Οι ετήσιες αγροτικές κινητοποιήσεις θυμίζουν έντονα μια αγροτικής προέλευσης παροιμία: «Τι έχουν τα έρμα και ψοφούν, με τον ήλιο τα βγάζουμε με τον ήλιο τα βάζουμε». Ή σε σύγχρονη προσαρμογή: γιατί οι αγρότες βρίσκονται για πολλοστή φορά στους δρόμους σε όλη την Ελλάδα, σε εποχή μάλιστα που αγροτικές εργασίες δεν έχουν τελειώσει και με μαχητικότητα που θυμίζει άλλες εποχές. Και με την κυβέρνηση να λέει, από τη μεριά της, ότι έχει στο πρόσφατο παρελθόν ικανοποιήσει το σύνολο, σχεδόν, των μέχρι τώρα αιτημάτων τους;
Στην προσπάθειά μας να ερμηνεύσουμε το παραπάνω παράδοξο, προτιμήσαμε να ανατρέξουμε σε όσα κατά καιρούς έχουμε δημοσιεύσει εδώ, στην ενότητα Αγροτικής Οικονομίας, τα τελευταία 2+ χρόνια. Κι αυτό, δεν το κάνουμε για να δικαιωθούμε ή για να πούμε ότι «εμείς σας τα λέγαμε» αλλά για να τεκμηριώσουμε ότι τα επιμέρους μέτρα που μέχρι τώρα ζητούσαν οι αγρότες και ικανοποίησε η κυβέρνηση, δεν αποτελούν Σύγχρονη Αγροτική Πολιτική αλλά μια λίστα μεμονωμένων μέτρων με περιορισμένη αποτελεσματικότητα, συχνά με υψηλό διαχειριστικό κόστος, η αξία των οποίων εξαντλείται στην πρόσκαιρη αύξηση του αγροτικού εισοδήματος, χωρίς να δημιουργούνται προϋποθέσεις αειφόρου αγροτικής ανάπτυξης.
Τι μέτρα λοιπόν ικανοποίησε στο πρόσφατο παρελθόν η κυβέρνηση; Μειώθηκε το ΦΠΑ στα λιπάσματα, έγινε επιστροφή ενός σημαντικού τμήματος της φορολογίας στο πετρέλαιο που χρησιμοποιείται για την καλλιέργεια, μειώθηκε η φορολογία κατά 50% όσων καλλιεργούν υπό καθεστώς συμβολαιακής γεωργίας ή είναι μέλη συνεταιρισμού, δόθηκε σταθερό αγροτικό ρεύμα για 10 χρόνια και ρυθμίστηκαν σε 100 δόσεις παλαιότερες οφειλές, ενώ μειώθηκε ο ΕΝΦΙΑ σε μικρά χωριά.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Μπλόκα Αγροτών: Κραυγή αγωνίας ή αδιέξοδο;
Το μεγάλο κέρδος εθνικών και κοινοτικών παρεμβάσεων
Το αγροτοδιατροφικό ισοζύγιο της χώρας μας, έχει γίνει μόνιμα πια από αρνητικό σε θετικό, ένα αξιοσημείωτο επίτευγμα. Οι εξαγωγές τόσο αγροτικών προϊόντων, όσο και μεταποιημένων διατροφικών προϊόντων κινούνται γρήγορα και σε ορισμένες περιπτώσεις όπως τα φρέσκα φρούτα και λαχανικά, η φέτα, το γιαούρτι, το ελαιόλαδο, τα ζυμαρικά καλπάζοντας.
Κι όμως, τα χωριά ερημώνουν, ολοένα και περισσότερα χωράφια μένουν ακαλλιέργητα, το εύρος των καλλιεργειών μειώνεται και μεγαλώνει η εξάρτηση του αγροτικού εισοδήματος από τα χαμηλής αξίας σιτηρά, το κόστος παραγωγής αυξάνεται ραγδαία παρόλες τις μειώσεις κάποιων συντελεστών που αναφέρθηκαν παραπάνω... Οι νέοι δεν κάθονται πια στα χωράφια και η έλλειψη εργατικού δυναμικού δημιουργεί σοβαρά προβλήματα και τεράστια ανασφάλεια στους παραγωγούς.
Ας ξεκινήσουμε από το αυξημένο κόστος παραγωγής, το βασικότερο ίσως αίτημα των μπλόκων. Ως γνωστόν το ΦΠΑ δεν είναι κόστος και η μείωσή του αποτελεί ένα μέτρο ενίσχυσης της ρευστότητας των αγροτών. Αλλά τι να το κάνεις όταν τα λιπάσματα, το σημαντικότερο ίσως κοστολογικό στοιχείο της αγροτικής παραγωγής, έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια δραματικά; Δεν αναφέρουμε ακριβή στοιχεία πόσο έχουν αυξηθεί, διότι αφενός δεν υπάρχει ένας τύπος λιπάσματος, αλλά κυρίως διότι ακόμη και την ώρα αυτή συνεχίζουν να αυξάνονται εν μέσω σποράς για τη νέα καλλιεργητική περίοδο!!! Σε γενικές γραμμές έχουν σχεδόν διπλασιαστεί από την προ αυξήσεων (προ 2020) εποχή. Άρα, το ευεργέτημα της μείωσης του συντελεστή από 13% (και σε ορισμένα από 24%) σε 8% εξανεμίστηκε.
Ακριβό μου πετρέλαιο...
Κάτι αντίστοιχο συνέβη και με το πετρέλαιο. Η επιστροφή μέρους του φόρου γίνεται απολογιστικά, μέσω ενός συστήματος που, όπως αποδείχθηκε κατά την πρόσφατη συνέντευξη τύπου, κάπου κολλάει αλλά κανείς δεν ξέρει που, ένα χρόνο μετά την εφαρμογή του! Αυτό που πραγματικά ερεθίζει τους καλλιεργητές, είναι το γεγονός ότι όταν οι διεθνείς τιμές πετρελαίου πέφτουν, οι τιμές στην αντλία δεν δείχνουν διάθεση να προσαρμοστούν ενώ, όταν οι διεθνείς τιμές ανεβαίνουν, αυτές στην αντλία σπεύδουν να τις ακολουθήσουν. Και άλλοι κλάδοι της οικονομίας εξαρτώνται ή επηρεάζονται πολύ από το πετρέλαιο, αλλά διαφέρουν στο γεγονός ότι έστω και με δυσκολία μπορούν να μετακυλίσουν μέρος του κόστους στους πελάτες τους. Στην περίπτωση της αγροτικής παραγωγή, οι τιμές διαμορφώνονται είτε βάσει διεθνών αγορών, όπως τα σιτηρά και το βαμβάκι, είτε βάσει τιμών που ανακοινώνουν τοπικές βιομηχανίες ή αγοραστές με κριτήριο να διασφαλιστεί πρώτα το δικό τους κέρδος κι ό,τι περισσέψει να πάρουν και οι παραγωγοί κάτι.
- Διαβάστε επίσης: Μπλόκα: Κραυγή αγωνίας ή αδιέξοδο;
Ολιγοπωλιακές πρακτικές παντού!
Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η φετινή τιμή του ηλίανθου, ενός προϊόντος που εμφανίστηκε σαν από μηχανής θεός στους ελληνικούς κάμπους. Εκτεταμένη ξηρασία σε όλα τα Βαλκάνια και τη Νότια Ουκρανία, έχουν εκτοξεύσει τη ζήτηση και τις τιμές του παντού, εκτός Ελλάδος. Έτσι φέτος ο ηλίανθος στην Ελλάδα αγοράζεται περί τα 40 λεπτά το κιλό, όταν στις γειτονικές χώρες έχει πάνω από 50!!! Κι όταν έρχονται από τις χώρες αυτές λιπάσματα και αγροχημικά σε ιδιαίτερα χαμηλότερες τιμές, η αγορά απαντάει ότι εκεί έχουν χαμηλότερο κόστος παραγωγής!!! Δηλαδή, στον ηλίανθο, γιατί έχουν ξαφνικά υψηλότερο…
Για να φτάσουμε έτσι σε ένα σημαντικότατο θέμα που η κυβέρνηση δεν έχει καθόλου ακουμπήσει, την ομαλή λειτουργία ανταγωνισμού στις αγορές τόσο αγροτικών εφοδίων όσο και τελικών προϊόντων. Και οι δύο αγορές στα περισσότερα προϊόντα δουλεύουν με ολιγοπωλιακή δομή, καταφέρνοντας έτσι να πάρουν μεγαλύτερο μέρος της πίτας για όφελός τους. Ασκώντας όμως τέτοιες πρακτικές επί χρόνια, κατόρθωσαν να «αδυνατίσουν την αγελάδα που τους δίνει το γάλα», δηλαδή τους αγρότες και τώρα να μην μπορούν να δραστηριοποιηθούν με ασφάλεια στην αγορά, ζητώντας από την κυβέρνηση να συνεχίσει τη στήριξη των αγροτών προκειμένου να μεταφερθεί μέρος αυτής προς τις επιχειρήσεις τους.
Βέβαια, οι αγρότες κρίνουν και αυτοί με τη σειρά τους, την πολύ εντυπωσιακή για παράδειγμα και κατά συνέπεια ακριβή, παρουσία των εταιρειών λιπασμάτων στις εκθέσεις, την ίδια ώρα που ο σύνδεσμός τους διαμαρτύρεται για υπολίπανση των ελληνικών εδαφών και περιμένει φέτος μείωση ίσως και κατά 50% της χρήσης λιπασμάτων! Αντιλαμβάνονται οι χρήστες αγροχημικών, ότι τα χρήματα για ακριβές συμμετοχές και άλλες παροχές, βγαίνουν από τις υψηλές τιμές, την ώρα που οι ίδιοι αδυνατούν να βγάλουν ένα αξιοπρεπές εισόδημα ή γράφουν ακόμη και ζημία, όπως για παράδειγμα εξελίχθηκε η προηγούμενη καλλιεργητική χρονιά.
Έτσι ακυρώνονται τα κυβερνητικά μέτρα
Άρα τα οφέλη από το αγροτικό πετρέλαιο, το ρεύμα και ο ΦΠΑ που παρενέβη η Κυβέρνηση, έχουν εξανεμισθεί πριν σχεδόν εφαρμοστούν. Η ομαλή λειτουργία των αγορών εφοδίων και τελικών προϊόντων, όπως αυτές που περιγράψαμε σαν παράδειγμα παραπάνω, είναι η μόνη διασφάλιση ότι και την επόμενη καλλιεργητική χρονιά ο αγρότης θα συνεχίσει να κερδίζει ένα βιώσιμο εισόδημα. Επειδή λοιπόν οι αγορές δεν δουλεύουν ανταγωνιστικά, περιμένει ο αγρότης σαν μάνα εξ’ ουρανού τις επιδοτήσεις του ΟΠΕΚΕΠΕ, με τα γνωστά σε όλους αποτελέσματα.
Αναφορικά με τις αγορές, εκτός του στρεβλού τρόπου που λειτουργούν, δεν μπορούν τελικά να δώσουν διεξόδους στην πρωτογενή παραγωγή. Τι εννοούμε: σε ολόκληρο τον αραβικό κόσμο, έχει στηθεί ένα μεγάλων διαστάσεων πανηγύρι με το πρόβειο και αρνίσιο κρέας. Η Ρουμανία, πολύ μακρύτερα γεωγραφικά από εμάς από τις αγορές αυτές, έχει στήσει ένα μηχανισμό που εξάγει εκατοντάδες χιλιάδες ζώα κάθε χρόνο. Του μηχανισμού αυτού προΐσταται το Υπουργείο Γεωργίας, με τον ίδιο τον Υπουργό να δηλώνει σε περιόδους έξαρσης ζωονόσων, ότι δεν πρόκειται να ανασταλούν οι εξαγωγές προς τρίτες χώρες, εξαντλώντας την ερμηνεία Κοινοτικών κανονισμών.
Μη φανταστεί κανείς ότι είναι το κράτος που κάνει τις εξαγωγές. Απλώς, βάζει τους κανόνες του παιγνιδιού και διευκολύνει τις ιδιωτικές εταιρείες. Κι έτσι, μέσα σε λίγα χρόνια, που τα ρουμάνικα αρνιά περίμεναν το Ορθόδοξο Πάσχα να πουληθούν φθηνά στην Ελλάδα, απολαμβάνουν ένα premium τιμής στις πλούσιες αραβικές χώρες. Κάτι παρόμοιο θα ονειρεύονταν και οι Έλληνες ελαιοπαραγωγοί, που βλέπουν το εκλεκτό και διεθνώς αναγνωρισμένο προϊόν τους να φεύγει χύμα σε βυτία με μηδενική προστιθέμενη αξία προς… άγνωστη κατεύθυνση.
Ανάγκη για ευρύτερες παρεμβάσεις
Εν, κατακλείδι αυτό που Έλληνες αγρότες περιμένουν από τις εκάστοτε κυβερνήσεις δεν είναι μόνο η άμεση οικονομική στήριξη, ή σωστότερα η σωστή διαχείριση των σχετικών Ευρωπαϊκών επιδοτήσεων, αλλά και η έγκαιρη παρέμβαση στις λειτουργίες των αγορών εφοδίων και προϊόντων που θα τους εξασφαλίσουν το αύριο. Που θα επιτρέψει στους νέους, να μη θέλουν απλώς να εκμεταλλευθούν τα προγράμματα νέων αγροτών, βάζοντας τη γυναίκα τους αυτή τη φορά σαν νέα αγρότισσα, εισπράττοντας 2 φορές το πριμ πρώτης εγκατάστασης, αλλά να στήσουν μια σύγχρονη και με προοπτική αγροτική εκμετάλλευση. Κι αυτό δυστυχώς δεν το βρήκαν από καμία κυβέρνηση των τελευταίων πολλών χρόνων. Έπεσε ο κλήρος στην παρούσα κυβέρνηση να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά και να δηλώνει προς πάσα κατεύθυνση ότι τα προβλήματα είναι διαχρονικά και δεν λύνονται άμεσα. Αυτό όμως, δεν φαίνεται να το ακούει κανείς στην ερημωμένη ελληνική επαρχία και να χρεώνει σε ολόκληρο το πολιτικό σύστημα, με την εκάστοτε κυβέρνηση ως εκπρόσωπό του, την αποτυχία δημιουργίας μιας σύγχρονης γεωργίας και κτηνοτροφίας.
