Ροή
Την αδυναμία της ελληνικής οικονομίας να επιστρέψει στο προ πανδημίας επίπεδο του ΑΕΠ αν δεν υπάρξουν αποτελεσματικές παρεμβάσεις, επισημαίνει σε ανάλυσή του το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ σε συνεργασία με το Levy Economics Institute του Bard College ΝΥ.
Στις εκτιμήσεις τους για την πορεία της ελληνικής οικονομίας το 2021 και το 2022 επισημαίνουν πως η οικονομική της μεγέθυνση, σύμφωνα με το βασικό σενάριο της ανάλυσης, εκτιμάται ότι θα είναι 3,4% το 2021 και 4,9% το 2022.
Η ανάλυση έγινε βάσει δύο σεναρίων οικονομικής πολιτικής:
- έμφαση στην ανάκαμψη της οικονομίας μέσω των δημόσιων επενδύσεων και της απορρόφησης των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και
- εφαρμογή ενός προγράμματος εγγυημένης απασχόλησης που στοχεύει στην ουσιαστική μείωση της ανεργίας.
Τα ευρήματα δείχνουν ότι ο χρόνος απορρόφησης και ο όγκος των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και το μέγεθος του προγράμματος
εγγυημένης απασχόλησης είναι σημαντικές προσδιοριστικές παράμετροι της δυναμικής της ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας.
«Αν και περιορισμένη, η προοπτική επίτευξης ισχυρών ρυθμών αύξησης του ΑΕΠ και της απασχόλησης μετά το τέλος της πανδημίας είναι πιθανή. Ενδεχόμενη ασθενική ανάκαμψη του ΑΕΠ θα οφείλεται αποκλειστικά στην απουσία δημοσιονομικής επέκτασης» επισημαίνεται στην ανάλυση.
Μέτρα λιτότητα στην μετά COVID εποχή
Σε γενικές γραμμές η Ευρώπη δεν κατάφερε να διαχειριστεί ικανοποιητικά την κρίση αφού υπήρξε μεγάλη απώλεια θέσεων εργασίας, ατομικού και εθνικού εισοδήματος με παράλληλη αύξηση δημόσιου και ιδιωτικού χρέους.
Παρά τη χαλάρωση των κανόνων της Συνθήκης του Μάαστριχτ έως το τέλος του 2022 –ο αντίκτυπος του τρίτου κύματος της πανδημίας ξεκίνησε στις αρχές του 2021–, αποδείχθηκε πιο ισχυρός από το αναμενόμενο, με τα κράτη-μέλη να προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την αύξηση των κρουσμάτων, των νοσηλευομένων, των θανάτων, αλλά και την περιορισμένη επάρκεια εμβολίων για την ανοσοποίηση των πολιτών.
Η κατάσταση αυτή ανάγκασε τις περισσότερες κυβερνήσεις να εφαρμόσουν αυστηρά μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης, βυθίζοντας έτσι τις οικονομίες σε μεγαλύτερη ύφεση.
Σύμφωνα με έρευνα του Bloomberg, ανάμεσα στις ανεπτυγμένες οικονομίες η Ελλάδα είχε το τρίτο υψηλότερο ποσοστό δημόσιου και ιδιωτικού χρέους ως προς το ΑΕΠ (343,9%) πίσω από αυτό της Ιαπωνίας (433,4%) και του Καναδά (352,6%).
Παρ’ ότι στην Ιαπωνία και στον Καναδά, όπως και σε άλλες οικονομίες με υψηλό ποσοστό χρέους, π.χ. οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, ο όγκος του χρέους είναι υψηλότερος, το χρέος των συγκεκριμένων οικονομιών είναι εκφρασμένο στο εθνικό τους νόμισμα, ενώ της Ελλάδας σε ξένο νόμισμα, δηλαδή σε ευρώ.
Το γεγονός αυτό καθιστά την επιβολή μέτρων λιτότητας στη μετά COVID εποχή για την τήρηση των κανόνων του Μάαστριχτ αναπόφευκτη, εκτός κι αν γίνουν σημαντικές μεταρρυθμίσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Βασικό σενάριο
Οι βασικές προβλέψεις για τις κύριες μακροοικονομικές μεταβλητές εκτιμούν ότι ο αριθμός των τουριστών θα αυξηθεί κατά 60% το 2021 σε σχέση με το 2020, το οποίο μεταφράζεται σε αύξηση των εξαγωγών υπηρεσιών κατά 5 δισ. ευρώ. Αν και η αύξηση αυτή του αριθμού των τουριστών φαίνεται εξαρχής μεγάλη και αισιόδοξη, επαναφέρει τον συνολικό αριθμό τουριστών μόλις στο 58% του επιπέδου του 2019. Αναμένουμε ο τουρισμός να συνεχίσει να αυξάνεται σταδιακά το 2022 και τα επόμενα χρόνια.
Με την παραδοχή ότι η κυβέρνηση θα αρχίσει να επαναφέρει τους φορολογικούς συντελεστές στο προ πανδημίας επίπεδο από το γ’ τρίμηνο του 2021, η εκτίμηση του Ινστιτούτου κάνει λόγο για σημαντική αύξηση των φορολογικών εσόδων, η οποία, αν και θα μειώσει τη συναθροιστική ζήτηση, θα επιτρέψει την επίτευξη πρωτογενούς δημοσιονομικού πλεονάσματος το 2021.
«Ελπίζουμε το βασικό μας σενάριο να μην επαληθευτεί, καθώς κάτι τέτοιο θα σήμαινε τη μη επίτευξη συμφωνίας μεταξύ Αθήνας και Βρυξελλών αναφορικά με τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και πιθανή μεταστροφή της δημοσιονομικής πολιτικής πριν την ανάκαμψη της οικονομίας λόγω ανησυχιών της κυβέρνησης για την επιστροφή των κανόνων του Μάαστριχτ» επισημαίνεται χαρακτηριστικά.
Σενάριο Ταμείου Ανάκαμψης
Το πρώτο εναλλακτικό σενάριο βασίζεται στην παραδοχή ότι υπάρχει συμφωνία μεταξύ των κυβερνήσεων των κρατών-μελών αναφορικά με τη χρήση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και ότι η εκταμίευση των επιχορηγήσεων και των δανείων του προγράμματος NGEU ξεκινά το δ’ τρίμηνο του 2021.
Υποθέτουμε ότι η ελληνική κυβέρνηση θα λάβει και θα αξιοποιήσει πλήρως 943 εκατ. ευρώ το 2021, 5,3 δισ. ευρώ το 2022 και 5,2 δισ. ευρώ το 2023. Όσο για την επίδραση αυτών των κονδυλίων στον ρυθμό μεγέθυνσης του ΑΕΠ το 2021 εκτιμάται ότι θα είναι ήπια, αλλά το 2022, και πιθανόν και αργότερα, θα είναι αρκετά ισχυρότερη. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ, με βάση το εν λόγω σενάριο, η ελληνική οικονομία θα επιστρέψει σε θετικούς ρυθμούς μεγέθυνσης.
Ωστόσο, το 2023 το πραγματικό ΑΕΠ θα εξακολουθεί να βρίσκεται 20% χαμηλότερα από αυτό του 2008, στο επίπεδο δηλαδή που βρισκόταν πριν τη μεγάλη ύφεση και την κρίση χρέους.
Σενάριο Εγγυημένης Απασχόλησης
Στο τελευταίο Ειδικό Δελτίο (ΙΝΕ ΓΣΕΕ, 2020) υποστηρίχθηκε η πρόταση εφαρμογής ενός προγράμματος εργοδότη ύστατης καταφυγής, ώστε να μειωθεί γρήγορα η ανεργία. Η εφαρμογή ενός τέτοιου προγράμματος θα είναι ευεργετική όχι μόνο για όσους δυσκολεύονται να τα βγάλουν πέρα οικονομικά, αλλά και για το σύνολο της οικονομίας, επειδή θα αυξήσει το διαθέσιμο εισόδημα και τη ζήτηση.
Η επίπτωση του προγράμματος στο δημοσιονομικό έλλειμμα είναι σχετικά μικρή. Το πρόγραμμα μπορεί να έχει μεγαλύτερο θετικό αντίκτυπο από τις προβλέψεις, αν η αμοιβή των συμμετεχόντων στο πρόγραμμα διαχυθεί στον ιδιωτικό τομέα οδηγώντας σε αυξήσεις μισθών και τα οφέλη από την ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας υπερβούν ενδεχόμενες αρνητικές επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητα κόστους και στις τιμές.
