Έκπληξη, ανησυχία αλλά και πολλά ερωτηματικά προκαλεί το μαζικό μπλακάουτ που έπληξε όλη την Ισπανία, την Πορτογαλία, καθώς και μέρη της Γαλλίας, της Ολλανδίας και του Βελγίου, σε μια από τις μεγαλύτερες καταρρεύσεις συστημάτων ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη.
Τα δίκτυα ηλεκτροδότησης αποκαταστάθηκαν σήμερα στις δύο χώρες της Ιβηρικής, μετά το χάος που προκλήθηκε στις μεταφορές, στο Διαδίκτυο, στις τηλεφωνικές γραμμές, στις τραπεζικές υπηρεσίες και στα συστήματα πληρωμών, όπως και στον κόσμο του επιχειρείν και της βιομηχανίας.
Η κατάσταση των ενεργειακών υποδομών και η ανθεκτικότητά τους θέτει πλέον θεμελιώδη ζητήματα όχι μόνο για την Ισπανία και κάθε χώρα ξεχωριστά, αλλά και το σύνολο της ΕΕ, καθώς το δίκτυό της θεωρείται απηρχαιωμένο και χρειάζεται μεγάλες επενδύσεις, σε μία περίοδο ωστόσο που οι προτεραιότητες είναι διαφορετικές.
- Διαβάστε ακόμα - Μπλάκαουτ σε Ισπανία και Πορτογαλία: Τα φωτοβολταϊκά «δείχνει» ο διαχειριστής του δικτύου, διαφωνεί ο Σάντσεθ
Επιπλέον, το ασυνήθιστο αυτό συμβάν έρχεται λίγο μόλις διάστημα μετά την προειδοποίηση της Κομισιόν προς τους πολίτες της ΕΕ να είναι σε επιφυλακή να αντιμετωπίσουν έκτακτες και απρόβλεπτες καταστάσεις. Στα τέλη Μαρτίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε καλέσει τους Ευρωπαίους πολίτες να συγκεντρώσουν προμήθειες έκτακτης ανάγκης για τουλάχιστον τρία 24ωρα προκειμένου να είναι έτοιμοι σε περίπτωση πολέμου, φυσικής καταστροφής ή άλλης κρίσης.
Παρέλυσε η οικονομία
Η ισπανική οικονομία «έκλεισε» ουσιαστικά τη Δευτέρα, με τις επιχειρήσεις να δέχονται βραχυπρόθεσμο πλήγμα, καθώς διεκόπη η λειτουργία των εργοστασίων, της αυτοκινητοβιομηχανίας, των αλυσίδων τροφοδοσίας, του κλάδου παροχής καυσίμων, της παραγωγής τροφίμων, των χημικών.
Η SEAT ανακοίνωσε ότι η ηλεκτροδότηση αποκαταστήθηκε στο εργοστάσιο αυτοκινήτων της Βαρκελώνης το μεσημέρι της Τρίτης, χωρίς ωστόσο να έχει επιστρέψει ακόμη σε πλήρη παραγωγή. Η Volkswagen γνωστοποίησε ότι το εργοστάσιό της στη Ναβάρα έχασε μια ημέρα παραγωγής - που ισοδυναμεί με 1.400 αυτοκίνητα.
Τα μπαρ και τα εστιατόρια προσπαθούν να υπολογίσουν το κόστος των χαμένων προϊόντων αφού τα ψυγεία και οι καταψύκτες παρέμειναν κλειστοί για περισσότερες από οκτώ ώρες. «Φοβόμαστε ότι θα πρέπει να πετάξουμε τα πάντα. Δεν ξέρουμε αν η ασφάλιση θα το καλύψει», δήλωσε στο Reuters η Μαρία Λουίζα Πινόλ, ιδιοκτήτρια του μπαρ Granja Isabel στη Βαρκελώνη.
Η Ισπανία επωφελείται από έναν ιδιαίτερα ισχυρό τομέα υπηρεσιών, ο οποίος υπερβαίνει την ώθηση του τουρισμού μετά την πανδημία. Ωστόσο, η κεντρική τράπεζα της χώρας έθεσε πρόσφατα το ερώτημα εάν η Ισπανία μπορεί να συνεχίσει να αναπτύσσεται ταχύτερα από τους δύο κύριους εμπορικούς της εταίρους, τη Γαλλία και τη Γερμανία.
Εκτιμήσεις για το οικονομικό κόστος
Το Bloomberg Economics προειδοποίησε για ένα πιθανό πλήγμα που πλησιάζει το 0,5% του τριμηνιαίου ΑΕΠ. Πρόσθεσε ωστόσο ότι μέρος αυτού πιθανότατα θα αναπληρωθεί καθώς αποκαθίσταται ο ενεργειακός εφοδιασμός.
Η επενδυτική τράπεζα RBC εκτιμά ότι το οικονομικό κόστος από τη διακοπή ρεύματος μεταξύ 2,25 και 4,5 δισ. ευρώ, κατηγορώντας την ισπανική κυβέρνηση ότι είναι υπερβολικά εφησυχασμένη σχετικά με τις υποδομές σε ένα σύστημα που εξαρτάται από την ηλιακή ενέργεια με μικρή αποθήκευση μπαταριών.
Η ισπανική οικονομία είχε ένα δυνατό ξεκίνημα έτους, αν και υπάρχουν ενδείξεις ότι η δυναμική αυτή θα μπορούσε να υποχωρήσει. Αναλυτές του Bloomberg αναμένουν ότι η ανάπτυξη θα επιβραδυνθεί περαιτέρω και πιθανολογούν πως η μαζική διακοπή ρεύματος που έπληξε τη χώρα τη Δευτέρα να φανεί στο ΑΕΠ του δεύτερου τριμήνου. Επιπλέον, η αβεβαιότητα και το ισχυρότερο ευρώ θα επηρεάσουν αρνητικά την οικονομική δραστηριότητα για το υπόλοιπο του έτους, μετά την ιστορική αύξηση των αμερικανικών δασμών.
Στο πρώτο τρίμηνο, ο ρυθμός αύξησης του ισπανικού ΑΕΠ διαμορφώθηκε στο 0,6%, σύμφωνα με την εθνική στατιστική υπηρεσία της Ισπανίας, ελαφρώς χαμηλότερο από το 0,7% του τέταρτου τριμήνου και επίσης του 0,7% που περίμεναν ξανά οι αναλυτές.
Η ισπανική οικονομία παρουσίασε μία από τις καλύτερες επιδόσεις στην Ευρωζώνη πέρυσι και μάλιστα οι προοπτικές της αναβαθμίστηκαν πρόσφατα από το ΔΝΤ, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες μεγάλες οικονομίες της Δύσης. Το Ταμείο προβλέπει για φέτος ανάπτυξη 2,5%, μετά την ανάπτυξη 3,2% που κατέγραψε πέρυσι, ρυθμός υπερδιπλάσιος από τον αντίστοιχο του 0,9% για την Ευρωζώνη.
Eνεργειακό μείγμα Ισπανίας
Η Ισπανία είναι ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Ευρώπη, βασιζόμενη στην αιολική και ηλιακή ενέργεια για το 43% του συνόλου, πολύ πιο πάνω από τον παγκόσμιο μέσο όρο, σύμφωνα με στοιχεία του think tank Ember.
Η ηλιακή φωτοβολταϊκή (Φ/Β) ενέργεια αντιπροσώπευε το 59% της ηλεκτρικής ενέργειας της Ισπανίας κατά τη στιγμή της διακοπής ρεύματος, η αιολική σχεδόν το 12%, η πυρηνική σχεδόν το 11% και οι μονάδες συνδυασμένου κύκλου φυσικού αερίου το 5%, σύμφωνα με στοιχεία της Red Electrica.
Σε διάστημα μόλις πέντε λεπτών τη Δευτέρα, η παραγωγή ηλιακής φωτοβολταϊκής ενέργειας μειώθηκε κατά περισσότερο από 50% στα 8 γιγαβάτ (GW) από περισσότερα από 18 γιγαβάτ, σύμφωνα με τα στοιχεία. «Ένα από τα προβλήματα ήταν ότι δεν υπήρχε αρκετή σταθερή ενέργεια, όπως η αποθήκευση φυσικού αερίου και πυρηνικής και υδροηλεκτρικής ενέργειας, για να αντιμετωπιστεί η ξαφνική πτώση της παραγωγής ενέργειας», δήλωσε πηγή του κλάδου της Ισπανίας στο Reuters.
Υπερβολικές ανανεώσιμες πηγές;
Η κατάρρευση της Δευτέρας πυροδότησε συζητήσεις σχετικά με το εάν η αστάθεια της ηλιακής και αιολικής ενέργειας έκανε τα συστήματα ηλεκτρικής ενέργειας πιο ευάλωτα σε μια τέτοια διακοπή.
Ο πρωθυπουργός της Ισπανίας, Πέδρο Σάντσες, δήλωσε ότι δεν υπάρχει πρόβλημα πλεονάζουσας ανανεώσιμης ενέργειας.
Ωστόσο, η ραγδαία αύξηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Ευρώπη έχει πλημμυρίσει τα δίκτυα σε περιόδους έντονης ηλιοφάνειας και χαμηλής ζήτησης, μερικές φορές μειώνοντας τις τιμές χονδρικής ηλεκτρικής ενέργειας στο μηδέν ή και σε αρνητικό έδαφος αναγκάζοντας τα ηλιακά πάρκα να περιορίσουν την εισροή τους.
Οι αναλυτές αναμένουν αύξηση των ωρών αρνητικής τιμής στην Ισπανία και την Πορτογαλία το 2025 λόγω της περαιτέρω επέκτασης των ηλιακών πάρκων.
Η κατάσταση δείχνει την πολυπλοκότητα της διαχείρισης των σύγχρονων ενεργειακών συστημάτων καθώς ενσωματώνουν αυξανόμενα επίπεδα ανανεώσιμης ενέργειας, δήλωσε επίσης στο Reuters ο Bίκτορ Μπεκέρα, καθηγητής μηχανικής συστημάτων ισχύος στο Πανεπιστήμιο του Πόρτσμουθ στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Η Redeia, η οποία κατέχει την Red Electrica που διαχειρίζεται το δίκτυο ηλεκτροδότησης της Ισπανίας, προειδοποίησε τον Φεβρουάριο στην ετήσια έκθεσή της ότι αντιμετώπιζε κίνδυνο «αποσυνδέσεων λόγω της υψηλής διείσδυσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας χωρίς τις τεχνικές δυνατότητες που είναι απαραίτητες για μια επαρκή αντίδραση σε περίπτωση διαταραχών».
