Τα θέματα της Αγροτικής μας Οικονομίας, είναι πολλά, σύνθετα, ανομοιογενή μεταξύ τους και το χειρότερο συχνά βασίζονται σε εσφαλμένες ή ελλειπείς πληροφορίες και υποθέσεις. Η στρέβλωση αυτή, πρέπει να αλλάξει, διότι το πρόβλημα δεν ταυτοποιείται σωστά: άλλο αντιλαμβάνονται οι αγρότες ως άμεσα ενδιαφερόμενοι, άλλο οι πολίτες ως καταναλωτές αλλά και ενεργοί πολίτες, άλλο η εκάστοτε εξουσία και ο διοικητικός μηχανισμός.
- Διαβάστε ακόμη: Αγρότες στους δρόμους (Νο ΙΙ): Πώς η δαιδαλώδης γραφειοκρατία μηδενίζει τη δουλειά στα χωράφια
Έχουν γεμίσει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με μια επιπόλαια στατιστική, που αφορά το θέμα αξίας παραγωγής ανά επιφάνεια καλλιεργούμενης γης. Και φυσικά γίνεται πάντα η σύγκριση με την Ολλανδία και το Ισραήλ, δύο παγκόσμιες αγροτικές υπερδυνάμεις.
Κανείς δεν αμφιβάλει για την πρόοδο των χωρών αυτών, αλλά η εν λόγω σύγκριση είναι αστήρικτη. Αστήρικτη, διότι πρώτο και σημαντικό η βάση αναφοράς είναι διαφορετική. Τόσο η Ολλανδία όσο και το Ισραήλ, δεν έχουν για παράδειγμα καθόλου βουνά. Εμείς εδώ, προσπαθώντας επί χρόνια να αυξήσουμε την καλλιεργούμενη γη, έχουμε εκχερσώσει μέχρι του σημείου που είναι οριακά συμφέρουσα η καλλιέργεια (άσχετα εάν τώρα τα εγκαταλείπουμε).
Δεν μπορεί κάποιος να συγκρίνει τα οριακά αυτά εδάφη με τα πλούσια μαυροχώματα της Ολλανδίας!
- Διαβάστε ακόμη: Αγρότες στους δρόμους (Νο Ι): Άλλο μέτρα ανακούφισης, άλλο συγκροτημένη αγροτική πολιτική
Τι παραπάνω έχουν οι Ολλανδοί
Από το Ολλανδικό αγροτικό θαύμα, δεν θα πρέπει να μας εντυπωσιάζει τόσο η αξία παραγωγής ανά στρέμμα, όσο άλλα επιτεύγματα τα οποία τους εξασφαλίζουν αποδοτική λειτουργία των αγροτικών εκμεταλλεύσεων αλλά κυρίως ένα βιώσιμο μέλλον. Και αναφερόμαστε στην ύπαρξη εδώ και πολλά χρόνια, εκπληκτικών δομών υποστήριξης του αγροτικού επαγγέλματος, προεξάρχοντος του παγκοσμίως πρώτου Γεωπονικού πανεπιστημίου του Wageningen, στη λειτουργία ήδη από τις αρχές του 20ου αιώνα δομών αγροτικών εφαρμογών, οι οποίες στη συνέχεια ιδιωτικοποιήθηκαν, στην ύπαρξη της αγροτικής τράπεζας της χώρας, της γνωστής και κολοσσιαίας Rabobank, μιας από τις μεγαλύτερες τράπεζες του κόσμου, αλλά και σημείο αναφοράς για τις αναλύσεις της και το γνωστό Ρολόι Δημοπρασιών του Άαλσμιρ, όπου οπτικοποιείται η έννοια του σύγχρονου καπιταλισμού.
Εμείς μια Αγροτική τράπεζα είχαμε όλη κι όλη και την πουλήσαμε νύχτα για 1 ευρώ, για να μη καταρρεύσει και το υπόλοιπο τραπεζικό σύστημα μαζί της...
Κι εμείς είχαμε εδώ στην Ελλάδα κρατικές αγροτικές εφαρμογές, οι οποίες πέτυχαν ένα δικό μας θαύμα στην εποχή τους, τη μετεξέλιξη της σπαραγμένης από τον πόλεμο παραγωγικής μας βάσης, σε μεγάλη (για το μέγεθός μας) εξαγωγική δύναμη σε πλήθος προϊόντων, όπως το βιομηχανικό ροδάκινο, το ελαιόλαδο, την φέτα, τα λαχανικά και φρούτα, το ακτινίδιο. Φροντίσαμε όμως να μην εκσυγχρονίσουμε αυτές τις δομές αμέσως μετά την μεταπολίτευση και υπό την μέθη (κυριολεκτικά) του φρέσκου Ευρωπαϊκού χρήματος, όταν εισήλθαμε στην τότε ΕΟΚ, καθένας έκανε ότι ήθελε και νόμιζε σωστό.
Όσο για την αγροτική μας εκπαίδευση, ας μείνουμε σε μια μόνο διαπίστωση: εδώ και πολλά πολλά χρόνια, η ανώτατη αγροτική παιδεία, δεν αποτελεί στόχο των καλύτερων μαθητών για σπουδές, συχνά μάλιστα, η βάση εισαγωγής ήταν κάτω της βάσης, προκειμένου να καλυφθούν οι θέσεις. Όσο για την μέση αγροτική εκπαίδευση, υπάρχουν μόνο κάποιοι φάροι στην απέραντη έρημο, τους οποίους δεν αναφέρουμε μήπως και ξεχάσουμε κάποιον και θα είναι πραγματικά κρίμα, διότι προσπαθούν πολύ. Μακροσκοπικά παρατηρώντας, ίσως η τάση αυτή να αλλάζει και κάποιοι νέοι να θέλουν να σταδιοδρομήσουν σε επιστημονικά επαγγέλματα της πρωτογενούς παραγωγής. Μακάρι.
Στο Ισραήλ, οι αγροτικές εργασίες δεν σταματούν ούτε με τον πόλεμο
Αναφορικά με το Ισραήλ, όποιος ζει την αγροτική καθημερινότητα σε ολόκληρο τον κόσμο σε περίοδο κλιματικής αλλαγής, όπου οι δουλειές γίνονται υπό καθεστώς αφόρητης χρονικής και άλλης πίεσης, δεν πρέπει να τον εντυπωσιάζει τίποτα περισσότερο από το γεγονός ότι έχουν λύσει εδώ και καιρό το θέμα των εργατών γης.
Οι τελευταίοι, δεν είναι χρήσιμοι μόνο στην περίοδο της συγκομιδής, όπως γίνεται αντιληπτό εδώ σε εμάς από ετεροεπαγγελματίες αγρότες που θέλουν να μαζέψουν τις ελιές τους και δεν βρίσκουν χέρια. Υπάρχει πλήθος άλλων εργασιών, όπου η επάρκεια εξειδικευμένων χεριών είναι απολύτως αναγκαία για να επιτευχθεί μια σωστή και αποτελεσματική παραγωγή.
Καλά τα θερμοκήπια, καλά τα αυτόνομα τρακτέρ, καλή η στάγδην άρδευση αλλά χωρίς ικανά αφεντικά κι εξειδικευμένη εργατική δύναμη, τίποτα δεν θα γίνει όπως πρέπει.
Το χρονίζων θέμα των συνεταιρισμών
Το άλλο μεγάλο θέμα που συνεχώς ενσκήπτει στις συζητήσεις περί αγροτικών είναι το θέμα των συνεταιρισμών. Γιατί δεν συνεταιρίζονται οι αγρότες, αφού μόνο έτσι θα μεγαλώσουν! Μπορεί κάποιος να αναφέρει χίλιους λόγους και να είναι και λίγοι. Το γεγονός είναι ότι έχουμε ελάχιστα παραδείγματα υγιών συνεταιριστικών επιχειρήσεων, με την συντριπτική πλειοψηφία να είναι πάνω από την Κεντρική Ελλάδα. Αυτό είναι κάτι που μας διαφεύγει αλλά δεν είναι του παρόντος.
Ας παραδεχτούμε όμως κάποια στιγμή την πραγματικότητα, μήπως και προχωρήσουμε. Έχουμε μεγάλη δυσκολία να φτιάξουμε τόσο συνεταιρισμούς, όσο και ομάδες παραγωγών. Και πολλές από όσες γίνονται είναι για να μοιραστεί το αρχικό κεφάλαιο. Μήπως στην περίοδο οξύτατης κρίσης που ζούμε, να μην δίνουμε προτεραιότητα να φτιάξουμε νέους συνεταιρισμούς αλλά να εστιαστούμε στην τόνωση της λειτουργίας και την στήριξη των ήδη υφιστάμενων;
Μια ιδέα θα ήταν, να εφοδιάσουμε τους σημερινούς συνεταιρισμούς με σύγχρονα εργαλεία για να δουλέψουν και να αναπτυχθούν. Η διοίκηση ενός συνεταιρισμού για παράδειγμα, βασίζεται μεν στις αρχές της ελεύθερης οικονομίας αλλά έχει και άλλες δικές τις αρχές. Σκοπός εδώ, δεν είναι μόνο η επίτευξη κέρδους, αλλά και η απορρόφηση της παραγωγής των μελών, η τεχνική τους στήριξη για να αναπτυχθούν στο μέλλον, η ενιαία αγορά εισροών που ρίχνει το κόστος, η παροχή δωρεάν διευκολύνσεων στους παραγωγούς που μια αμιγώς ιδιωτική εταιρεία θα χρέωνε και άλλα πολλά.
Εμείς δεν φροντίσαμε να κάνουμε για παράδειγμα μέσες και ανώτερες σχολές συνεταιριστικών στελεχών, όπου η εισαγωγή ενός νέου σε μια από αυτές θα έκανε τον πατέρα του να κερνάει από υπερηφάνεια στο καφενείο επί δεκαήμερο.
Ούτε δώσαμε κίνητρα να συνεργαστούν οι υφιστάμενοι με άλλους παραγωγούς πέραν των μελών τους. Δεν θα μπορούσαν άραγε οι επιτυχημένοι πτηνοτροφικοί συνεταιρισμοί της χώρας να συνάψουν μόνιμες σχέσεις με παραγωγούς καλαμποκιού σε γειτονικές τους περιοχές αντί να προτιμούν το εισαγόμενο Ουκρανικό; Δίνουμε κίνητρα (50% μείωση της φορολογίας) για την υποτιθέμενη συμβολαιακή γεωργία κι εδώ που είναι μια δοκιμασμένη σχέση ποιούμε την νήσσα…
Το μεγάλο δράμα των στοιχείων!
Επικαλούμαστε στις συζητήσεις μας ένα σωρό στοιχεία περί διαφόρων θεμάτων της αγροτικής οικονομίας, γνωρίζοντας ότι είναι σχεδόν όλα στον αέρα. Κι αυτό το αναφέρουμε, την εποχή που λόγω ΟΠΕΚΕΠΕ έχουν βγει στην επικαιρότητα σημεία και τέρατα. Από τους 600.000 πολίτες που κάνουν αίτηση ενιαίας ενίσχυσης, είναι ζήτημα εάν οι μισοί είναι πια ασχολούμενοι στην πρωτογενή παραγωγή, έστω και σαν εταιροεπαγγελματίες. Ηλικιωμένοι γονείς, έχουν δώσει τα ηνία της εκμετάλλευσης στα παιδιά τους, παρόλα αυτά συντάσσουν, ίσως και δύο αιτήσεις ενίσχυσης. Προκειμένου μάλιστα να είναι άρτια η δήλωση, ένα χωράφι μπορεί να χωριστεί σε τρεις δικαιούχους.
Άρα πόσα αγροτεμάχια καλλιεργούνται; Με πόσα τρακτέρ καλλιεργούνται, αφού το παλιό του πατέρα είναι παροπλισμένο στην αυλή, αλλά δεν έχει διαγραφεί από τα αρχεία της Δ/νσης Γεωργίας;
Μια ματιά σε αγροτικές ομάδες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης θα σας πείσει, βλέποντας το τι «παλιοσίδερο» πωλείται!
Πάλι με εμπειρικές παρατηρήσεις, τα τελευταία χρόνια (εκτός από φέτος που πολλά αναμένεται να αλλάξουν), ο μέσος όρος των καλλιεργούμενων αγροτεμαχίων έχει σημαντικά αυξηθεί. Βασικοί λόγοι είναι δύο, πρώτο οι συνταξιοδοτήσεις αγροτών χωρίς διαδόχους, οπότε σε πολλές περιπτώσεις δίνεται στον γείτονα για εκμετάλλευση και η σιωπηρή αποχώρηση νεώτερων αγροτών,αφού μόνο με την γεωργία δεν μπορούν να θρέψουν μια σύγχρονη οικογένεια.
Στο αύριο, χωρίς κατεύθυνση αλλά και χωρίς πυξίδα
Αυτό που αναδεικνύεται ανάγλυφα τον τελευταίο καιρό δεν είναι η απουσία Εθνικής αγροτικής στρατηγικής και φυσικά πολιτικής, αλλά ότι είναι όλα στον αέρα.
Τα περισσότερα στοιχεία είναι, ας μη πούμε λάθος αλλά ελλιπή, το κτηματολόγιο δεν λέει να τελειώσει παρόλα τα τόσα χρόνια προσπαθειών και χρηματοδότησης, η τεχνική στήριξη της πρωτογενούς παραγωγής έχει αφεθεί στα χέρια όποιου ενδιαφέρεται να πουλήσει ή αγοράσει κάτι, η χρηματοδότηση αφορά κατά κύριο λόγο εγκεκριμένα και επιδοτούμενα σχέδια βελτίωσης, η έννοια καινοτομία έχει ταυτιστεί αυστηρά με την αγορά καινούργιου μηχανολογικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, την ώρα που τα κουρασμένα εδάφη μας εξαντλούνται περαιτέρω από κακούς χειρισμούς, την υπολίπανση, την άγνοια και αδυναμία εφαρμογής μέτρων ανάταξής τους.
Το ανησυχητικό, (όχι ότι είναι αμελητέο) δεν είναι ότι φτάσαμε εδώ που φτάσαμε, αλλά ότι έχουμε πάρει φόρα στην κατηφόρα ενός κακοτράχαλου δρόμου, σαν αυτούς που από αδιαφορία όλων των συντελεστών αγροτικής παραγωγής, κυκλοφορούν κάθε ημέρα οι αγρότες μας διαλύοντας τον καινούργιο εξοπλισμό τους, την μέση τους (ένα εξαιρετικά σημαντικό θέμα που δεν αναφέρεται ποτέ στον δημόσιο διάλογο) και σπαταλώντας πολύτιμο χρόνο!
Όλα είναι δρόμος...
Για όλα αυτά είναι οι αγρότες στο δρόμο! Μπορεί το μορφωτικό επίπεδο και οι εμπειρίες ζωής των περισσοτέρων να μην επιτρέπει σύνθετες σκέψεις και γενναίες αποφάσεις, αλλά χαζοί ή στραβοί δεν είναι. Τα έβλεπαν όλα με τον ΟΠΕΚΕΠΕ, αλλά αισθάνονταν παντελώς αδύναμοι να παρέμβουν, έστω και στο επίπεδο να ρωτήσουν τον τοπικό βουλευτή «που πάμε, δεν το βλέπει κανείς;». Το μισό τους εισόδημα σε μέσους όρους είναι οι επιδοτήσεις αυτές, για πολλούς μάλιστα πολύ περισσότερο. «Εγώ θα βγάλω το φίδι από την τρύπα», τους ακούς και λένε σε κατ’ ίδια συζητήσεις
Γι' αυτό τώρα που έφτασε ο κόμπος στο χτένι, κατέβηκαν ορισμένες χιλιάδες τρακτέρ στο δρόμο, μήπως και το βγάλουν όλοι μαζί. Προς το παρόν, ένα μέρος της κοινωνίας και της οικονομίας τους συμπαρίσταται: πρώτα από όλους οι οδηγοί φορτηγών, που βλέπουν ότι η μειωμένη αγροτική παραγωγή επηρεάζει άμεσα τον όγκο της δουλειάς τους. Μετά οι οδηγοί ταξί της Μακεδονίας, που χάνουν δρομολόγια αφού η έλλειψη χρημάτων αναγκάζει τον παππού και την γιαγιά να κάτσουν στο χωριό τους αντί να πάνε στην πόλη να δουν τα εγγόνια τους.
Και πάνω από όλα, οι πάσης φύσεως προμηθευτές του κλάδου, που είδαν τον κίνδυνο πια μπροστά τους, κι αποφάσισαν να σαμποτάρουν την λαμπρή αγροτική έκθεση AGROTICA, σαν μια ελάχιστη ένδειξη συμπαράστασης. Φυσικά και όχι μόνο.
Στο τέταρτο και τελευταίο μέρος της προσπάθειάς μας να ενημερώσουμε τους αναγνώστες μας για τα τεκταινόμενα στον χώρο της Αγροτικής μας οικονομίας, θα ασχοληθούμε να αποδείξουμε ότι το σύνθημα «Χωρίς αγρότες δεν έχει φαΐ» (No Farmers No Food) είναι για εμάς εδώ τους Έλληνες «λίγο» ή καλύτερα ελάχιστο, μπρος στην πραγματικότητα.
Μείνετε συντονισμένοι!
