Τα φθηνά τρόφιμα, ήταν ένας από τους πυλώνες που στηρίχθηκε παγκοσμίως η τεράστια οικονομική ανάπτυξη τις προηγούμενες δεκαετίες. Η συνθήκη αυτή έχει πια ανατραπεί, έπειτα από την αναταραχή που ξέσπασε στις διεθνείς αγορές τροφίμων και πρώτων υλών από το 2022 και μετά λόγω του Ρωσο-ουκρανικού πολέμου και όχι μόνο και η οποία εξελίσσεται, μεταλλάσσεται αλλά τελικά καλά κρατεί!
Καλά κρατούν και οι υψηλές τιμές τροφίμων στα ράφια του σουπερμάρκετ, καθώς και οι τιμές της εστίασης. Μετά την υποχώρηση των τιμών αγροτικών προϊόντων ήδη από το 2023, βασικού κοστολογικού στοιχείου του τελικού προϊόντος, οι τιμές τροφίμων και εδεσμάτων παραμένουν σε υψηλά επίπεδα με διάφορες αιτίες και δικαιολογίες.
Δυστυχώς, τις τελευταίες ημέρες εξυφαίνεται σε διεθνές επίπεδο, ένα πλέγμα γεγονότων, ικανών να εκτινάξουν και πάλι τις διεθνείς αγορές προϊόντων στα ύψη, με ότι αυτό συνεπάγεται για τις τιμές καταναλωτή. Και το χειρότερο: η άρνηση παγκοσμίως νέων να συνεχίσουν το αγροτικό επάγγελμα, λόγω των πολύ χαμηλών αποδόσεων των τελευταίων πολλών χρόνων, δρομολογεί δομικές αλλαγές στο σύστημα παραγωγής τροφής. Ο κίνδυνος να ξεκινήσει ένας νέος κύκλος ανόδου τιμών από τα σημερινά πολύ υψηλά επίπεδα, είναι ίσως ορατός.
Στην ουσία, ίσως πρόκειται για έναν ακόμη ακρογωνιαίο λίθο, μία ακόμη ανατροπή του οικονομικού μας συστήματος, όπως το ξέραμε μέχρι τώρα.
Οι ζωονόσοι έχουν πια πλανητική διάσταση
Το μέτωπο των ζωονόσων είναι ιδιαίτερα ενεργό. Η γρίπη των πτηνών πέρασε στην Βραζιλία, έναν από τους μεγαλύτερους παραγωγούς αυγών και κρέατος πουλερικών. Μάλιστα οι ΗΠΑ είχαν εναποθέσει τις ελπίδες τους στην χώρα αυτή για να αντιμετωπίσουν τις πρωτοφανείς υψηλά τιμές των αυγών στα ράφια. Φαίνεται όμως ότι θα πρέπει να βρεθεί άλλη λύση, αφού τα σύνορα της Βραζιλίας έκλεισαν.
Οι διάφορες νόσοι που ταλαιπωρούν αρνιά, κατσίκια, χοίρους και βοοειδή στην Ευρώπη, δεν λένε να ξεριζωθούν. Σε πολλές χώρες, μεταξύ των οποίων και η δική μας, η κτηνοτροφία τους εμφανίζει εικόνα σύγχυσης, για να μην πούμε παράλυσης: κανείς δεν ξέρει τι του ξημερώνει αύριο κι εάν θα έχει το κοπάδι του ή θα θανατωθεί στα πλαίσια μέτρων αντιμετώπισης, πανώλης, ευλογιάς ή καταρροϊκού πυρετού. Κάπως έτσι, έφτασε 15 ευρώ το κιλό το αρνί το Πάσχα.
Και το χειρότερο, σε πλήθος εξειδικευμένων εντύπων αγροτικής πληροφόρησης, υπάρχει διάχυτη η εντύπωση ότι στις ανεπτυγμένες τουλάχιστον χώρες, είναι ελάχιστοι οι νέοι που ενδιαφέρονται να συνεχίσουν το κτηνοτροφικό επάγγελμα, παρ' όλη την τεράστια τεχνολογική αναβάθμιση των συνθηκών εργασίας.
Μια μικρή γεύση, πήραμε κι εμείς εδώ στην Ελλάδα, όπου η τελευταία προκήρυξη για τους Νέους Αγρότες, έγινε δεκτή με «πολύ συγκρατημένη αισιοδοξία», παρά τα υψηλά κίνητρα που παρέχει.
Οι δασμοί και… η ξηρασία πήραν παράταση 90ημερών!
Τεράστια αβεβαιότητα, έχει δημιουργήσει στις φυσικές αγορές προϊόντων το θέμα της επιβολής δασμών. Το διεθνές εμπόριο αγροτικών προϊόντων και εισροών (λιπάσματα, σπόροι), είχε μεγαλουργήσει τα τελευταία χρόνια και οι διακινούμενοι όγκοι είναι τεράστιοι. Δασμοί της τάξης του 100 και 145% που ακούστηκαν στην αρχή, πάγωσαν το σύστημα, με τους παίκτες του να προσπαθούν να βρουν εναλλακτικές λύσεις από αυτές που μέχρι τώρα εφάρμοζαν. Έτσι, η Κίνα, έσπευσε να τονώσει περαιτέρω τις σχέσεις της με τις χώρες της Λατινικής Αμερικής, που έχουν εξελιχθεί σε βασικούς τροφοδότες της διεθνούς διατροφικής αγοράς.
Φαίνεται όμως ότι οι Κινέζοι δεν είναι αρκετά τυχεροί, αφού μόλις πριν λίγες ημέρες εμφανίστηκε, όπως προαναφέραμε η γρίπη των πτηνών στην Βραζιλία, της οποίας ήταν η μεγαλύτερη εξαγωγικής αγορά, αλλά και ο καιρός δεν φαίνεται ότι θέλει να την βοηθήσει. Στη Νότιο Κίνα και ειδικότερα στην επαρχία Χενάν, η οποία είναι η μεγαλύτερη παραγωγική ζώνη της χώρας, ο αλωνισμός των σιτηρών ξεκινάει σε λίγες ημέρες. Δυστυχώς όμως, θα τις προλάβει ένας ασυνήθιστα έντονος για την εποχή καύσωνας, που θα δυσκολέψει πολύ το γέμισμα των κόκκων του σιταριού στο τελικό του στάδιο και το σιτάρι δεν θα σηκώσει το ανάλογο βάρος, ούτε θα έχει όλα τα επιθυμητά χαρακτηριστικά.
Η επαρχία Χενάν συνεισφέρει περί το ένα τρίτο της συνολικής προσφοράς σιταριού της χώρας και αποτυχία στην συγκομιδή θα έχει σημαντικές συνέπειες. Ήδη οι κινέζικες αρχές, αναζήτησαν 400 με 500.000 τόνους σιτηρών στην Αυστραλία και Καναδά, ώστε να διασφαλίσουν ότι ούτε θα λείψει προϊόν από το ράφι, ούτε οι τιμές θα εκτοξευθούν.
Βέβαια, οι ποσότητες αυτές, θα λείψουν από την διεθνή αγορά, αλλά κανείς δεν φαίνεται να ανησυχεί: υπάρχει υπερπληθώρα σιτηρών ανά την υφήλιο και οι τιμές είναι στα τάρταρα.
Στην ίδια λογική και οι συνεχώς αυξανόμενοι δασμοί της ΕΕ στα ρωσικά και λευκορωσικά λιπάσματα, ώστε να στηριχθεί η ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας.
Οι παραγωγοί σταμάτησαν να αγοράζουν μηχανήματα και να εκσυγχρονίζονται σε ολόκληρο τον κόσμο
Το θέμα των πολύ χαμηλών τιμών για τα περισσότερα αγροτικά προϊόντα, ανησυχεί τους αγρότες παντού. Οι συγκομιδές δοκιμάζονται τακτικά από την κλιματική αλλαγή, τα κόστη παραγωγής είναι υψηλά, ενώ οι τιμές των προϊόντων έχουν κατρακυλήσει σε επίπεδα της προηγούμενης δεκαετίας. Η πρώτη αντίδραση των αγροτών, ήταν να περιορίσουν τις επενδύσεις τους σε μηχανολογικό εξοπλισμό μέχρι νεοτέρας. Έτσι οι πωλήσεις τρακτέρ και άλλων αγροτικών μηχανημάτων, έπεσαν κατά 30+% τα δύο τελευταία χρόνια, ενώ γραμμές παραγωγής έκλεισαν, άλλαξαν χέρια ή μετακόμισαν σε χώρες χαμηλού κόστους. Τελευταίο θύμα του έργου αυτού ήταν η πρόσφατη ανακοίνωση του ρωσικού κολοσσού αγροτικών μηχανημάτων Rostselmash, ότι αναστέλλει την παραγωγή και θέτει σε διαθεσιμότητα 11.000 εργαζόμενους! Οι χαμηλές τιμές και το ακριβό χρήμα, έχουν υποσκάψει την βιωσιμότητα των αγροτικών εκμεταλλεύσεων της Ρωσίας, του υπ’ αριθμόν ένα εξαγωγέα σιταριού και καλαμποκιού στον κόσμο!
Αναρωτιέται κανείς τι μπορεί να σημαίνει για την διεθνή διατροφική ασφάλεια πλούσιων και φτωχών χωρών, μια χειροτέρευση των όρων παραγωγής στον μεγαλύτερο παίκτη. Ειδικότερα για τις χώρες του βορείου ημισφαιρίου μια τέτοια εξέλιξη ακούγεται εφιαλτική.
Ρωσία, Ουκρανία και Ευρώπη αντιμέτωπες με πλήθος καιρικών φαινομένων.
Και σαν να μην ήταν όλα αυτά αρκετά, ο Yuri Slyusar, Κυβερνήτης του Ροστόφ, της μεγαλύτερης ίσως σιτοπαραγωγικής περιοχής της Ρωσίας κοντά στα εξαγωγικά λιμάνια, κήρυξε στις 19 Μαΐου την περιοχή του σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, λόγω των εαρινών παγετών και έδωσε εντολή στις υπηρεσίες του να εκτιμήσουν την ζημιά. Είναι η δεύτερη συνεχόμενη χρονιά που οι αγρότες της περιοχής δοκιμάζονται από τον καιρό. Πέρυσι η παραγωγή τους υποχώρησε κατά 22%!
Και όλα αυτά συμβαίνουν, ενώ είναι η δεύτερη χρονιά, που η παραγωγή δημητριακών και ελαιούχων σπόρων στην Ευρώπη δοκιμάζεται από τον καιρό. Πέρυσι από πλημμύρες, φέτος από ξηρασία. Η περυσινή ευρωπαϊκή παραγωγή, εκτός από μειωμένη ήταν και ποιοτικά υποδεέστερη, αφού οι αγρότες έπρεπε να συγκομίζουν το προϊόν τους κυριολεκτικά μέσα στη λάσπη. Φέτος πάλι η ξηρασία είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα μειώσει πάλι τις αποδόσεις, ενώ είναι άγνωστο τι θα επιφέρει στην ποιότητα των καρπών. Κράτη όπως η Γερμανία και η Αγγλία, καλούν τους αγρότες τους να εκπονήσουν σχέδιο αντιμετώπισης της ξηρασίας!
Στην Ουκρανία τώρα, τον άλλο μεγάλο διεθνή διατροφικό παίκτη, η χώρα προσπαθεί να βρει το δρόμο της εν μέσω πολεμικών συγκρούσεων. Δυστυχώς οι βροχές φέτος ήταν λίγες και σε πολλές κρίσιμες για την παραγωγή περιοχές ήταν κάτω και του 50% του συνήθους! Ακόμη κι εάν το επιφανειακό χώμα, είχε την απαιτούμενη υγρασία για να βλαστήσει ο σπόρος, εκφράζονται αμφιβολίες για το κατά πόσο μπορεί να ανταπεξέλθει στη συνέχεια. Σε ένα λοιπόν άνυδρο και πολεμικό περιβάλλον, οι σπορές της νέας σοδειάς, προχώρησαν αργά για πολλούς λόγους: έλλειψη μέσων, έλλειψη ανθρώπων, χαμηλές τιμές, καταρρακωμένο ηθικό, αντίστοιχο των χαμηλών τιμών που απολαμβάνουν.
Ευτυχώς και για τους Ουκρανούς, όπως και για τους Έλληνες αγρότες, υπάρχει ο ηλίανθος, ένα φυτό σταθερών σχετικά αποδόσεων και αντοχής στην ξηρασία, η καλλιέργεια του οποίου επεκτάθηκε αρκετά.
Τεράστιες πλημμύρες στην Αργεντινή, τον μεγαλύτερο εξαγωγέα σόγιας
Στο Νότιο τώρα Ημισφαίριο, ένας τεράστιος... Ντάνιελ, χτύπησε στην Αργεντινή, την περιοχή βορειότερα του Μπουένος Άιρες, μια κατ’ έξοχή αγροτική περιοχή, λίγο πριν την συγκομιδή σόγιας και καλαμποκιού και αμέσως μετά το τέλος συγκομιδής ηλιόσπορου, αγορές που η χώρα είναι παγκόσμιος πρωταθλητής. Πλημμύρισαν πόλεις, δρόμοι, χωράφια, αποθήκες! Είναι άγνωστες ακόμη οι επιπτώσεις στις συγκομιδές, αλλά σε καμία περίπτωση δεν θα είναι μικρές και άνευ επιπτώσεων στις διεθνείς αγορές. Πέραν των αναμενόμενων καθυστερήσεων, να θυμίσουμε ότι στην δικιά μας περίπτωση της Θεσσαλίας, μέρος των καρπών κρίθηκε ακατάλληλο ακόμη και για ζωοτροφή, λόγω του μεγάλου φορτίου επικίνδυνων μυκήτων που συσσωρεύθηκαν. Προφανώς ανάλογα φαινόμενα θα συμβούν κι εκεί.
Η... αποκάλυψη στην αγορά βερίκοκου
Στα Βαλκάνια τώρα, οι έμποροι και μεταποιητές φρέσκων φρούτων, γυρίζουν τις χώρες της Ανατολής, Ουζμπεκιστάν, Γεωργία κτλ προκειμένου να βρουν πρώτη ύλη να δουλέψουν συσκευαστήρια και εργοστάσια. Ο παγετός της 10ης Απριλίου, άφησε πίσω του κυριολεκτικά συντρίμμια σε όλες τις χώρες και κυρίως στην Τουρκία. Η περιοχή Μalataya, με 13 εκ δένδρα βερικοκιάς και 750.000 τόνους ετήσια παραγωγή, έπαθε καθολική ζημιά από τον παγετό και αναμένεται να διαθέσει στην αγορά μέχρι 10.000 τόνους! 440 εκατ. δολάρια, από τα οποία τα 400 εκατ. ήταν αποξηραμένα βερίκοκα θα λείψουν από τις διεθνείς αγορές και τους Τούρκους αγρότες, πιέζοντας ανάλογα τις τιμές αργότερα μέσα στη χρονιά.
Σ' εμάς εδώ η δήλωση μιας αγρότισσας από το χωριό Παλαίφυτο Πέλλας προκάλεσε εντύπωση: επτά τεμάχια βερίκοκα όλα κι όλα, από ένα περιβόλι 8,5 στρέμματα, ούτε ένα βερίκοκο το στρέμμα! Φυσικά, όλα αυτά θα φανούν στα μανάβικα τις προσεχείς ημέρες και φυσικά όχι μόνο στα βερίκοκα: κεράσια, δαμάσκηνα, ροδάκινα, θα έχουν αντίστοιχη συμπεριφορά.
Να σημειωθεί ότι και το 2022, υπήρχε μια ανάλογη κατάσταση, με τις αγορές πολύ χαμηλά, τους αγρότες να κοιτούν αποσβολωμένοι και οι κεντρικές τράπεζες να επιμένουν ότι όλα θα πάνε καλά και ο πληθωρισμός θα κυμανθεί μέχρι 2%. Τελικά, ο εφησυχασμός αυτός δεν επαληθεύτηκε. Αντιθέτως, οδήγησε στην επανεμφάνιση ενός ξεχασμένου οικονομικού φαινομένου, του πληθωρισμού τροφίμων, ο οποίος κατέληξε σε πολύ υψηλές τιμές στο ράφι και σε γάγγραινα για καταναλωτές, πολίτες και κυβερνήσεις.
Δεν σημαίνει ότι θα επαναληφθεί το ίδιο σενάριο. Αυτό που επισημαίνεται είναι ότι εάν τότε το πρόβλημα ήταν ο πληθωρισμός, σήμερα το πρόβλημα είναι να τα εγκαταλείψουν οι αγρότες, είτε αποχωρώντας από το επάγγελμα, είτε αμελώντας να εκσυγχρονιστούν και δεν αγοράζουν καινούργια μηχανήματα. Ποιος επαγγελματίας μπορεί να αντέξει συνεχείς ζημιές και κυρίως έλλειψη προοπτικής; Οι κίνδυνοι, είναι και στις δύο περιπτώσεις προφανείς…
Και όποιος σκεφθεί «δεν πειράζει, θα τρώμε κρέας εργαστηρίου ή φυτικής (=απολύτου βιομηχανοποίησης) τρόφιμα», ας περιμένει λίγες ημέρες, διότι τεκμηριώνουμε την είδηση: σε όλο τον κόσμο πωλούνται οι σχετικές επιχειρήσεις λόγω αδυναμίας να πουλήσουν!
Μείνετε συντονισμένοι!
