Ανησυχίες ως προς τρεις ενδεχόμενες συνέπειες της νομοθετικής πρότασης της Κομισιόν για κατάργηση του ρωσικού αερίου, εκφράζει η ελληνική κυβέρνηση. Επομένως, σύμφωνα με πληροφορίες του insider.gr, για να υπερψηφίσει την πρόταση, θέτει ως προϋπόθεση να υπάρξουν εγγυήσεις ότι θα αποσοβηθούν οι ανάλογοι κίνδυνοι.
Υπενθυμίζεται ότι τα αποκαλυπτήρια της νομοθετικής πρότασης έγιναν την Τρίτη, 17 Ιουνίου, σε συνέχεια της ανακοίνωσης τον Μάιο του Οδικού Χάρτη του REPowerEU, για την πλήρη απεξάρτηση από τις εισαγωγές από τη Μόσχα μέχρι το τέλος του 2027. Ο προτεινόμενος κανονισμός προβλέπει σταδιακή κατάργηση του αερίου αγωγών και του LNG που προέρχονται ή εξάγονται άμεσα ή έμμεσα από τη Ρωσία. Παράλληλα, θα υποχρεώνει τις χώρες να υποβάλουν σχέδια διαφοροποίησης, με ακριβή μέτρα και ορόσημα για τη σταδιακή εξάλειψη των εισαγωγών.
Για να «ενεργοποιηθεί» ο κανονισμός, η νομοθετική πρόταση της ΕΕ θα χρειαστεί η έγκριση από το Ευρωκοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, με το πρώτο να ξεκινούν άμεσα οι γύροι διαπραγματεύσεων επί των προβλέψεών της. Το «πράσινο φως» στο Συμβούλιο θα πρέπει να δοθεί με ειδική πλειοψηφία, δηλαδή να υπερψηφιστεί από 15 από τα 27 κράτη-μέλη, με τις χώρες που θα συναινέσουν να αντιπροσωπεύουν παράλληλα τουλάχιστον το 65% του συνολικού πληθυσμού της ΕΕ.
Συγκράτηση των τιμών
Βασικός προβληματισμός της Αθήνας είναι το κατά πόσο ένα «στοπ» στο ρωσικό καύσιμο θα ασκήσει ανατιμητικές πιέσεις στις τιμές του αερίου εντός της ΕΕ. Βασικό επιχείρημα της Κομισιόν, για το ότι αυτό δεν θα συμβεί, είναι πως η παγκόσμια παραγωγή LNG βρίσκεται ήδη σε τροχιά αλματώδους αύξησης, με επιπλέον 25-30 δισ. κυβικά μέτρα (bcm) να προστίθενται ήδη από φέτος. Σταδιακά μέχρι το 2028, η παραγωγή θα αυξηθεί κατά 200 bcm, δηλαδή σε 5πλάσια επίπεδα από τις εισαγωγές στην ΕΕ ρωσικού αερίου.
Σύμφωνα επίσης με τις Βρυξέλλες, η μεγάλη αύξηση της διαθεσιμότητας σε LNG θα προκαλέσει και δραστική μείωση της τιμής του καυσίμου. Ωστόσο, το επιχείρημα αυτό «απαντά» στο ότι το LNG θα γίνει φθηνότερο στην πορεία, και όχι ότι η τιμή του θα συρρικνωθεί στα επίπεδα του ρωσικού αερίου αγωγού. Κι αυτό γιατί ένα ατού της Μόσχας είναι το μικρό κόστος εξόρυξης, σε συνδυασμό με τη διακίνηση των εξαγωγών της προς την Ευρώπη μέσω ενός δικτύου αγωγών οι περισσότεροι από τους οποίους έχουν αποσβεστεί.
Παρακολούθηση της προέλευσης
Ένας ακόμη προβληματισμός της ελληνικής κυβέρνησης είναι κατά πόσο είναι τεχνικά εφικτό να υπάρξει ένα πλήρως λειτουργικό πλαίσιο ιχνηλασιμότητας, το οποίο να πιστοποιεί ότι όσο αέριο εισάγεται στην Ευρώπη δεν είναι προέλευσης από τη Μόσχα – και όχι, για παράδειγμα, ρωσικό καύσιμο το οποίο έχει «βαφτιστεί» τούρκικο.
Ο προβληματισμός αυτός είναι βάσιμος, από τη στιγμή που η Τουρκία είχε ανακοινώσει σχέδια για την εξαγωγή αερίου μέσω Βουλγαρίας, υπό το brand «Turkish Blend». Πρόκειται για… χαρμάνι που, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, περιέχει και ρωσικό αέριο.
Για να αποτραπεί ένα τέτοιο ενδεχόμενο, στη νομοθετική πρόταση προβλέπεται πως οι τελωνειακές υπηρεσίες θα καταγράφουν τις πληροφορίες αναφορικά με τις ποσότητες που εισέρχονται εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης, διαβιβάζοντας στη συνέχεια στα στοιχεία στις εθνικές αρχές καθώς και την Κομισιόν.
Παράγοντες πάντως της αγοράς θεωρούν ότι μία τέτοια πρόταση είναι δύσκολο να υλοποιηθεί στην πράξη, ειδικά στην περίπτωση των ποσοτήτων που φτάνουν στην Ευρώπη μέσω τρίτων χωρών. Όπως συμπληρώνουν, κάτι τέτοιο θα σήμαινε πως οι τρίτες χώρες θα ήταν διατεθειμένες να παράσχουν πλήρη στοιχεία για την προέλευση των εισαγωγών – εξαγωγών τους, κάτι που κάθε άλλο παρά βέβαιο θεωρείται.
Νομική θωράκιση
Τρίτος αστερίσκος της Αθήνας είναι το κατά πόσο ο Κανονισμός θα θωρακίζει επαρκώς τις εταιρείες, ώστε αυτές να συμμορφωθούν στην κατάργηση των εισαγωγών. Όπως έχει γράψει το insider.gr, η συγκεκριμένη παράμετρος αφορά τα μακροπρόθεσμα συμβόλαια, τα οποία υπόκεινται στο ορόσημο της όριο της 1ης Ιανουαρίου 2028 για απαγόρευση – ακόμη και αν οι συμβάσεις έχουν μεγαλύτερη διάρκεια. Ωστόσο, θα πρέπει να έχει διασφαλιστεί για τους εισαγωγείς που δεν θα είναι νομικά ευάλωτοι στην ενεργοποίηση των ρητρών «take or pay», που περιλαμβάνουν τα μακροχρόνια συμβόλαια.
Το επιχείρημα της Κομισιόν είναι πως η καθολική απαγόρευση σε όλη την Ε.Ε. μέσω του Κανονισμού, αν αυτός εγκριθεί, συνιστά λόγο ανωτέρας βίας που μπορούν να επικαλεστούν οι εταιρείες ώστε να μην έχουν οικονομικές επιπτώσεις. Ωστόσο, ειδικοί του κλάδου έχουν διαφορετική άποψη, επισημαίνουν πως είναι «αδύναμη» η λύση της νομικής απαγόρευσης των εισαγωγών - έναντι της επιβολής κυρώσεων, που χρησιμοποιούσαν έως σήμερα οι Βρυξέλλες για τα μέτρα εναντίον της Ρωσίας.
Έτσι, η επίκληση της νομικής απαγόρευσης από τις εταιρείες ως λόγο ανωτέρας βίας για τη μη τήρηση εφεξής των συμβολαίων τους με την Gazprom, είναι σαφώς πιο ευάλωτη στις διεκδικήσεις που είναι βέβαιο ότι θα εγείρει η κρατική ρωσική εταιρεία. Μάλιστα, όπως συμπληρώνουν οι ίδιοι ειδικοί, μεγάλοι εισαγωγείς ρωσικού αερίου στην Ευρώπη διαμήνυαν όλο το προηγούμενο χρονικό διάστημα στην Κομισιόν ότι μόνο η φόρμουλα των κυρώσεων θα μπορούσε να διασφαλίσει πως δεν θα εμπλακούν σε νομικές (και οικονομικές) περιπέτειες.
Αναφορά στην προοπτική απεξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο έκανε χθες ο υπουργός ΠΕΝ, Σταύρος Παπασταύρου, μιλώντας στο συνέδριο των FT και της «Καθημερινή». Υπογράμμισε πως η συντριπτική πλειοψηφία των χωρών συμφωνούν με τον στόχο, με ζητούμενο ωστόσο η επίτευξή του να γίνει με ρεαλιστικό τρόπο.
