέδια και έστειλε την περιοχή σε μια από τις χειρότερες περιόδους που έχει αντιμετωπίσει.
Αυτό σημαίνει ότι εξακολουθούν να υπάρχουν βαθιές διαφορές σχετικά με την αναγνώριση ενός παλαιστινιακού κράτους και την τύχη των προσφύγων από τη Γάζα, υπογραμμίζοντας την έκταση του έργου που απομένει να γίνει.
Το πραγματικό ύψος των συμφωνιών
Στο επιχειρηματικό μέρος, ο Ντόναλντ Τραμπ και ο Σαουδάραβας πρίγκιπας διάδοχος Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν δεσμεύθηκαν για συμφωνίες ύψους 1 τρισεκατομμυρίου δολαρίων, ένα εντυπωσιακό ποσό που δεν αντέχει ωστόσο σε αυστηρούς ελέγχους, σύμφωνα με το Bloomberg. Την ίδια στιγμή, εξασφάλισε στο Κατάρ συμφωνίες αξίας 1,2 τρισ. δολαρίων.
«Με τη βοήθεια των λαών της Μέσης Ανατολής και των εταίρων σε όλη την περιοχή, η χρυσή εποχή της Μέσης Ανατολής μπορεί να προχωρήσει μαζί μας», δήλωσε ο Τραμπ στο επενδυτικό φόρουμ Σαουδικής Αραβίας. «Θα συνεργαστούμε. Θα είμαστε μαζί. Θα πετύχουμε μαζί. Θα κερδίσουμε μαζί και θα είμαστε πάντα φίλοι».
Αλλά η λαμπερή εκδήλωση - όπου έδωσαν το παρόν κορυφαίοι αξιωματούχοι και εταιρικά στελέχη, συμπεριλαμβανομένου του δισεκατομμυριούχου συμβούλου του Τραμπ, Έλον Μασκ, και του διευθύνοντος συμβούλου της Nvidia, Τζένσεν Χουάνγκ, - αποτελεί μια δοκιμασία για τον πρόεδρο των ΗΠΑ και τον Σαουδάραβα πρίγκιπα διάδοχο, οι οποίοι κατά καιρούς δυσκολεύτηκαν να ταιριάξουν τη ρητορική τους με την πραγματικότητα.
Και οι δύο ηγέτες ισχυρίστηκαν ότι η Σαουδική Αραβία θα επενδύσει 1 τρισεκατομμύριο δολάρια στις ΗΠΑ, παρότι το συνολικό ποσό των συμφωνιών κυμαινόταν στην πραγματικότητα πιο πάνω από τα 300 δισεκατομμύρια δολάρια. Λίγες ώρες νωρίτερα, ο Λευκός Οίκος είχε κάνει λόγο για επενδύσεις ύψους 600 δισ. δολαρίων.
Τα σχέδια για ΑΙ
Επίσης, η κυβέρνηση Τραμπ ανοίγει τον δρόμο για δύο βασικούς συμμάχους των ΗΠΑ στον Περσικό Κόλπο να υλοποιήσουν τις φιλοδοξίες τους στην τεχνητή νοημοσύνη - και μερικές από τις μεγαλύτερες αμερικανικές εταιρείες τεχνολογίας συμμετέχουν σε αυτό το άνοιγμα με σχέδια να δαπανήσουν δισεκατομμύρια δολάρια στην περιοχή.
Η Σαουδική Αραβία έχει τοποθετηθεί ως παγκόσμιος τεχνολογικός κόμβος στο πλαίσιο της ευρύτερης προσπάθειάς της για οικονομική διαφοροποίηση από το πετρέλαιο, επενδύοντας σε όλα, από υποδομές τεχνητής νοημοσύνης έως εκπαίδευση και νεοσύστατες επιχειρήσεις.
Με βάση τις συμφωνίες που αναμένεται να αποκαλυφθούν τις επόμενες ημέρες, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα είναι έτοιμες να κερδίσουν ευρύτερη πρόσβαση σε προηγμένα τσιπ τεχνητής νοημοσύνης από την Nvidia και την Advanced Micro Devices, τα οποία θεωρούνται το χρυσό πρότυπο για τη λειτουργία μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης.
Επίσης, οι εταιρείες Google, Oracle, Salesforce, Uber Technologies της Alphabet και η DataVolt, με έδρα τη Σαουδική Αραβία, θα επενδύσουν 80 δισεκατομμύρια δολάρια «σε τεχνολογίες αιχμής και στις δύο χώρες». Η DataVolt έχει σχέδια να δαπανήσει 20 δισεκατομμύρια δολάρια σε κέντρα δεδομένων τεχνητής νοημοσύνης και ενεργειακές υποδομές στις ΗΠΑ, σύμφωνα με την ανακοίνωση του Λευκού Οίκου.
Στο πλαίσιο αυτό, η κυβέρνηση Τραμπ σχεδιάζει να αναθεωρήσει τους κανονισμούς για την εξαγωγή ημιαγωγών που χρησιμοποιούνται στην τεχνητή νοημοσύνη, εγκαταλείποντας μια προσέγγιση της εποχής Μπάιντεν που είχε προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από συμμάχους και εταιρείες των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένων των Nvidia και Oracle.
Οι κανονισμοί του Μπάιντεν είχαν υπονομεύσει τις διπλωματικές σχέσεις των ΗΠΑ με δεκάδες χώρες υποβαθμίζοντάς τες σε δεύτερης κατηγορίας, ανακοίνωσε το αμερικανικό υπουργείο Εμπορίου, προσθέτοντας ότι θα επισημοποιήσει την ανάκληση του κανόνα και θα τον αντικαταστήσει με άλλον στο μέλλον.
Επιπλέον, η εταιρεία επιχειρηματικών κεφαλαίων της Σαουδικής Αραβίας STV συνέστησε ένα ταμείο τεχνητής νοημοσύνης ύψους 100 εκατομμυρίων δολαρίων με την υποστήριξη της Google, στο πλαίσιο του ευρύτερου πακέτου συμφωνιών που ανακοινώθηκαν.
Οι συμφωνίες περιλαμβάνουν επίσης διευρυμένες αγορές επιβατικών αεροσκαφών της Boeing αξίας περίπου 5 δις. δολαρίων και μια υπόσχεση από το βασίλειο να επιτρέψει τη χρήση της υπηρεσίας Starlink του Έλον Μασκ στην αεροπορία και τη θαλάσσια ναυτιλία.
Άλλες επενδύσεις
Οι επενδυτικές συμφωνίες περιλαμβάνουν και πωλήσεις αμυντικού εξοπλισμού των ΗΠΑ αξίας σχεδόν 142 δισ. δολαρίων, παρέχοντας στη Σαουδική Αραβία υπερσύγχρονο πολεμικό εξοπλισμό και υπηρεσίες από περισσότερες από δώδεκα αμερικανικές αμυντικές εταιρείες, ανέφερε ο Λευκός Οίκος. Το πακέτο πωλήσεων πρόκειται να περιλαμβάνει εξοπλισμό που καλύπτει το φάσμα της αμυντικής τεχνολογίας, από τις δυνατότητες της Πολεμικής Αεροπορίας έως τη ναυτική ασφάλεια, καθώς και τις υπηρεσίες πληροφοριών και επικοινωνιών.
Ο Λευκός Οίκος υπογράμμισε επιπλέον τα σχέδια για άλλες συνεργασίες μέσω επενδυτικών κεφαλαίων με έμφαση στην ανάπτυξη εκ μέρους των ΗΠΑ στους τομείς της ενέργειας, της αεροδιαστημικής και του αθλητισμού.
Τουλάχιστον μία προγραμματισμένη επένδυση αφορά την υγειονομική περίθαλψη, με την Shamekh IV Solutions της Σαουδικής Αραβίας να σχεδιάζει να δαπανήσει 5,8 δισ. δολάρια, συμπεριλαμβανομένου ενός εργοστασίου στο Μίσιγκαν που προορίζεται για την παραγωγή ενδοφλέβιων υγρών. Η εταιρεία αυτοαποκαλείται ότι εργάζεται για την αντιμετώπιση των παγκόσμιων ελλείψεων ενδοφλέβιων διαλυμάτων που χρησιμοποιούνται για την παροχή φαρμάκων και θρεπτικών συστατικών στην κυκλοφορία του αίματος των ασθενών.
