Ο ηλιόσπορος, αναδείχθηκε φέτος η σανίδα σωτηρίας, για την ακρίβεια μετρίων διαστάσεων, για σημαντικό μέρος των αγροτών μας. Μένει μόνο να δούμε, μήπως τελικά πληρώσουν τον λογαριασμό οι καταναλωτές. Μέχρι τώρα, ο ελληνικός ηλιόσπορος, κατευθυνόταν προς την αγορά βιοντίζελ. Ο εδώδιμος, ήταν εισαγωγής από την Βουλγαρία, Ρουμανία και κυρίως Ουκρανία, μεγάλες δυνάμεις σε παγκόσμια κλίμακα.
Είναι μια ανοιξιάτικη καλλιέργεια, άρα αποτελεί άριστο τμήμα ενός προγράμματος αμειψισποράς με τα σιτηρά, είναι εύκολη και με δεδομένο οτι μπορεί να γίνει σε συμβολαιακή βάση, δεν χρειάζεται κεφάλαιο κίνησης. Κι έχει και μισό φόρο στο τέλος. Ήταν ό,τι ακριβώς χρειαζόταν ο μέσος αγρότης σήμερα: μετά από 3 χρόνια συνεχούς σποράς με σιτηρά, τα χωράφια χρειάζονται αλλαγή, χωρίς καθόλου κεφάλαια, αφού οι περισσότερες καλλιέργειες δεν αφήνουν ούτε τα προς το ζην και χωρίς διάθεση για επεκτάσεις σε δύσκολες καλλιέργειες λόγω κακής ψυχολογίας.
Βιοντίζελ έναντι εδώδιμου ηλιελαίου
Οι αγοραστές ηλιοσπόρου, ελαιουργεία που τον συνθλίβουν και επεξεργάζονται περαιτέρω το ηλιέλαιο για την παραγωγή βιοντίζελ, δουλεύουν και αυτοί συμβολαιακά με το κράτος. Στην αρχή κάθε χρονιάς, το Υπουργείο Ενέργειας, ανακοινώνει την ετήσια ποσόστωση ηλιελαίου που θα αναμειχθεί με καύσιμα για την παραγωγή βιοντίζελ. Στη συνέχεια, οι ενδιαφερόμενοι, λαμβάνουν την ποσόστωση που οι ίδιοι θα προσφέρουν στα διυλιστήρια.
Στην αγορά τροφίμων, το ηλιέλαιο έχει σημαντική θέση, με πολλές χρήσεις, τόσο λόγω των χαρακτηριστικών του (ελαφρά γεύση, λεπτή υφή) όσο και της χαμηλής του τιμής. Τα ίδια κριτήρια εκτιμάει και η εστίαση και για το λόγο αυτό αγοράζει μεγάλες ποσότητες. Η Ουκρανία και η Ρωσία, είναι οι δύο μεγάλες δυνάμεις της παγκόσμιας αγοράς ηλιελαίου σε πολύ ανταγωνιστικές τιμές. Μαζί, ελέγχουν το 70% της αγοράς. Αλλη μεγάλη δυνάμη είναι η Αργεντινή, που βρίσκονται όμως μακρυά μας για ένα τόσο φθηνό προιόν.
Κατά συνέπεια η παραγωγή ηλιελαίου για βιοντίζελ, είναι, ή καλύτερα ήταν μέχρι τώρα, η μοναδική εμπορική διέξοδος για το προϊόν στην χώρα μας. Διεθνώς η τιμή του ηλιελαίου, έκανε ένα τεράστιο άλμα από τα 820 δολ/τόνο από το καλοκαίρι του 2024 και τον Φεβρουάριο του 2025, δηλαδή ένα εξάμηνο μετά βρέθηκε στα 1353 δολ/τόνο, δηλαδή 50% Αύξηση..
Πορεία Χρηματιστηριακής τιμής ηλιελαίου
Ήδη είχαν αρχίσει να διαφαίνονται σύννεφα στην αγορά ηλιελαίου, και πολλές μικρές βιομηχανίες της Ουκρανίας σταμάτησαν την περασμένη άνοιξη την λειτουργία τους λόγω έλλειψης πρώτης ύλης.
Γιατί έγινε σημαντικό το ηλιέλαιο στην κουζίνα μας
To Ηλιέλαιο, μπήκε με επιθετικότητα στη ζωή μας τόσο εδώ στην Ελλάδα όσο και σε άλλες μεσογειακές χώρες, αμέσως μετά την έναρξη του Ουκρανο-Ρωσικού πολέμου αλλά και την μεγάλη αύξηση τιμών ελαιολάδου, σαν αποτέλεσμα της ξηρασίας στην Ισπανία πριν 2 χρόνια. Η αναστάτωση που προκλήθηκε στη διατροφική αγορά γενικότερα, αλλά και αύξηση τιμής άλλων φυτικών ελαίων, οδήγησαν την αγορά σύμφωνα με το γερμανικό Oil World σε ιστορικό υψηλό των 23,8 εκατ. τόνων. Oι ίδιες πηγές, εκτιμούν ότι η φετινή παγκόσμια κατανάλωση θα φτάσει τους 22,5 εκατ. τόνους. Τα χαμηλά αποθέματα έναρξης περιόδου, σε συνδυασμό με την δύσκολη παραγωγική χρονιά στο βόρειο ημισφαίριο (το Νότιο τελείωσε συγκομιδή με καλές σοδειές), εκτιμάται ότι θα δημιουργήσει προβλήματα εφοδιασμού της αγοράς σε χαμηλές τιμές. Ηδη από τις αρχές Αυγούστου, οι τιμές έχουν εκτιναχθεί στο υψηλότερο των τελευταίων 33 μηνών
Φέτος, στην έναρξη της συγκομιδής ηλιοσπόρου στις μεγάλες δυνάμεις όπως η Ουκρανία, η γειτονική Ρουμανία και η Ρωσία, η κατάσταση εμφανίζεται αρκετά περιπεπλεγμένη. Η παραγωγή στην νότια Ουκρανία, όπου παράγει μεγάλες ποσότητες και είναι και κοντά σε λιμάνια για εύκολη και φθηνή εξαγωγή, δοκιμάζεται από ξηρασία. Επιπλέον, περί τα μέσα Ιουλίου, δέχθηκε επίθεση από ακρίδες, που ως γνωστόν δεν αφήνουν τίποτα στο διάβα τους. Να σημειωθεί, ότι οι ακρίδες προέρχονται από την περιοχή της Νοβα Καχκόβα, όπου πριν 2 χρόνια ανατινάχθηκε το τεράστιο ομώνυμο φράγμα. Από τότε, η περιοχή έχει σχεδόν εγκαταλειφθεί και σε τμήμα της αναπτύχθηκαν οι ακρίδες που απείλησαν φυσικά και άλλες καλλιέργειες και τοποθεσίες. Στην καρδιά του πολέμου η περιοχή αυτή, υπάρχουν άλλα σοβαρότερα προβλήματα να λύσει κανείς…
Πώς εξελίσσεται η παραγωγή στις μεγάλες δυνάμεις
Κύκλοι της βιομηχανίας, ανέφεραν ότι εάν τελικά η μέση παραγωγή της περιοχής φθάσει τα 150 κιλά το στρέμμα (έναντι 200+συνήθως) θα πρόκειται τελικά για μεγάλη επιτυχία! Στην γειτονική Ρουμανία ή έναρξη του θερισμού ηλιοσπόρου δεν έδειξε καλά σημάδια! 149 κιλά το στρέμμα απόδοση, 20% κάτω από τον μέσο όρο 5/ετίας. Χαμηλότερη από συνήθως είναι και η ελαιοπεριεκτικότητα του σπόρου, αν και αναμένεται να αυξηθεί όσο ο αλωνισμός προχωράει βορειότερα. Φυσικά, όλη αυτή η κατάσταση, αποτυπώθηκε στις τιμές στο λιμάνι της Κωνστάνζα, όπου η τιμή FOB ηλιοσπόρου (προσοχή όχι ηλιελαίου), αυξήθηκε κατά 30 Δολάρια ο τόνος κι έφτασε τα 585 (103 δολ πάνω από πέρισυ).
Λόγω της αναμενόμενης πτώσης παραγωγής στις βαλκανικές χώρες, η συνολική παραγόμενη ποσότητα ηλιοσπόρου αναμένεται να μειωθεί και στην ΕΕ. Η εξειδικευμένη εταιρεία EXPANA, περιέκοψε την αναμενόμενη παραγωγή στην ΕΕ κατά 1,1 εκ τόνους στους μόλις 8,3 εκ. τόνους (8,7 εκ πέρυσι). Η ίδια πηγή εκτιμάει οτι το έλλειμμα στα Ευρωπαικά σπορελαιουργεία θα καλυφθεί με ελαιοκράμβη, ένα άλλο φυτικό έλαιο.
Στην διαταραγμένη αυτή αγορά, διάφορες χώρες εισαγωγικές και εξαγωγικές, ζήλεψαν την δόξα Τραμπ και εφάρμοσαν εισαγωγικούς ή εξαγωγικούς δασμούς, τους οποίους σύντομα τροποποίησαν. Οι εξαγωγικές χώρες προσπάθησαν να ελέγξουν τις εξαγωγές αφενός προσδοκώντας καλύτερες ημέρες, αφετέρου έχοντας το μάτι τους σε τυχόν ελλείψεις και αυξήσεις τιμών στην εσωτερική τους αγορά. Οι δε εισαγωγικές μείωσαν τους δασμούς προσπαθώντας να τιθασέψουν το κτήνος του πληθωρισμού τους.
Αυξημένο εμπορικό ενδιαφέρον στην Ελλάδα να μαζέψουν σπόρο
Στην εσωτερική μας αγορά τα πράγματα είναι σε μια ανήσυχη ισορροπία. Η μεγάλη αύξηση της διεθνούς τιμής ηλιελαίου πέρυσι, έχει κινητοποιήσει φέτος τους ενδιαφερόμενους εμπόρους, προσπαθώντας να μαζέψουν όσο το δυνατό περισσότερο ηλιόσπορο από τους παραγωγούς, ελπίζοντας σε καλύτερες ημέρες.
Προκαλεί πάντως εντύπωση το γεγονός ότι μέχρι σήμερα, δεν έχει ανακοινωθεί η ποσόστωση κατανομής βιοντίζελ. Άλλες χρονιές ήταν γνωστή από τις αρχές του καλοκαιριού, ενώ η αγορά πάντοτε πίεζε για ανακοίνωση αρχές άνοιξης, ώστε να προγραμματιστούν οι σπορές.
Σε κάθε πάντως περίπτωση, θα πρέπει να θεωρείται σαν λογική εξέλιξη η αύξηση της τιμής του ηλιελαίου στο ράφι. Λογικό θα πρέπει επίσης να θεωρείται και η αύξηση της τιμής παραγωγού ηλιοσπόρου, που πέρυσι έφτασε τα 47 λεπτά/κιλό. Επειδή στο παρελθόν, έχει συμβεί πολλές φορές να θέλουν οι κρίκοι της αλυσίδας αξίας μετά το χωράφι να κρατήσουν σχεδόν όλη την αύξηση της τιμής, θα πρέπει να τονιστεί οτι το εμπόριο έχει στα χέρια του και το πεπόνι και το μαχαίρι: έχει συμβάσεις με τους παραγωγούς με τιμή 40 λεπτά το κιλό και σε λίγες ημέρες θα έχει και το σύνολο της Ελληνικής παραγωγής. Επιπλέον, δεν έχει κατανομή βιοντίζελ που σημαίνει ότι μπορεί να ελιχθεί.
Ας περιμένουμε να δούμε πώς θα αντιδράσει.
Ακρωνύμιο: Μόλις προχθές, Ουκρανικός Οίκος αγροτικών εκτιμήσεων, ενθουσιασμένος από την αυξημένη ζήτηση ηλιελαίου από διεθνείς πελάτες, έκανε εκτιμήσεις για το μέλλον του προϊόντος, αναφέροντας ότι οι χώρες της Μεσογείου είναι πια υποψήφιοι πελάτες τους λόγω και της πτώσης παραγωγής ελαιολάδου. Θυμίζει μια γνωστή Ελληνική παροιμία «Και η μυλωνού τον άνδρα της με τους πραματευτάδες», δηλαδή το ηλιέλαιο είναι ίδιο με το ελαιόλαδο, απλώς πολύ φθηνότερο!!!
Αυτό αφιερώνεται εξαιρετικά σε όλους όσοι έχουν αναλάβει, χειριστεί και διαχειριστεί κονδύλια εθνικά ή της ΕΕ για την προώθηση του ελαιολάδου!!! Μετά την διαλεύκανση του σκανδάλου του ΟΠΕΚΕΠΕ,θα πρέπει να ασχοληθεί κάποιος με την αξιολόγηση των δράσεων (σε βαθμό ποιοτικού σκανδάλου και αυτές) που χρηματοδοτούνται αδρά για έργα μικρής αποτελεσματικότητας. Διότι κι αυτά λεφτά για τους αγρότες είναι...
