Στους βασικούς παράγοντες που τα τελευταία χρόνια επηρεάζουν την τιμή του χρυσού ήτοι τη συναλλαγματική ισοτιμία του του αμερικανικού δολαρίου, τις πραγματικές αποδόσεις των ομολόγων και τη ζήτηση από τους ιδιώτες επενδυτές, αναφέρεται το Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων της Alpha Bank για την Παγκόσμια Οικονομία. Επιπλέον, επισημαίνει δύο ακόμη παράγοντες που έχουν οδηγήσει στην εκρηκτική άνοδο του πολύτιμου μετάλλου από το δεύτερο τρίμηνο του 2022 και έπειτα.
Πιο αναλυτικά, υπενθυμίζεται ότι το 2025 και το 2024 οι τιμές του χρυσού έφτασαν σε ιστορικά υψηλά επίπεδα ενώ τα αποθέματα χρυσού που κατείχαν οι κεντρικές τράπεζες διαμορφώθηκαν σε επίπεδα κοντά σε εκείνα που είχαν παρατηρηθεί στην εποχή του Bretton Woods (“Gold and the New World Disorder”, OMFIF, 2024). Τα τελευταία 15 χρόνια, οι βασικοί παράγοντες που επηρεάζουν την τιμή του χρυσού είναι η συναλλαγματική ισοτιμία του αμερικανικού δολαρίου, οι πραγματικές αποδόσεις των ομολόγων και η ζήτηση από τους ιδιώτες επενδυτές (“Gold: a glittering future?”, Allianz, January 2025).
Ιστορικά, η πορεία του χρυσού είναι στενά συνδεδεμένη με την πορεία του αμερικανικού νομίσματος, το οποίο συνιστά ένα παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα. Ως εκ τούτου, τα τελευταία έτη το ασθενέστερο δολάριο ώθησε την τιμή του πολύτιμου μετάλλου προς τα πάνω.
Επίσης, όταν οι πραγματικές αποδόσεις (προσαρμοσμένες στον πληθωρισμό) των αμερικανικών - κυρίως - ομολόγων είναι χαμηλές, το κόστος ευκαιρίας διακράτησης χρυσού μειώνεται, οπότε αυξάνεται και η ζήτησή του. Αντίθετα, όταν οι πραγματικές αποδόσεις είναι υψηλές, ο χρυσός καθίσταται λιγότερο ελκυστικός και οι επενδυτές αναζητούν εναλλακτικές επενδυτικές λύσεις. Ωστόσο, τα δύο τελευταία έτη, παρά το γεγονός ότι οι πραγματικές αποδόσεις έχουν αυξηθεί (εν μέρει λόγω ανησυχιών για τη βιωσιμότητα της δημοσιονομικής πολιτικής των ΗΠΑ), οι τιμές του χρυσού δεν έχουν μειωθεί, όπως συνέβαινε στο παρελθόν. Αντίθετα, το πολύτιμο μέταλλο έχει κερδίσει έδαφος, γεγονός που υποδηλώνει την αυξανόμενη ελκυστικότητά του, ως εναλλακτική επιλογή στα ομόλογα του αμερικανικού Δημοσίου.
Οι ιδιώτες επενδυτές είναι επίσης σημαντική κινητήρια δύναμη της τιμής του χρυσού. Ιδιαίτερα, η αύξηση της ζήτησης από το 2011 για χρηματιστηριακά διαπραγματεύσιμα αμοιβαία κεφάλαια χρυσού (Gold ETFs) συνέβαλε στην αύξηση της τιμής του πολύτιμου μετάλλου σε ιστορικά υψηλά.
Ωστόσο, οι παραπάνω τρεις παράγοντες δεν μπορούν να εξηγήσουν από μόνοι τους την απότομη άνοδο της τιμής του χρυσού από το τέταρτο τρίμηνο του 2022. Τα τελευταία δύο χρόνια έχει σημειωθεί μια διαρθρωτική αλλαγή, η οποία οφείλεται σε δύο επιπρόσθετες επιρροές, πέραν των προαναφερθέντων παραγόντων:
- Οι Γεωπολιτικές εντάσεις. Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Συμβούλιο Χρυσού (World Gold Council), από το τέταρτο τρίμηνο του 2022, οι κεντρικές τράπεζες, παγκοσμίως, αγοράζουν χρυσό με τον ταχύτερο ρυθμό των τελευταίων δεκαετιών (Γράφημα 2). Η αγορά χρυσού επιταχύνθηκε μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και τη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή. Υπάρχουν δηλαδή ενδείξεις, ότι οι γεωπολιτικές παράμετροι επηρεάζουν τις αποφάσεις των κεντρικών τραπεζών να επενδύσουν σε χρυσό. Μεταξύ 2008 και αρχών του 2022, οι τιμές του χρυσού συσχετίζονταν αρνητικά με τις πραγματικές αποδόσεις του 10ετους αμερικανικού ομολόγου, παρέχοντας μια αντιστάθμιση έναντι χαμηλών ονομαστικών επιτοκίων ή/και υψηλού πληθωρισμού . Αυτή η συσχέτιση, ωστόσο, διακόπηκε μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι τιμές του χρυσού έχουν επηρεαστεί από άλλους παράγοντες, όπως ο γεωπολιτικός κίνδυνος (“Gold demand: the role of the official sector and geopolitics”, ECB, June 2025). Επιπλέον, αυτή η διαρθρωτική μετατόπιση της ζήτησης για χρυσό, πιθανόν, να αποτελεί μέρος μίας ευρύτερης προσπάθειας μείωσης της εξάρτησης από περιουσιακά στοιχεία σε δολάρια, αντανακλώντας τις ανησυχίες των κεντρικών τραπεζών σχετικά με την αποδυνάμωση του διεθνούς ρόλου του δολαρίου.
- Τα αυξανόμενα δημοσιονομικά ελλείμματα και οι ανησυχίες για το δημόσιο χρέος. Πολλές χώρες αντιμετωπίζουν υψηλά δημοσιονομικά ελλείμματα και υψηλό δημόσιο χρέος. Ειδικά στην περίπτωση των ΗΠΑ, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, το υπέρογκο χρέος και τα υψηλότερα επιτόκια έχουν προκαλέσει αμφιβολίες σε μια μερίδα επενδυτών σχετικά με τη βιωσιμότητά του, και επομένως μπορεί να επενδύουν σε χρυσό, ως αντιστάθμισμα έναντι του κρατικού κινδύνου (“Gold: a glittering future?”, Allianz, January 2025).
Εν μέσω υψηλής παγκόσμιας αβεβαιότητας, φαίνεται ότι οι κεντρικές τράπεζες επιστρέφουν σε ένα ιστορικό μοτίβο που αναδεικνύει τον ρόλο του χρυσού ως ασφαλούς περιουσιακού στοιχείου. Το πολύτιμο μέταλλο παραμένει ένα σημαντικό εργαλείο για τη διαφοροποίηση του χαρτοφυλακίου και τη διαχείριση κινδύνου. Η απόδοση του χρυσού τα δύο τελευταία έτη, ξεπέρασε τις προσδοκίες σε αντίξοες συνθήκες, λόγω διαρθρωτικών μετατοπίσεων, όπως η υψηλότερη ζήτηση από τις κεντρικές τράπεζες και οι δημοσιονομικές ανισορροπίες.
