O υποτριπλασιασμός των ξένων άμεσων επενδύσεων χαρακτηρίζει την ελληνική οικονομία στα χρόνια της κρίσης. Από την ένταξη της Ελλάδος στη ζώνη του ευρώ έως την έναρξη της παγκόσμιας κρίσης το 2008, οι εισροές ξένων αμέσων επενδύσεων ανήλθαν σε περίπου 15 δισ. ευρώ που αντιστοιχούσε σε 0,9% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο ετησίως ενώ στο αμέσως επόμενο διάστημα και έως σήμερα σχεδόν μειώθηκαν σε περίπου 4,5 δισ. ευρώ σωρευτικά την περίοδο της κρίσης.
Μάλιστα η οικονομική αβεβαιότητα στη χώρα επιτείνει το πρόβλημα, καθιστώντας την Ελλάδα ανάμεσα στις χώρες της Ευρώπης που υπολείπονται σημαντικά οι ξένες άμεσες επενδύσεις ως ποσοστό του ΑΕΠ. Είναι ενδεικτικό ότι το 2015 ο μέσος ο ορός στις 28 χώρες της ΕΕ ήταν στο 2,6% του ΑΕΠ ενώ στην Ελλάδα στο 1% όταν στην Ιρλανδία ήταν στο 48,6%, στη Μάλτα στο 10,4%, στην Κύπρο στο 4,3%, στη Βουλγαρία στο 3,6%, στην Πορτογαλία στο 3,6%, στην Ισπανία στο 2,8% και στη Ρουμανία στο 2,1%.
Στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος δείχνουν ότι η σύνθεση των ξένων άμεσων επενδύσεων την περίοδο πριν από την κρίση (2001-2008) αφορούσαν στην πλειονότητά τους εξαγορές ελληνικών επιχειρήσεων, εκ των οποίων αρκετές ήταν πρώην δημόσιες επιχειρήσεις. Ένα μικρό ποσοστό αφορούσε πιο παραγωγικές επενδύσεις, όπως τη δημιουργία νέων ή την επέκταση υφιστάμενων επιχειρήσεων. Αντίθετα, κατά την περίοδο 2009-2012, στη διάρκεια της κρίσης, καταγράφηκε έντονη αύξηση των εισροών ξένων αμέσων επενδύσεων για ίδρυση εταιρείας ή αύξηση μετοχικού κεφαλαίου και επιβράδυνση των επενδύσεων για εξαγορές και συγχωνεύσεις.
Την τελευταία τετραετία (2013-2016) τόσο οι μετοχικές ξένες άμεσες επενδύσεις όσο και αυτές με τη μορφή εξαγορών και συγχωνεύσεων παρέμειναν υποτονικές, γεγονός που όπως αναφέρει και η Έκθεση του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος συνδέεται με την αυξημένη πολιτικοοικονομική αβεβαιότητα και τις καθυστερήσεις στο πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων.
Ανησυχητικό είναι μάλιστα ότι τα τελευταία χρόνια το ξένο επενδυτικό ενδιαφέρον παραμένει αποσπασματικό και περιορισμένο, παρά τις προσπάθειες για αντιστροφή του κλίματος. Σε αυτό, σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν μακροχρόνιοι διαρθρωτικοί παράγοντες μεταξύ των οποίων οικονομική αβεβαιότητα και το έλλειμμα εμπιστοσύνης στις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας.
Ειδικότερα, σημαντικά αντικίνητρα για την προσέλκυση ξένων αμέσων επενδύσεων αποτελούν η γραφειοκρατία, η ασάφεια και η αστάθεια του νομοθετικού και ρυθμιστικού πλαισίου, το μη προβλέψιμο φορολογικό σύστημα, καθώς και η ελλιπής προστασία των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας, σε συνδυασμό με τις καθυστερήσεις στη δικαστική επίλυση των διαφορών.
Παράλληλα, σε μεγάλο βαθμό δυσλειτουργίες και ακαμψίες στις αγορές εργασίας και προϊόντων αλλά και η ανεπάρκεια υλικών και τεχνολογικών υποδομών έχουν καθιστούν την Ελλάδα λιγότερο ελκυστικό προορισμό για ξένους επενδυτές σε σχέση με άλλες ανταγωνιστικές ευρωπαϊκές χώρες.
Τόσο οι εκπρόσωποι της αγοράς, όπως ο Σύνδεσμος Ελληνικών Βιομηχανιών, η Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων Ελλάδος όσο και φορείς που εκπροσωπούν κυρίως μικρομεσαίες επιχειρήσει ς (ΕΣΕΕ, ΕΕΑ ΒΕΑ κτλ), έχουν υπογραμμίσει ότι μόνο μέσω της ανάδειξης νέων επενδυτικών ευκαιριών και της προώθησης ενός σταθερού και φιλικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος, το οποίο θα παρέχει τα κατάλληλα επενδυτικά κίνητρα και θα μειώνει τον επενδυτικό κίνδυνο μπορεί η Ελλάδα να προσελκύσει ξένες επενδύσεις που τόσο χρειάζεται και για να δημιουργηθούν και νέες θέσεις εργασίες.
Μάλιστα προς αυτή την κατεύθυνση, κάτι που συνομολογεί και η Τράπεζα της Ελλάδας, θα πρέπει η κυβέρνηση να προχωρήσει σε:
-Επιτάχυνση των αποκρατικοποιήσεων και η καλύτερη αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας.
-Ολοκληρωμένη υλοποίηση μιας εθνικής αναπτυξιακής στρατηγικής.
-Άμεση αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
-Καταπολέμηση της γραφειοκρατίας και της αδιαφάνειας και ο εκσυγχρονισμός της δημόσιας διοίκησης.
-Δημιουργία ενός ορθολογικού και σταθερού φορολογικού πλαισίου. Η πολυπλοκότητα της φορολογικής νομοθεσίας και οι συχνές τροποποιήσεις της δημιουργούν αβεβαιότητα και σοβαρά αντικίνητρα στους επενδυτές.
-Η εύρυθμη λειτουργία του δικαστικού συστήματος.
-Η ενίσχυση του ανταγωνισμού στην αγορά προϊόντων με εναρμόνιση της νομοθεσίας και πιο ευέλικτες κανονιστικές ρυθμίσεις.
