Περίπου 600.000 στρέμματα αμπέλια καλλιεργούνται σήμερα στην Ελλάδα, σε ένα από τα αρχαιότερα οινικά τοπία του κόσμου. Παρά το μεγάλο αυτό μέγεθος, η εικόνα του ελληνικού αμπελώνα αποκαλύπτει έναν τομέα με σημαντικές δομικές αδυναμίες και αυξανόμενες προκλήσεις.
Σύμφωνα με τα όσα είπε ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικού Οίνου (ΣΕΟ), Στέλιος Μπουτάρης κατά τη διάρκεια εκδήλωσης, η μέση έκταση κάθε αμπελοτεμαχίου δεν ξεπερνά τα 4 στρέμματα, ενώ η μέση ηλικία των αμπελουργών ανέρχεται στα 58 έτη, χωρίς να διαφαίνεται δυναμική ανανέωσης του ανθρώπινου δυναμικού. Παράλληλα, ολόκληρος ο ελληνικός αμπελώνας αντιστοιχεί περίπου στο ένα πέμπτο της έκτασης της ζώνης του Bordeaux -- και όχι του συνόλου του γαλλικού αμπελώνα.
«Χωρίς αμπέλι δεν έχουμε κρασί. Χωρίς στρατηγική και επιχειρηματικό σχέδιο, δεν έχουμε αμπέλι», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Μπουτάρης προσθέτοντας ότι ο κλάδος βρίσκεται στη δυναμικότερη φάση της ιστορίας του, καθώς «δεν είναι πια μια εξωτική πρόταση, αλλά μια συνειδητή επιλογή με μοναδική υπεραξία».
Ωστόσο σε επίπεδο οικονομικών μεγεθών, τα δεδομένα παραμένουν περιορισμένα. Ο συνολικός ετήσιος κύκλος εργασιών των ελληνικών οινοποιείων εκτιμάται πως υπολείπεται ακόμη και από αυτόν μιας μόνο μεγάλης ζυθοποιίας, όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος του ΣΕΟ.
«Στο κρασί συμβαίνει το εξής ιδιότυπο. Δίνουμε την αίσθηση του "μεγάλου", κάτι εύλογο λαμβάνοντας υπόψη τα σημαντικά βήματα ανάπτυξης που έχουν γίνει. Όμως, αν δούμε τα νούμερα και τα δεδομένα, η αλήθεια είναι ότι ο ελληνικός αμπελώνας είναι μικρός και αντίστοιχα μικρό είναι και το μέγεθος του επιχειρείν του. Όλος ο ελληνικός αμπελώνας είναι σχεδόν το 1/5 του Bordeaux. Και όλος ο τζίρος του ελληνικού κρασιού, εντός και εκτός, είναι μικρότερος από τον τζίρο της Αθηναικής Ζυθοποιίας» δήλωσε ο ίδιος.
Αναφορικά με τις προτεραιότητες του κλάδου για την επόμενη διετία οι στόχοι, όπως τους παρουσίασε ο κ. Μπουτάρης είναι οι εξής:
- Αύξηση των μελών του Συνδέσμου από 127 σε περισσότερα από 150
- Αναθεώρηση του στρατηγικού σχεδίου για το ελληνικό κρασί σε συνεργασία με ΚΕΟΣΟΕ και ΕΔΟΑΟ
- Ενεργοποίηση του Παρατηρητηρίου Οίνου για τη συστηματική καταγραφή δεδομένων
- Στήριξη νέων επιστημόνων με έμφαση στην καινοτομία
- Δημιουργία ομάδων νέων επαγγελματιών που θα λειτουργούν ως think tanks και ταυτόχρονα ως επιχειρησιακοί βραχίονες (do tanks).
«Τα προβλήματα παραμένουν και εντείνονται»
Πάντως, όπως τονίστηκε παρά τη διεθνή αναγνώριση και το αυξανόμενο επιχειρηματικό ενδιαφέρον, ο τομέας του ελληνικού κρασιού συνεχίζει να αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις, ορισμένες εκ των οποίων επιδεινώνονται με την πάροδο του χρόνου. Η παραδοσιακή καταναλωτική βάση συρρικνώνεται, καθώς οι νεότερες γενιές προσεγγίζουν το κρασί περισσότερο ως εμπειρία συνδεδεμένη με τον τουρισμό ή την ψυχαγωγία, παρά ως μέρος της καθημερινής διατροφικής τους κουλτούρας. "Ολοένα και περισσότεροι νέοι στρέφονται προς τα κοκτέιλ και αφήνουν πίσω τους τα κρασιά" είπαν στελέχη του κλάδου.
Την ίδια ώρα, οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης είναι ήδη ορατές. Η παρατεταμένη ξηρασία, τα ακραία καιρικά φαινόμενα και οι διαταραχές στον κύκλο ωρίμανσης των σταφυλιών επηρεάζουν την ποιότητα και την ποσότητα της παραγωγής. «Χωρίς αμπέλι, δεν υπάρχει κρασί», επεσήμανε ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικού Οίνου (ΣΕΟ), Στέλλιος Μπουτάρης, υπογραμμίζοντας τη βαρύτητα της κατάστασης.
Μέσα σε αυτό το ασταθές περιβάλλον, ολοένα και περισσότερα οινοποιεία υιοθετούν νέες στρατηγικές προσαρμογής, όπως η μετατόπιση της καλλιέργειας σε περιοχές με μεγαλύτερο υψόμετρο ή η πειραματική καλλιέργεια ποικιλιών ανθεκτικών στις νέες κλιματικές συνθήκες.
Ωστόσο, η απουσία ενός αξιόπιστου και λειτουργικού Παρατηρητηρίου Οίνου, καθώς και η έλλειψη συστηματικής συγκέντρωσης δεδομένων για την εγχώρια αγορά, καθιστούν τον στρατηγικό σχεδιασμό δύσκολο και συχνά επισφαλή, σύμφωνα με παράγοντες του κλάδου.
Παρά τις αντιξοότητες, όπως τονίστηκε το ελληνικό κρασί διατηρεί ισχυρή ταυτότητα, πολιτισμική αξία και θετικό αποτύπωμα στις διεθνείς αγορές. Το ζητούμενο πλέον είναι αν οι φορείς του τομέα θα καταφέρουν να αξιοποιήσουν αυτές τις δυνατότητες μέσω συντονισμένης δράσης, μακρόπνοου σχεδιασμού και θεσμικής υποστήριξης.
Μνημόνιο συνεργασίας
Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης υπεγράφη μνημόνιο συνεργασίας με τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, για τη διάσωση, προστασία και ψηφιοποίηση της ιστορίας του ελληνικού κρασιού, των οινοποιείων και των ανθρώπων του. «Η ιστορία και η συνέχεια είναι σαγηνευτικά και απαραίτητα στο κρασί. Το ίδιο όμως και η εξέλιξη», σημείωσε ο κ. Μπουτάρης.
Πρόκειται για ένα σημαντικό έργο πολιτιστικής αξίας, αφιερωμένο στη διάσωση, τεκμηρίωση και ανάδειξη της ιστορίας του ελληνικού κρασιού, ολοκληρώθηκε πρόσφατα από τον Σύνδεσμο Ελληνικού Οίνου (ΣΕΟ). Το εγχείρημα περιλαμβάνει την καταγραφή, ταξινόμηση και αρχειοθέτηση πολύτιμου υλικού -- τόσο από το αρχείο του ίδιου του Συνδέσμου, όσο και από ιστορικά οινοποιεία, δημόσιους φορείς και εξέχουσες προσωπικότητες του κλάδου.
Η πρωτοβουλία αποσκοπεί στη διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς του ελληνικού αμπελώνα, μέσα από τεκμήρια που φωτίζουν την εξέλιξη της οινικής παραγωγής στη χώρα, τη συμβολή των παραγωγών και τις θεσμικές παρεμβάσεις που διαμόρφωσαν τον κλάδο.
Το σύνθετο αυτό έργο υλοποιήθηκε από τον τέως πρόεδρο του ΣΕΟ, Ιωάννη Βογιατζή, και τον Θεόδωρο Γεωργόπουλο, καθηγητή Νομικής στο Πανεπιστήμιο της Ρεμς (Γαλλία) και νυν διευθυντή του Συνδέσμου, σε συνεργασία με την επιμελήτρια ιστορικών αρχείων του Μουσείου Μπενάκη, Μαρία Δημητριάδου, και τον υπεύθυνο του Ιστορικού Αρχείου του Μουσείου, Τάσο Σακελλαρόπουλο.
Το αποτέλεσμα συνιστά μια πολύτιμη παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές και ένα εργαλείο αναφοράς για ερευνητές, επαγγελματίες του οίνου και ευρύτερα για όσους ενδιαφέρονται για την πολιτισμική ιστορία του ελληνικού κρασιού.
Πρόσκληση για ένα «νέο εθνικό συμβόλαιο»
Ολοκληρώνοντας ο Πρόεδρος του ΣΕΟ απηύθυνε ανοιχτή πρόσκληση προς την Πολιτεία, τις Περιφέρειες, τους παραγωγούς και την επιστημονική κοινότητα για τη διαμόρφωση ενός «νέου εθνικού συμβολαίου» για την αμπελουργία, με στόχο την αναγνώρισή της ως πολιτιστικό και αναπτυξιακό κεφάλαιο.
«Το ελληνικό κρασί είναι ένας κλάδος μικρός σε νούμερα, αλλά μεγάλος σε αξία. Αποτελεί σημαντικό κεφάλαιο όχι μόνο για τον αγροδιατροφικό τομέα, αλλά και για την πολιτιστική ταυτότητα της χώρας», κατέληξε.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
