Μέχρι πριν 2 ή 3 χρόνια, οι φωτιές που μας απασχολούσαν, και για τα ελληνικά δεδομένα θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε mega fires, ήταν κατά βάση δασικές. Οι συνήθεις τίτλοι στα ΜΜΕ ήταν «Κάηκαν τόσες χιλιάδες στρέμματα δάσους και χορτολιβαδικών εκτάσεων».
Φέτος τα στρέμματα που καίγονται είναι απλές χορτολιβαδικές εκτάσεις και χωράφια, ενώ το νέο στοιχείο είναι ότι απειλούνται σοβαρά ή καίγονται και χωριά. Μέχρι τώρα, οι φλόγες κατάπιναν μόνο στάνες και μεμονωμένα κτίσματα, τώρα όμως καταπίνουν ολόκληρα χωριά, απειλούν μάλιστα και πόλεις, όπως τις ημέρες αυτές την Πάτρα και τα αμέσως προηγούμενα χρόνια τα προάστια της Αθήνας.
Τι συνέβη λοιπόν και η φωτιά έφτασε στην αυλή μας; Με δυο μόνο λέξεις «εγκατάλειψη της υπαίθρου!». Τα χωριά, ειδικά μετά τον κορονοϊό, έσβησαν κυριολεκτικά από τον χάρτη. Οι νέοι και δραστήριοι, αυτοί δηλαδή που και θα είχαν ενδιαφέρον αλλά κυρίως θα μπορούσαν να φροντίσουν τον δημόσιο αλλά και ιδιωτικό χώρο, μετακόμισαν στις πόλεις. Κάποιοι από αυτούς πηγαινοέρχονται ακόμη και σε καθημερινή βάση για να φροντίσουν τα κτήματά τους.
Αλλά έτσι, δεν περισσεύει χρόνος και ενέργεια για να καθαρίσεις τον δημόσιο και ιδιωτικό χώρο από τα περιττά: Τα χόρτα, τα μπουκάλια από τα φυτοφάρμακα, τις σακούλες από τα λιπάσματα, τα σκουπίδια στις παρυφές των δρόμων.
Με μια απλή ματιά, όλα τα παραπάνω έχουν αυξηθεί σε όποιο καλλιεργήσιμο μέρος κι αν πας στην Ελλάδα! Και με τα χρόνια, όλα αυτά τα σκουπίδια συσσωρεύονται και εξελίσσονται σε βόμβα την πλέον ακατάλληλη στιγμή.
Από τον καθαρισμό οικοπέδων, στον καθαρισμό κτημάτων
Η κυβερνητική πρωτοβουλία για καθαρισμό των οικοπέδων σε χωριά και πόλεις ήταν απολύτως επιτυχής: Πρώτον καθάρισε η «Κόπρος του Αυγείου» που είχε συσσωρευτεί με τα χρόνια και δεύτερον τα χωριά άλλαξαν όψη. Όχι ότι δεν είναι πια έρημα αλλά τουλάχιστον φαίνεται ότι κάποιοι νοιάζονται για αυτά.
Τα πράγματα πήγαν πέρυσι κατ’ ευχήν! Φέτος όμως άλλαξαν και πολλοί δεν φρόντισαν την υποχρέωση τους αυτή για διάφορους λόγους, ένας εκ των οποίων είναι οικονομικός και ο άλλος έχει να κάνει με τον καιρό της περασμένης άνοιξης. Οι αμοιβές που ζητούν όσοι ασχολούνταν με την δουλειά αυτή εκτινάχθηκαν. Οι λίγοι εργάτες γης που έχουν απομείνει, βρήκαν κατά την προσφιλή ελληνική τακτική να κερδοσκοπήσουν, αφού όλοι τους είχαν ανάγκη τις τελευταίες ημέρες της διορίας. Άκουγες ποσά που ζητούσαν για τον καθαρισμό ενός οικοπέδου και απορούσες εάν άκουσες καλά.
Αποτέλεσμα: 180.000 λιγότερες δηλώσεις στην πλατφόρμα της Πυροσβεστικής φέτος, ενώ τις πρώτες 15 ημέρες υποβλήθηκαν 3.800 καταγγελίες έναντι 8.000 πέρυσι όλο όμως το έτος! Το πράγμα μιλάει μόνο του, χιλιάδες εστίες τροφοδότες της φωτιάς έμειναν φέτος αφρόντιστες.
Με τα χρόνια όμως στα ακαθάριστα οικόπεδα, προστίθενται και τα ακαθάριστα χωράφια και κυρίως τα όριά τους. Είναι γνωστό, ότι τα τελευταία χρόνια οι οικονομικές αποδόσεις των αγροτικών εκμεταλλεύσεων έχουν καταποντιστεί. Έτσι φτάσαμε οι πάσης φύσεως επιδοτήσεις να ισοδυναμούν με το μισό αγροτικό εισόδημα και δυστυχώς τα πράγματα χειροτερεύουν συνεχώς. Εκτιμήσεις αναφέρουν ότι πάνω από τα μισά αγροτικά νοικοκυριά επιβιώνουν πάνω από το όριο της φτώχειας, μόνο χάρη των επιδοτήσεων.
Οι χαμηλές τιμές προϊόντων και οι πολυπόθητες βροχές, οι σύγχρονοι εμπρηστές
Όταν λοιπόν δουλεύεις για να πληρώνεσαι μετά από ένα χρόνο το σιτάρι που παρήγαγες μόλις 21 λεπτά του ευρώ το κιλό, τότε δεν περισσεύουν χρήματα να διαθέσεις για οτιδήποτε άλλο πλην της επιβίωσης. Και το χειρότερο, όταν βλέπεις τα προϊόντα που γίνονται από το σιτάρι να ανατιμούνται διαρκώς στην αγορά, σύμφωνα πάντα με την ΕΣΥΕ και τον δείκτη πληθωρισμού, τότε δεν έχεις ούτε κουράγιο ούτε κέφι να ασχοληθείς με τον καθαρισμό του χωραφιού σου. Πολλά χωράφια έχουν γύρω από την μία ή και όλες τις πλευρές τους αποστραγγιστικές τάφρους. Αυτές χρειάζονται καθαρισμό κάθε χρόνο, ώστε να απομακρυνθούν να αγριόχορτα. Αλλά για να γίνει αυτό χρειάζονται έξοδα, μηχανήματα, χρόνος και μεράκι. Τίποτα από όλα αυτά δεν υπάρχει πια στην ελληνική γεωργία και κτηνοτροφία…
Και σαν κερασάκι στην τούρτα, ήλθαν οι πολλές και ποτιστικές βροχές της περασμένης άνοιξης. Τότε, ευχαριστιόμασταν που γλυτώναμε κάποια ποτίσματα, είτε σαν εξοικονόμηση εξόδων, είτε σαν περιστολή χρήσης νερού. Είναι γεγονός ότι οι βροχές αυτές, μέτριες σε ποσότητα αλλά σε πολύ κατάλληλους καλλιεργητικά χρόνους, συνέβαλαν σημαντικά στην εξοικονόμηση νερού και στο να βγάλουμε όπως - όπως, τόσο την αρδευτική χρονιά φέτος όσο και το νερό που χρειάζονταν σε χωριά και πόλεις.
Δυστυχώς όμως οι βροχές αυτές πότισαν μαζί με τα χωράφια και τα πάσης φύσεως αγριόχορτα. Περί τα μέσα Ιουνίου, άκουγες στους κάμπους, εκεί δηλαδή που τώρα διαδραματίζονται οι περισσότερες πυρκαγιές, την φράση: «μας έπνιξαν τα χορτάρια φέτος!». Αυτό ακριβώς πληρώνουμε τώρα, τον συνδυασμό των ανοιξιάτικων βροχών με την εγκατάλειψη από όλους μας του καθαρισμού οικοπέδων και κτημάτων.
Η εγκατάλειψη της γη σε πρώτο πλάνο!
Οι επίσημες στατιστικές μιλούν για 6,5 εκατ. στρέμματα εγκαταλελειμμένης αγροτικής γης. Το νούμερο αυτό, δόθηκε στην δημοσιότητα από το Υπουργείο Περιβάλλοντος πέρυσι το φθινόπωρο. Στον σχεδόν ένα χρόνο που έχει μεσολαβήσει από τότε, προσθέστε ένα 10% τουλάχιστον, για να φτάσετε στο πραγματικό νούμερο. Τι συνέβη στο μεταξύ; Κομμάτια γης, ακόμη και εύφορης εγκαταλείπονται συνεχώς, για δύο λόγους: πρώτον δεν συμφέρει με τις σημερινές τιμές η καλλιέργειά τους και δεύτερον οι αγρότες μεγαλώνουν σε ηλικία και δεν μπορούν να καλλιεργούν τις ίδιες εκτάσεις, τα μικρά, απομονωμένα και δύσκολα χωράφια τα εγκαταλείπουν.
Έτσι βλέπεις καταμεσής ενός εύφορου κάμπου να μένουν ακαλλιέργητα μικροτεμάχια 2 ή 3 ή και 5 στρεμμάτων. Βλέπεις αγρότες που κάποτε έτρεχαν όλη την ημέρα να τα έχουν εγκαταλείψει μερικώς ή ολικώς κάποια κτήματα που ενοικίαζαν.
Ας μη μιλήσουμε για τις περιαστικές περιοχές, όπως αυτή που μας προβληματίζει φέτος στην Πάτρα και αλλού. Εκεί, δεν υπάρχει με το σημερινό πλαίσιο λειτουργίας της οικονομίας και κοινωνίας καμία προϋπόθεση για την ανάπτυξη της γεωργίας και της κτηνοτροφίας και την συνεπαγόμενη προστασία του περιβάλλοντος. Οι τιμές των προϊόντων στα τάρταρα, τα εφόδια στα ύψη, τα ημερομίσθια ελάχιστα και ακριβά, ο ανταγωνισμός από άλλες χρήσεις έντονος. Κατά συνέπεια τα χόρτα θα μας πνίγουν και οι σπίθες είτε από την ηλεκτροκόλληση για καλό σκοπό είτε από τον εκ προθέσεως ή ασθένειας εμπρηστή βρίσκουν πρόσφορο έδαφος.
Εργασίες υπαίθρου: Εμπρηστές από λάθος άλλα και πρόθεση
Ένα άλλο εντυπωσιακό σημείο είναι η δήλωση στην ΕΡΤ του κ. Τσίγκα, Προέδρου της Ένωσης Αξιωματικών Πυροσβεστικής, ότι σε 7,5 μήνες έχουν συλληφθεί 320 άτομα για πρόκληση φωτιάς στην ύπαιθρο εκ των οποίων οι 42 εκ προθέσεως. Δηλαδή 280 άτομα έβαλαν φωτιές σε ακατάλληλες στιγμές στην ύπαιθρο όχι μόνο αγνοώντας την απαγόρευση καθ' αυτή, αλλά αγνοώντας τον κίνδυνο να καεί ολόκληρη η περιοχή!
Η είδηση αυτή, πέραν των ψυχιατρικής φύσεως εξηγήσεων που επιδέχεται, δείχνει την πνευματική, πολιτιστική, επαγγελματική υστέρηση μέρους του πληθυσμού που ζει και δραστηριοποιείται στην ύπαιθρο. Κι αυτό είναι από μόνο του ένα τεράστιο θέμα,
Όσα λοιπόν πυροσβεστικά οχήματα κι αν πάρουμε, όσους εθελοντές πυροσβέστες κι αν επιστρατεύσουμε, όσους νόμους κι αν περάσουμε, δεν θα μπορέσουμε ποτέ να αντικαταστήσουμε τον καθημερινό μόχθο του γεωργού στο χωράφι και του κτηνοτρόφου στην στάνη και στα χωράφια γύρω από πόλεις και χωριά! Θα επιτελούν πάντα, ένα πολύ χρήσιμο περιβαλλοντικό και κοινωνικό έργο παράλληλα με το βιοποριστικό τους.
Πως άλλαξαν τα πράγματα: πριν 30 χρόνια, οικονομετρική έρευνα είχε αποδείξει ότι υπεύθυνοι για τις πυρκαγιές ήταν οι κτηνοτρόφοι. Την επόμενη της φωτιάς περίοδο, η γη έβγαζε φρέσκο χορτάρι και τα ζώα είχαν άφθονη και δωρεά τροφή. Τότε όμως, έβγαζαν τα ζώα στη βοσκή δυο φορές την ημέρα πρωί και βράδυ. Τουλάχιστον στις περιοχές γύρω από τα χωριά επιτελούσαν ένα ρόλο προληπτικού πυροσβέστη. Απεδείχθη, ότι τη ζημιά που έκαναν οι φωτιές στα δάση, την αντιστάθμιζαν εν μέρη με το καλό που έκαναν γύρω από κατοικημένες περιοχές.
Σήμερα δεν συντρέχει κανένας από τους λόγους αυτούς και είναι μια από τις αιτίες που καιγόμαστε και δυστυχώς θα καιγόμαστε κάθε φορά που μια βροχούλα την άνοιξη θα ποτίζει και τα αγριόχορτα.
