Ροή
Με σημαντική αύξηση της λειτουργικής κερδοφορίας EBITDA των Εμπορικών Κέντρων στα 45 εκατ. ευρώ (+23% έναντι του 2020), με κέρδος από την αποτίμηση Επενδυτικών Ακινήτων έργου Ελληνικού ύψους 316 εκατ. ευρώ, ενοποιημένα EBITDA για το σύνολο του ομίλου στα 335 εκατ. ευρώ (έναντι ζημιάς 20 εκατ. το 2020), καθαρά αποτελέσματα (μετά από τόκους, φόρους & δικαιώματα μειοψηφίας) ύψους 191 εκατ. ευρώ, αυξημένη NAV κατά 24% (1,362 δις ευρώ, ήτοι 7,73 ευρώ ανά μετοχή), με πληθώρα πρόδρομων/προπαρασκευαστικών εργασιών σε σχέση με το έργο του Ελληνικού, επιχειρηματικές συμφωνίες εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ και προκαταβολές για τις πολυτελείς κατοικίες δεκάδων εκατ. ευρώ που «δείχνουν» το μεγάλο ενδιαφέρον για το project στα νότια προάστια ολοκληρώθηκε η περυσινή χρονιά (2021) για τον όμιλο Lamda Development.
Ως γνωστόν, η Lamda ανακοίνωσε προ μηνός την ανάδειξη του ομίλου AVAX Α.Ε. ως Κύριου Αναδόχου για τα κατασκευαστικά έργα υποδομών της Α’ Φάσης του έργου. Οι σχετικές εργασίες ξεκίνησαν και θα συνεχιστούν έως τον Σεπτέμβριο 2025 με τη σταδιακή παράδοση των σχετικών έργων υποδομών. Ανάμεσα στα έργα υποδομών περιλαμβάνεται το εκτεταμένο οδικό δίκτυο, περιλαμβανομένης της υπογειοποίησης και του ανισόπεδου κόμβου της Λεωφόρου Ποσειδώνος, καθώς και η κατασκευή δικτύων κοινής ωφέλειας για την εξυπηρέτηση όλων των αναπτύξεων που προβλέπονται κατά την Α’ Φάση του έργου.
Αξίζει να αναφέρουμε ότι στο αμέσως προσεχές διάστημα (αν όχι αυτές τις ημέρες, μάλλον περί τα μέσα Απριλίου), αναμένονται και εξελίξεις στο θέμα του project manager για τον Πύργο Κατοικιών «Marina Tower», μια επένδυση 250 εκατ. ευρώ συνολικά, μαζί με το κατασκευαστικό κομμάτι, με 4 αρχικώς ενδιαφερόμενους, Ηδη ακούγεται ότι υπάρχουν 2 σχήματα που «φαντάζουν» ως φαβορί (και 1 ακόμα ως δυνατό αουτσάιντερ). Ωστόσο, αναμένονται οι επίσημες ανακοινώσεις. Όπως έχει αναφέρει από καιρό το insider.gr, τα 4 αρχικώς φερόμενα ως ενδιαφερόμενα γκρουπ (ΑΒΑΞ – Rizzani, Besix – Archirodon, Intrakat – Bouygues, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – ACC) σε πρώτη φάση θα αναλάβουν τον ρόλο του άτυπου Construction και design manager που θα συνεργαστεί με τη Lamda, για χρονικό διάστημα μερικών μηνών, σε συγκεκριμένες διαδικασίες δίχως αυτό να σημαίνει ότι θα αναλάβει το ίδιο γκρουπ και την κατασκευή. Όμως, εφόσον η συνεργασία κυλήσει ομαλά είναι πολύ πιθανό να αναλάβει και την ανέγερση του πύργου στο επόμενο στάδιο, ειδάλλως μπορεί να προκύψει άλλος κατασκευαστής μέσα από διαγωνισμό (το 2023). Οι πρώτες εργασίες για τον Πύργο αναμένονται στα τέλη 2022 με ορίζοντα ολοκλήρωσης 2025-2026.
Προκαταβολές Πελατών για τη μελλοντική απόκτηση Οικιστικών Αναπτύξεων
Αναφορικά με τις κρατήσεις κατοικιών–διαμερισμάτων για τη μελλοντική απόκτηση διαμερισμάτων επί του Πύργου Κατοικιών της Μαρίνας αλλά και των Παραλιακών Βιλών, τα δυνητικά μελλοντικά έσοδα που αντιστοιχούν στις κατατεθειμένες προκαταβολές πελατών μέχρι στιγμής ξεπερνούν κατά πολύ τις αρχικές εκτιμήσεις της Εταιρείας.
Για τα διαμερίσματα του Πύργου Κατοικιών της Μαρίνας, έχουν ήδη κατατεθεί προκαταβολές πελατών για περίπου ¾ της πωλούμενης επιφάνειας, οι οποίες αντιστοιχούν σε δυνητικά μελλοντικά έσοδα ύψους 374 εκατ. ευρώ, με την ολοκλήρωση των αντίστοιχων αγοραπωλησιών.
Για τις Βίλες, έχουν κατατεθεί προκαταβολές πελατών για όλα τα οικόπεδα, με τα αντίστοιχα δυνητικά μελλοντικά έσοδα από την πώληση των οικοπέδων να υπολογίζονται σε 190 εκατ. ευρώ, με την ολοκλήρωση των αντίστοιχων αγοραπωλησιών. Το κόστος κατασκευής αναλαμβάνεται από τους αγοραστές των οικοπέδων, ενώ τα σχέδια και η επίβλεψη της κατασκευής από την ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΕ, όπως έχει αναδείξει εδώ και μήνες το insider.gr.
Για τα συγκροτήματα πολυτελών κατοικιών / διαμερισμάτων (condos) στο παραλιακό μέτωπο, ξεκίνησαν στα τέλη Φεβρουαρίου 2022 οι σχετικές επαφές με ενδιαφερόμενους αγοραστές, με το ενδιαφέρον να είναι ιδιαίτερα ισχυρό από την πλευρά τους. Παρά τη σύντομη διάρκεια των επαφών με δυνητικούς αγοραστές, έχουν ήδη κατατεθεί προκαταβολές πελατών που αντιστοιχούν σε δυνητικά μελλοντικά έσοδα ύψους 42 εκατ. ευρώ, τα οποία αποτελούν περίπου 15% των συνολικών εκτιμώμενων μελλοντικών εσόδων από τις εν λόγω οικιστικές αναπτύξεις.
Ο Διευθύνων Σύμβουλος του ομίλου LAMDA Development κ. Οδυσσέας Αθανασίου δήλωσε, μεταξύ άλλων σχετικά: «Το 2021 ήταν για τη LAMDA Development μια κομβική χρονιά καθώς με αφετηρία την απόκτηση της ΕΛΛΗΝΙΚΟ Α.Ε., παρουσιάσαμε τα έργα-ορόσημα του Ελληνικού και παραδώσαμε στο κοινό, σε χρόνο ρεκόρ, ένα πρώτο μέρος του Πάρκου. Ξεκινάμε άμεσα έργα ιδιαίτερα σημαντικά όπως οι υποδομές και το νέο κτίριο που θα στεγάσει τα σωματεία ΑμΕΑ, ενώ εντός του 2022 θα ξεκινήσει και ο παραθαλάσσιος οικιστικός ουρανοξύστης. Συγχρόνως συνάπτουμε νέες σημαντικές επιχειρηματικές συνεργασίες όπως αυτή με τη Brook Lane Capital για την από κοινού ανάπτυξη υπερσύγχρονου πύργου μικτής χρήσης. Μια επίσης ιδιαίτερα σημαντική συνεργασία είναι αυτή με την κοινοπραξία των διεθνούς φήμης και εμπειρίας εταιρειών Mace-Jacobs στην οποία αναθέσαμε το ρόλο του Συμβούλου Διαχείρισης Κατασκευής Κτιριακών Έργων».
Τι έχει γίνει μέχρι τώρα
Όπως σημείωσε η εταιρεία, αναφορικά με την επίπτωση του έργου στα αποτελέσματα του ομίλου, προέκυψε κέρδος 316 εκατ. ευρώ από την επανεκτίμηση της αξίας των Επενδυτικών Ακινήτων της ΕΛΛΗΝΙΚΟ Α.Ε. από ανεξάρτητο εκτιμητή. Τα ενοποιημένα κέρδη EBITDA επιβαρύνθηκαν με συνολικά έξοδα για το έργο του Ελληνικού ύψους 32 εκατ. ευρώ καθώς η Lamda από τα τέλη Ιουνίου 2021 έχει επιταχύνει σημαντικά τους ρυθμούς προετοιμασίας και υλοποίησης του στρατηγικού σχεδίου της για το έργο του Ελληνικού.
Η Lamda έχει ήδη πραγματοποιήσει πληθώρα πρόδρομων/προπαρασκευαστικών εργασιών σε σχέση με το έργο του Ελληνικού. Αυτό αποτυπώνεται στη σημαντική αύξηση των εξόδων για το έργο το 2021 (€32 εκατ. έναντι €9 εκατ. το 2020).
Ενδεικτικά αναφέρονται: • Ολοκληρώθηκαν οι μελέτες (α) για την κύρια φάση κατασκευής των υποδομών, (β) για το Μητροπολιτικό Πάρκο και τις αθλητικές εγκαταστάσεις, (γ) για την ανάπλαση και τη διαμόρφωση της παραλίας. • Είναι σε εξέλιξη (σε διάφορα στάδια) οι μελέτες του Πύργου Κατοικιών της Μαρίνας, των αναπτύξεων εντός του Επιχειρηματικού Κέντρου («Commercial Hub») στην περιοχή της Λεωφόρου Βουλιαγμένης, της εμπορικής ανάπτυξης στη Μαρίνα Αγ. Κοσμά και των υπόλοιπων οικιστικών αναπτύξεων στο παράκτιο μέτωπο.
Αναφορικά με τις εργασίες κατεδάφισης συγκεκριμένων κτισμάτων, στα τέλη Μαΐου 2022 θα έχει ολοκληρωθεί το 80% του συνολικού όγκου των κτιρίων προς κατεδάφιση. Το υπόλοιπο 20% του όγκου των κτιρίων θα κατεδαφιστεί κατά τη διάρκεια των κατασκευαστικών έργων υποδομών της Α’ Φάσης του έργου.
Επιπρόσθετα, το Δεκέμβριο 2021 η Εταιρεία επέλεξε την κοινοπραξία των διεθνούς φήμης και εμπειρίας εταιρειών Mace και Jacobs ως ανάδοχο για το ρόλο του Συμβούλου Διαχείρισης Κατασκευής Κτιριακών Έργων (Project Management Consultant for Buildings).
Τον Ιανουάριο 2022 υπεγράφη Συμφωνία Πλαίσιο (Framework Agreement) με εταιρεία του ομίλου BROOK LANE CAPITAL για την ανάπτυξη υπερσύγχρονου πύργου μικτής χρήσης («Mixed Use Tower»), εντός του Επιχειρηματικού Κέντρου («Commercial Hub») στην περιοχή της Λεωφόρου Βουλιαγμένης. Ο πύργος μικτής χρήσης («Mixed Use Tower») θα αποτελείται από χώρους γραφείων, πολυτελές ξενοδοχείο και κατοικίες. Η ανάπτυξη θα γίνει μέσω εταιρείας ειδικού σκοπού, στο μετοχικό κεφάλαιο της οποίας θα συμμετέχουν εταιρεία του ομίλου BROOK LANE CAPITAL και η ΕΛΛΗΝΙΚΟ Α.Ε., σε ποσοστό 70% και 30% αντίστοιχα. Η συνολική επένδυση εκτιμάται σε €200 εκατ.
Σε άνοδο τα Malls της Lamda
Πάντως, σε ανοδική τροχιά είναι και τα Malls της Lamda Development. Τα κέρδη EBITDA των Εμπορικών Κέντρων The Mall Athens, Golden Hall και Mediterranean Cosmos το 2021 ανήλθαν σε €4 5εκ, αυξημένα κατά 23% έναντι του 2020. Οι κύριοι παράγοντες της εν λόγω ενίσχυσης ήταν η αύξηση των πωλήσεων των καταστημάτων (+36% έναντι του 2020), λόγω της αύξησης της επισκεψιμότητας (+8% έναντι του 2020) και της αυξημένης δαπάνης ανά επισκέπτη.
Ειδικότερα, τα EBITDA του The Mall Athens ανήλθαν σε 18,51 εκατ. ευρώ, του Golden Hall σε 12,8 εκατ. ευρώ και σε 14,1 εκατ. ευρώ από το Mediterranean Cosmos.
Επισημαίνεται ότι για το σύνολο του έτους 2021 η λειτουργική κερδοφορία EBITDA των Εμπορικών Κέντρων επιβαρύνθηκε σημαντικά λόγω (α) της αναστολής λειτουργίας τους για συνολική περίοδο περίπου 3 μηνών5 και (β) της νομοθετικά προβλεπόμενης παροχής μειώσεων στα μισθώματα των καταστηματαρχών/μισθωτών για συνολική περίοδο 6 μηνών (Ιανουάριος-Ιούνιος) με μείωση ενοικίων κατά ποσοστό 40%6 . Επισημαίνεται ότι τα κέρδη EBITDA των Εμπορικών Κέντρων το 2021 διαμορφώθηκαν περίπου €19εκ χαμηλότερα έναντι της ιστορικά υψηλής λειτουργικής κερδοφορίας το 2019, που ήταν €64εκ. Τα κέρδη EBITDA των Εμπορικών Κέντρων το Δ’ Τρίμηνο 2021 ανήλθαν σε €14εκ, έναντι €5εκ την αντίστοιχη περίοδο το 2020. Να σημειωθεί όμως ότι την περίοδο Νοεμβρίου - Δεκεμβρίου 2020 τα Εμπορικά Κέντρα παρέμειναν ουσιαστικά κλειστά, καθιστώντας τη σύγκριση πρακτικά άνευ αντικειμένου.
Αξίζει να τονιστεί ότι τα κέρδη EBITDA των Εμπορικών Κέντρων το Δ’ Τρίμηνο 2021 διαμορφώθηκαν μόλις €2,5εκ χαμηλότερα από τα ιστορικά υψηλά επίπεδα λειτουργικής κερδοφορίας της αντίστοιχης περιόδου το 2019.
Η αξία των Εμπορικών Κέντρων ανήλθε σε €872εκ την 31.12.2021, όπως προκύπτει από την αποτίμηση του ανεξάρτητου εκτιμητή (Savills), αυξημένη κατά περίπου €17εκ (+2%) έναντι της αντίστοιχης αξίας την 31.12.2020.
Η μέση πληρότητα των Εμπορικών Κέντρων το 2021 παρέμεινε αμετάβλητη έναντι της προ-πανδημίας περιόδου, σε επίπεδα περίπου 99%. Ο συνολικός κύκλος εργασιών των καταστημάτων των Εμπορικών Κέντρων κατέγραψε σημαντική αύξηση 36% έναντι του 2020. Η μέση δαπάνη ανά επισκέπτη αυξήθηκε 26% έναντι του 2020. Ο συνολικός αριθμών επισκεπτών στα Εμπορικά Κέντρα αυξήθηκε 8% έναντι του 2020.
Τα Εμπορικά Κέντρα «The Mall Athens» και «Golden Hall» στην Αθήνα παρέμειναν κλειστά για συνολική διάρκεια 95 ημερών το 2021 (120 ημέρες το 2020). Το Εμπορικό Κέντρο «Mediterranean Cosmos» στη Θεσσαλονίκη παρέμεινε κλειστό για συνολική διάρκεια 92 ημερών το 2021 (124 ημέρες το 2020). Από 15.05.2021 καταργήθηκαν τα περιοριστικά μέτρα click inside και click away.
Οι επιπτώσεις του πληθωρισμού – Έρχεται διαγωνισμός για την κάλυψη ενεργειακών αναγκών
Αναφορικά με τις πληθωριστικές πιέσεις που παρατηρούνται στις διεθνείς αγορές και στην Ελλάδα, τα έσοδα της Εταιρείας από μισθώματα είναι στην πλειοψηφία τους συνδεδεμένα με ρήτρα αναπροσαρμογής σε σχέση με την μεταβολή του δείκτη τιμών καταναλωτή (ΔΤΚ). Η εν λόγω ρήτρα αναπροσαρμογής μεταφράζεται σε περιθώριο που ανέρχεται περίπου σε 1,5-2 ποσοστιαίες μονάδες πλέον του επίσημου δείκτη τιμών καταναλωτή. Το σημαντικά αυξημένο κόστος ενέργειας, που παρατηρείται το τελευταίο διάστημα στις διεθνείς αγορές και στην Ελλάδα λόγω της ενεργειακής κρίσης, δεν επηρέασε τα λειτουργικά έξοδα των Εμπορικών Κέντρων το 2021 λόγω των «κλειδωμένων» τιμών ενέργειας βάσει συμφωνιών με τους αντίστοιχους παρόχους για όλο το 2021 και μέχρι τη λήξη των υφιστάμενων συμβολαίων στα τέλη Απριλίου 2022. Σύμφωνα με τα εν λόγω υφιστάμενα συμβόλαια, το ετήσιο μεταβλητό κόστος ενέργειας για τα Εμπορικά Κέντρα ανέρχεται σε περίπου €2εκ. Το μεγαλύτερο μέρος του εν λόγω κόστους αφορά κοινόχρηστους χώρους στα Εμπορικά Κέντρα, το οποίο αναλαμβάνουν οι καταστηματάρχες/μισθωτές. Ο Όμιλος LAMDA Development θα προχωρήσει το αμέσως επόμενο διάστημα σε ανοιχτό μειοδοτικό διαγωνισμό προς κάλυψη των αναγκών του σε ηλεκτρική ενέργεια. Λόγω των πολύ υψηλών τιμών στην χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρισμού, ο Όμιλος εξετάζει όλα τα ενδεχόμενα ώστε η επιβάρυνση να είναι όσο το δυνατόν μικρότερη για τον ίδιο τον Όμιλο αλλά και για τους πελάτες/συνεργάτες του στα ακίνητα του.
Γενικότερα, προέκυψε κέρδος 2,1 εκατ. ευρώ από την πώληση επενδυτικών ακινήτων (οικόπεδα στα Σπάτα) και ποσοστού 100% θυγατρικής (LAMDA ILIDA OFFICE S.M.S.Α.). τα Ταμειακά Διαθέσιμα ανήλθαν σε 539,4 εκατ. ευρώ (τα 377 εκατ. δεσμευμένα, εκ των οποίων 167 εκατ. ευρώ για τη β’ δόση για την απόκτηση της ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΑΕ και τα 210 εκατ. ευρώ ως κεφάλαια για την ανάπτυξη του Vouliagmenis Mall και της Marina Galleria), το προσαρμοσμένο Επενδυτικό Χαρτοφυλάκιο σε 2,84 δις ευρώ, τα δάνεια σε 715,8 εκατ. ευρώ.
