Κρίσιμο ορόσημο για την ενεργειακή απεξάρτηση της ΕΕ από τη Μόσχα αποτελεί το σημερινό Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας, καθώς στην ατζέντα του βρίσκεται η νομοθετική πρόταση που έχει καταρτίσει η Κομισιόν, για πλήρη απόσυρση των ρωσικών ενεργειακών εισαγωγών μέχρι την 1η Ιανουαρίου 2028.
Σκοπός είναι να εξασφαλιστεί το καταρχήν «πράσινο φως» του Συμβουλίου. Έτσι, αν υπάρξει έγκριση και από την Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου, θα πραγματοποιηθούν στη συνέχεια τριμερείς διαπραγματεύσεις, για να διαμορφωθεί η τελική φόρμουλα για τον τερματισμό των εισροών φυσικού αερίου από τη Μόσχα (και των υπόλοιπων ενεργειακών προϊόντων όπως πετρελαίου).
Από την πλευρά της χώρας μας, στο Συμβούλιο θα δώσουν το «παρών» ο Υπουργός ΠΕΝ, Σταύρος Παπασταύρου, και ο Υφυπουργός, Νίκος Τσάφος. Η Ελλάδα τάσσεται υπέρ της ενεργειακής απεξάρτησης από τη Ρωσία, και επομένως υπέρ της νομοθετικής πρωτοβουλίας των Βρυξελλών.
Μάλιστα, φαίνεται πως το κείμενο που έχει ετοιμάσει η Προεδρία της Δανίας, για να αποτελέσει τη βάση της σημερινής συζήτησης των Υπουργών Ενέργειας, θα «απαντά» σε μία από τις βασικές επιφυλάξεις της ελληνικής πλευράς. Κι αυτό γιατί θα θέτει ασφαλιστικές δικλείδες ώστε να μην μπορεί ρωσικό αέριο να εισάγεται στην Ευρώπη μέσω της Τουρκίας και με την ταμπέλα «Turkish Blend».
Προς έγκριση από το Συμβούλιο
Η νομοθετική πρόταση παρουσιάστηκε από την Κομισιόν στα μέσα του Ιουνίου, ακολουθώντας τον οδικό χάρτη του REPowerEU, που είχε εγκρίνει ένα μήνα νωρίτερα. Όπως έχει γράψει το Insider.gr, η κατάργηση των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου προβλέπεται να γίνει σταδιακά, ξεκινώντας από το «στοπ» στις βραχυπρόθεσμες συμβάσεις.
Σύμφωνα με πληροφορίες διεθνών μίντια όπως του EUobserver, το Συμβούλιο σήμερα αναμένεται να δώσει σήμερα την επί της αρχής συγκατάθεσή του στο σχέδιο, παρά τις αντιδράσεις που έχουν κατά καιρούς εκφράσει δημόσια η Ουγγαρία και η Σλοβακία. Αναλυτές που μίλησαν στο Insider.gr εκτιμούν ότι προς αυτή την κατεύθυνση θα παίξει καταλυτικό ρόλο το γεγονός ότι το τελευταίο διάστημα έχουν μειωθεί οι πιθανότητες για άμεσο τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, την ίδια στιγμή που η στάση της Μόσχας στις προσπάθειες ειρήνευσης έχουν ενισχύσει τις φωνές ότι δεν μπορεί να αποτελέσει έναν αξιόπιστο εταίρο.
Δημοσιογραφικές πληροφορίες ξένων μέσων συγκλίνουν στο ότι το κείμενο της δανικής Προεδρίας ακολουθεί τα χρονοδιαγράμματα της πρότασης της Κομισιόν. Έτσι, οι εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου βάσει νέων συμβάσεων θα απαγορευτούν από την 1η Ιανουαρίου 2026, ενώ οι υφιστάμενες βραχυπρόθεσμες συμβάσεις θα διακοπούν έως τις 17 Ιουνίου 2026, με ετήσια παράταση μόνο για τις περίκλειστες χώρες (όπως την Ουγγαρία και την Σλοβακία). Η αυλαία όλων των μακροπρόθεσμων συμβάσεων θα πέσει έως το τέλος του 2027.
Όσον αφορά τυχόν απόπειρες παράκαμψης του μέτρου, με παραθυράκια όπως το «Turkish Blend», σύμφωνα με το Montel το κείμενο της Δανίας θα προβλέπει ότι οι εισαγωγείς αερίου θα πρέπει να αποδείξουν ότι το καύσιμό τους δεν προέρχεται από τη Μόσχα. Έτσι, θα πρέπει να εξασφαλίζουν μία σχετική «εκ των προτέρων έγκριση», για να μπορούν να διακινήσουν αέριο μέσω των ευρωπαϊκών αγωγών.
«Πύλη» αμερικανικού LNG η Ελλάδα
Αξίζει να σημειωθεί ότι, μόλις την περασμένη εβδομάδα, επιτροπή του Ευρωκοινοβουλίου όχι μόνο ενέκρινε επί της αρχής με μεγάλη πλειοψηφία την πρόταση της Κομισιόν, αλλά προχώρησε σε τροποποιήσεις για την αυστηροποίησή της. Ενδεικτικά, εισηγήθηκε να επισπευστεί το πλήρες «στοπ» μέχρι την 1η Ιανουαρίου 2027, να μην υπάρξει παράταση για τις περίκλειστες χώρες, καθώς και να αφαιρεθεί μία ρήτρα για αναστολή του μέτρου στην περίπτωση απειλής για την ασφάλεια του εφοδιασμού. Αναμένεται η στάση της Ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Όποια πάντως φόρμουλα πάρει το «στοπ» στο ρωσικό αέριο, το βέβαιο είναι πως η εξέλιξη αυτή θα ενισχύσει την προοπτική να καταστεί η Ελλάδα πύλη εισόδου αμερικανικού LNG, το οποίο μέσω του Κάθετου Διαδρόμου θα μπορεί να φτάσει μέχρι τη Σλοβακία και την Ουγγαρία. Πρόκειται για μία προοπτική που στηρίζεται από την αμερικανική πολιτική ηγεσία, όπως έδειξε και η πρόσφατη επίσκεψη του Υπουργού Εσωτερικών και Επικεφαλής του Συμβουλίου Ενεργειακής Κυριαρχίας των ΗΠΑ, Νταγκ Μπέργκαμ.
Το μήνυμα που μετέφερε ο Αμερικανός «τσάρος» της ενέργειας είναι ότι ήδη έχουν αποδειχθεί οι προοπτικές του Vertical Corridor, καταδεικνύοντας την ανάγκη να «ωριμάσει» περαιτέρω η συγκεκριμένη αρτηρία αγωγών, ώστε να ενισχυθούν οι δυνατότητες μεταφοράς προς Βορρά αμερικανικού αερίου που θα φτάνει στο τέρμιναλ στη Ρεβυθούσα ή στο FSRU Αλεξανδρούπολης. Σε αυτό το πλαίσιο, ήδη βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση η επέκταση μέχρι τον Σεπτέμβριο 2026 του προϊόντος για τη χρήση του Vertical Corridor, με μειωμένο κόστος διαμετακόμισης.
Κλείσιμο deals στην Αθήνα τον Νοέμβριο
Σύμφωνα με αναλυτές, ο πιο διευρυμένος ρόλος της Ελλάδας στην εισροή αμερικανικού LNG στην Ευρώπη αναμένεται να αναδειχθεί στην επικείμενη 6η «Διατλαντική Συνεργασία για την Ενέργεια» (P-TEC), που θα λάβει χώρα στις 6-7 Νοεμβρίου στην Αθήνα. Πληροφορίες συγκλίνουν στο ότι η διήμερη εκδήλωση θα αποτελέσει ευκαιρία για την έλευση μεγάλων αμερικανικών εταιρειών προμήθειας LNG, που διαπραγματεύονται με ευρωπαϊκές εταιρείες τη σύναψη συμφωνιών.
Τέτοιες συμφωνίες, όπως είναι φυσικό, θα επιταχύνουν την ωρίμανση του Vertical Corridor, ώστε με αφετηρία τη χώρα μας να αποτελέσει μία από τις βασικές οδεύσεις για την εισαγωγή αμερικανικού LNG. Μάλιστα, πληροφορίες «δείχνουν» και ελληνικούς ενεργειακούς Όμιλους να έχουν στα σκαριά ανάλογα deals με «παίκτες» από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού.
Την ίδια στιγμή, προς την κατεύθυνση της απεξάρτησης από το ρωσικό αέριο (τουλάχιστον για τα αμέσως επόμενα χρόνια) δείχνει το γεγονός ότι μεγάλες ευρωπαϊκές εταιρείες έχουν αναθέσει τη διενέργεια μελετών για την «επόμενη ημέρα» της ευρωπαϊκής αγοράς αερίου, χωρίς τις εισαγωγές από τη Μόσχα.
Διαχειρίσιμες ανατιμήσεις
Οι μελέτες αυτές δείχνουν πως δεν πρόκειται να απειληθεί η ασφάλεια εφοδιασμού, καθώς η Ευρώπη μπορεί να αντικαταστήσει εύκολα τις ποσότητες που θα χαθούν – αυτή τη στιγμή, η ΕΕ εισάγει περίπου 15 bcm ρωσικού καυσίμου, μέσω του αγωγού TurkStream.
Ανάλογη είναι και η εικόνα για τη χώρα μας, καθώς αν και το ρωσικό αέριο κατέχει ακόμη σημαντικό μερίδιο (στο 45% των συνολικών εισαγωγών το 9μηνο του 2025), η δυναμικότητα των άλλων σημείων εισόδου μπορεί να καλύψει την αλλαγή στο «καλάθι» ανεφοδιασμού.
Όσον αφορά την επίπτωση στις τιμές, οι ίδιες μοντελοποιήσεις δείχνουν πως αν και θα κινηθούν σε υψηλότερα επίπεδα, οι αυξήσεις θα είναι διαχειρίσιμες. Η άνοδος θα είναι αναπόφευκτη, καθώς η Ρωσία ακολουθεί εξαιρετικά επιθετική εμπορική πολιτική – πωλώντας αέριο έως και στο 1/3 της τιμής του TTF.
