Το σύστημα φορολογίας εισοδήματος της Ελλάδας είναι άδικο και αναποτελεσματικό, ενώ αποτελεί σημαντικό εμπόδιο για την επιχειρηματικότητα και αποτυγχάνει να αντιμετωπίσει τις φορολογικές ανισότητες. Επιπλέον, είναι υπερβολικά περίπλοκο, αλλάζει πολύ συχνά και είναι φτιαγμένο με τρόπο που διευκολύνει τη φοροδιαφυγή. Αυτό είναι συμπέρασμα της νέας έρευνας της διαΝΕΟσις και του ΙΟΒΕ με τίτλο «Το φορολογικό πρόβλημα της Ελλάδας» που χαρτογραφεί τα προβλήματα του ελληνικού φορολογικού συστήματος και προτείνει λύσεις.
Σύμφωνα με την έρευνα μέσα σε οκτώ χρόνια, οι έκτακτοι άμεσοι φόροι αυξήθηκαν κατά 94%, ενώ τα έσοδα από φόρους στην περιουσία επταπλασιάστηκαν. Ακόμη, οι φόροι στην παραγωγή έφτασαν στο 16,1% του ΑΕΠ το 2015.
Σήμερα η Ελλάδα είναι τρίτη στη λίστα με τα κράτη-μέλη της ΕΕ με τις υψηλότερες ασφαλιστικές εισφορές και μια από τις χώρες με τους υψηλότερους φορολογικούς συντελεστές.
Παράλληλα, οι επιχειρήσεις φορολογούνται με εξαιρετικά υψηλό συντελεστή της τάξης του 29%, ενώ ο μέσος όρος της ΕΕ είναι 22,5%. Ο συνολικός φορολογικός συντελεστής για τις επιχειρήσεις (με τις ασφαλιστικές εισφορές) φτάνει το 50,7% το 2017. Είναι, μάλιστα, υψηλότερος από τον αντίστοιχο στη Σουηδία (49%).
Ποιοι πληρώνουν φόρους
Το 2015 το 88,2% των φορολογούμενων, που δήλωναν εισοδήματα κάτω των 25.000 ευρώ ετησίως, πλήρωναν το 32,7% των φόρων. Το υπόλοιπο 11,8% πλήρωνε το 67,3% των φόρων. Η πλειοψηφία των ελεύθερων επαγγελματιών (71%) και σχεδόν όλοι οι αγρότες (93%) δηλώνουν εισοδήματα μικρότερα των 9.000 ευρώ ετησίως.
Η πλειοψηφία των ελεύθερων επαγγελματιών (71%) και σχεδόν όλοι οι αγρότες (93%) δηλώνουν εισοδήματα μικρότερα των 9.000 ευρώ ετησίως.
Αναποτελεσματικότητα των φόρων
Παρά τους υψηλούς συντελεστές οι φόροι εισοδήματος στην Ελλάδα αποτελούν μόνο το 21% των συνολικών εσόδων από φόρους και εισφορές, καθώς τα περισσότερα έσοδα προέρχονται κυρίως από τους έμμεσους φόρους, όπως ο ΦΠΑ (41%), και από τις ασφαλιστικές εισφορές (35,2%). Μάλιστα, το 2015 ο φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων έφερε έσοδα ίσα με το 5,4% του ΑΕΠ -σχεδόν το μισό από ό,τι στις άλλες χώρες της ΕΕ
Όμως, σύμφωνα με την έρευνα υπάρχουν και πολλά άλλα προβλήματα όπως ότι το φορολογικό σύστημα αλλάζει συνέχεια. Μόνο το διάστημα 2001 – 2015 ψηφίστηκαν 36 αμιγώς φορολογικοί νόμοι. Και ακόμη και έτσι η Ελλάδα είναι η τελευταία ανάμεσα σε όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ στην εισπραξιμότητα ληξιπρόθεσμων οφειλών.
Πώς θα έμοιαζε ένα απλούστερο φορολογικό σύστημα;
Οι ερευνητές ανέπτυξαν έξι σενάρια διαφορετικών συστημάτων φορολογίας εισοδήματος με δημοσιονομικά ουδέτερο αποτέλεσμα. Ο καλύτερος συμβιβασμός όσον αφορά την οικονομική αποτελεσματικότητα από τη μια πλευρά και την οικονομική δικαιοσύνη από την άλλη επιτυγχάνεται στα σενάρια με ένα φορολογικό συντελεστή στο 20% ή δυο στο 20% και 25%, χαμηλότερη έκπτωση φόρου, αλλά και ριζική αναμόρφωση του συστήματος κοινωνικής πρόνοιας.
• Τη μείωση του ύψους (σε 20%-25%) και του πλήθους (σε δύο το πολύ) των
συντελεστών φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων.
• Τη δραστική μείωση του συντελεστή φορολογίας εισοδήματος νομικών προσώπων το πολύ σε 20%.
• Τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης με επανεξέταση επιχειρηματικών δαπανών που εκπίπτουν.
• Τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών.
• Τη μη επιβολή εκτάκτων ή πρόσθετων φόρων στα δηλωθέντα εισοδήματα.
• Την περαιτέρω διάδοση χρήσης του πλαστικού χρήματος και της ηλεκτρονικής τιμολόγησης.
• Την εντατικοποίηση των φορολογικών ελέγχων για την επιβολή κυρώσεων και την ταχεία επίλυση φορολογικών διαφορών.
• Την αξιολόγηση και απλούστευση της φορολογικής νομοθεσίας.
• Τη διοικητική αναδιοργάνωση των φορολογικών αρχών με την ενίσχυση του αριθμού των εργαζομένων στον φορολογικό έλεγχο.
• Τη δημιουργία ηλεκτρονικής φορολογικής διοίκησης.
