Την ανάγκη να επιστρέψουν πίσω στις τράπεζες τα πρώην κόκκινα δάνεια που εξυγιάνθηκαν μέσω ρυθμίσεων και αναδιαρθρώσεων, επιβάλλει η επόμενη μέρα για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα.
Έχοντας διανύσει μεγάλη πορεία εξυγίανσης των ισολογισμών τους, μειώνοντας τα κόκκινα δάνεια από το αποκορύφωμα των 107 δισ. ευρώ τον Μάρτιο του 2016, σε περίπου 15 δισ. ευρώ σήμερα με την καταλυτική βοήθεια του «Ηρακλή», οι ελληνικές τράπεζες έχουν παράλληλα αποκαταστήσει σχέσεις εμπιστοσύνης και συνεργασίας με τους δανειολήπτες, ενώ έχει κλείσει και η πληγή των στρατηγικών κακοπληρωτών.
Τα παραπάνω αναδείχθηκαν χθες στο συνέδριο Risk Management & Compliance Conference, σε πάνελ με θέμα τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και τις εφεξής προκλήσεις, το οποίο συντόνισε η Γενική Γραμματέας της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, Χαρούλα Απαλαγάκη και συμμετείχαν οι: Φωτεινή Ιωάννου, Γενική Διευθύντρια Διαχείρισης Προβληματικών Στοιχείων Ενεργητικού της Εθνικής Τράπεζας, Θεόδωρος Αθανασόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος της Cepal, Μαρία Βέργη, Γενική Διευθύντρια Λύσεων Εμπορικών Αναδιαρθρώσεων της Intrum Hellas και Θεόδωρος Μαθηκολώνης, Αναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος της Qquant.
Όπως επεσήμαναν τα στελέχη της αγοράς των NPLs, πλέον το περιβάλλον έχει αλλάξει δραστικά θετικά και αυτό που αναδεικνύεται για την επόμενη μέρα είναι το πώς και πότε το κομμάτι των δανείων που έχουν βγει εκτός τραπεζικού συστήματος, αλλά πέρασαν από αναδιάρθρωση και έχουν γίνει πράσινα, θα ξαναγυρίσουν στις τράπεζες. Τα δάνεια αυτά – επεσήμαναν - πρέπει να επανενταχθούν στις τράπεζες και να καθοριστούν οι κανόνες με τους οποίους οι υγιείς πλέον δανειολήπτες, και δη οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, θα μπορέσουν να αποκτήσουν ξανά πρόσβαση σε ρευστότητα.
Οι τράπεζες είναι ο φυσικός χρηματοδότης
Όπως αναφέρθηκε, οι τράπεζες παραμένουν ο φυσικός χρηματοδότης, ενώ οι εταιρείες διαχείρισης δεν μπορούν να παίξουν απευθείας τον ρόλο αυτό, αφού όταν πάρουν άδεια αναχρηματοδότησης, μπορούν να βρουν κεφάλαια για να αναχρηματοδοτήσουν οφειλές. Στο πλαίσιο αυτό, η συμβολή των Servicers έγκειται στο να διευκολύνουν τις τράπεζες (και όχι να λειτουργήσουν οι ίδιοι ως challenger banks) δημιουργώντας τις συνθήκες που θα επιτρέπουν στις τράπεζες να χρηματοδοτούν περισσότερους εξυγιασμένους δανειολήπτες. «Για να γίνουν οι ίδιες οι εταιρείες διαχείρισης απευθείας χρηματοδότες, θα χρειαστεί ένα νέο νομοθετικό πλαίσιο – που θα είναι μάλιστα πρωτότυπο διεθνώς – και παράλληλα, θα χρειαστούν μέτοχοι και χρόνος», αναφέρθηκε χαρακτηριστικά.
Εκεί, πάντως, που ο χρόνος και η πείρα που τον συνοδεύει, έχει λειτουργήσει θετικά είναι η αποτελεσματικότητα των ρυθμίσεων που προσφέρουν πλέον οι τράπεζες (και οι εταιρείες διαχείρισης στα δυόμιση χρόνια λειτουργίας τους) στους δανειολήπτες. Ταυτόχρονα με την αποτελεσματικότητα των ρυθμίσεων, διαπιστώνεται ότι έχει εκλείψει το φαινόμενο των στρατηγικών κακοπληρωτών, στους οποίους παλαιότερα οι τράπεζες απέδιδαν έως και το 25% των κόκκινων δανείων.
Η ελλιπής κουλτούρα πληρωμών, όπως αναφέρθηκε, ήταν ένα ζήτημα που υφίστατο προ (της 10ετούς) κρίσης, αφού ήδη από τότε ο μέσος χρόνος καθυστερήσεων στην αποπληρωμή δανείων στην Ελλάδα χαρακτηριζόταν από πολύ αυξημένες ημέρες πίστωσης σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Σύμφωνα με την έρευνα της Intrum European Payments του 2016, τα ελληνικά νοικοκυριά είχαν 78% παραπάνω ημέρες καθυστέρησης στην πληρωμή των δανείων τους και οι ελληνικές επιχειρήσεις 57% σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μ.ο.
Το 2019, το ποσοστό καθυστερήσεων για τα νοικοκυριά έπεσε περίπου στον μέσο ευρωπαϊκό όρο. Οι επιχειρήσεις παρέμειναν στο 57%, οδηγήθηκαν όμως σε διαγραφές μέρος των απαιτήσεών τους σε ποσοστό 4,1% έναντι 2,38% του ευρωπαϊκού μ.ο.
Το 2021 πλέον η εικόνα άλλαξε, με δάνεια που ήταν μη εξυπηρετούμενα να έχουν γίνει ενήμερα και να εξυπηρετούνται κανονικά ή δάνεια σε ρύθμιση να διατηρούν τους όρους των ρυθμίσεών τους, ακόμα και με την νέα κρίση του αυξημένου ενεργειακού κόστους των και των τιμών των τροφίμων.
Όπως επισημάνθηκε, οι δανειολήπτες είναι πλέον και πιο πρόθυμοι να βρουν λύσεις για τη ρύθμιση των οφειλών τους, όπως δείχνουν οι δείκτες επικοινωνίας (contact rates) τραπεζών και εταιρειών διαχείρισης.
H σταθερή βελτίωση στην κουλτούρα πληρωμών αποδόθηκε από τους ομιλητές του πάνελ σε τέσσερις λόγους:
1) Νομοθετήθηκαν νόμοι που έδωσαν τα σωστά μηνύματα
2) Ενεργοποιήθηκε ο εισπρακτικός μηχανισμός του Δημοσίου
3) Τράπεζες και Servicers έγιναν πιο φιλικοί και προσαρμοστικοί στις ανάγκες των δανειοληπτών, προσφέροντας λύσεις για οριστική ρύθμιση και όχι απλά επιμηκύνοντας τη διάρκεια αποπληρωμής του δανείου
4) Βελτιώθηκαν οι οικονομικές προοπτικές, επομένως οι οφειλέτες θέλησαν να ρυθμίσουν τις οφειλές τους ώστε να μπορέσουν να συμμετέχουν στον ανοδικό κύκλο της οικονομίας και να μην μείνουν εκτός.
«Πλέον βρισκόμαστε σε περιβάλλον όπου δεν πριμοδοτείται ο στρατηγικός κακοπληρωτής, όπως αυτό συνέβαινε με τον νόμο 3869/2010 (ν. Κατσέλη) και ελπίζουμε ότι θα γίνει πιο γρήγορα η εκκαθάριση των υποθέσεων που παραμένουν ακόμη εκκρεμείς. Τα προγράμματα στήριξης στην πανδημία του Covid δόθηκαν σε συνεπείς δανειολήπτες. Οι ρυθμίσεις που προσφέρουμε είναι μακροπρόθεσμες και πραγματικά βιώσιμες», τόνισαν οι ομιλητές, καταδεικνύοντας την αλλαγή δεδομένων που συμβάλλει στην πρόληψη της δημιουργίας νέων κόκκινων δανείων.
Επιπλέον, όπως αναφέρθηκε, η εμπειρία των 10 ετών της κρίσης οδήγησε τις τράπεζες στο να επενδύσουν και να βελτιώσουν τα συστήματά τους έγκαιρης ειδοποίησης (early warnings), προκειμένου να διαπιστώνουν την πιθανότητα προβλήματος στην εξυπηρέτηση δανείων από τα πολύ αρχικά στάδια και να παρεμβαίνουν εγκαίρως με ρυθμίσεις.
Οι ομιλητές τόνισαν ότι και στην τρέχουσα περίοδο δεν παρατηρείται καμία ανησυχητική αύξηση των κόκκινων δανείων, αν και δεν υπάρχει εφησυχασμός και παραμένουν υπό στενή παρακολούθηση τα δάνεια που εξέρχονται από τα προγράμματα κρατικής στήριξης («Γέφυρα»).
