Ροή
Στα ύψη συμπαρασύρει τα χονδρεμπορικά κόστη ηλεκτρικής ενέργειας η εκτίναξη των διεθνών τιμών του φυσικού αερίου. Έτσι, μέσα σε ένα μόλις 24ωρο, σχεδόν στο σύνολό τους οι ευρωπαϊκές αγορές ρεύματος επανήλθαν στα επίπεδα του Δεκεμβρίου, όταν βρισκόμασταν στην «καρδιά» της ενεργειακής κρίσης.
Από τον παραπάνω κανόνα δεν αποτέλεσε εξαίρεση η Ελλάδα, με την τιμή στην εγχώρια αγορά Επόμενης Ημέρας να σημειώνει άνοδο κατά 34,1% και να διαμορφώνεται σήμερα στα 235,5 ευρώ ανά Μεγαβατώρα, από 175,61 ευρώ χθες Πέμπτη. Με εξαίρεση τη Γερμανία και την Πολωνία, στις αγορές των οποίων υπήρξε μικρή αποκλιμάκωση, σε όλες τις υπόλοιπες χώρες καταγράφεται κατακόρυφη αύξηση, σε διψήφια ποσοστά τα οποία ξεκινούν από 17% και φθάνουν έως 70%.
Την αρνητική πρωτιά σε ποσοστιαία αύξηση (δηλαδή 70%) έχει η Σλοβενία, στην οποία η τιμή στην αγορά Επόμενης Ημέρας εξακοντίστηκε στα 267,53 ευρώ ανά Μεγαβατώρα. Παρά πάντως το τεράστιο αυτό άλμα, η Σλοβενία δεν έχει σήμερα τη μεγαλύτερη χονδρεμπορική τιμή στην Ευρώπη, καθώς τα σκήπτρα κατέχει η Ιταλία, η αγορά της οποίας αγγίζει τα 284,29 ευρώ ανά Μεγαβατώρα.
Πώς πυροδοτήθηκαν οι αυξήσεις στο ρεύμα
Βασική αιτία για τις δυσθεώρητες αυξήσεις στις τιμές χονδρικής της ηλεκτρικής ενέργειας είναι το ανοδικό ράλι των διεθνών τιμών φυσικού αερίου, που πυροδότησε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Έτσι, το συμβόλαιο Μαρτίου στο ολλανδικό hub (TTF) έκλεισε χθες με αύξηση 33,3%, αγγίζοντας τα 114 ευρώ ανά Μεγαβατώρα. Αξίζει να σημειωθεί πως μέσα στη χθεσινή ημέρα είχε φτάσει να διαπραγματεύεται στα επίπεδα των 144 ευρώ ανά Μεγαβατώρα, παρουσιάζοντας ημερήσια αύξηση κατά 60% - τη μεγαλύτερη που έχει υπάρξει ποτέ.
Σύμφωνα με παράγοντες του εγχώριου κλάδου, η άνοδος του φυσικού αερίου άσκησε ισχυρές ανατιμητικές πιέσεις σε εκείνες τις ευρωπαϊκές αγορές ρεύματος της Ευρώπης, όπου οι ηλεκτροπαραγωγικές μονάδες αερίου εξασφαλίζουν καύσιμο και μέσω της spot αγοράς. Έτσι, τα κόστη των μονάδων, και επομένως οι προσφορές που υποβάλλουν, επηρεάζονται άμεσα από τις διακυμάνσεις του συμβολαίου TTF.
Λόγω του διασυνοριακού εμπορίου μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών, η εκτίναξη των τιμών σε αυτές τις χώρες είχε ως συνέπεια να παρασυρθούν προς τα πάνω και οι αγορές ηλεκτρικής ενέργειας με διαφορετική φόρμουλα τιμολόγησης του φυσικού αερίου. Μία τέτοια περίπτωση αποτελεί η ελληνική χονδρεμπορική αγορά, η οποία ακολουθεί το μοντέλο month ahead.
Κατά συνέπεια, κανονικά η εγχώρια αγορά ηλεκτρισμού καθορίζεται από την τιμή του φυσικού αερίου του προηγούμενου μήνα (δηλαδή του Ιανουαρίου τη δεδομένη χρονική στιγμή), και επομένως θα έπρεπε η άνοδος του TTF να αρχίσει να φαίνεται στις χονδρεμπορικές τιμές ρεύματος από τον Μάρτιο. Ωστόσο, εξαιτίας των εξαγωγών προς τις ακριβότερες αγορές, με υψηλές τιμές όπως είναι φυσικό, εκτινάχθηκε και η ελληνική αγορά Επόμενης Ημέρας.
Επιπλέον επιδοτήσεις
Σε κάθε περίπτωση, η σημερινή εικόνα των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας αποτυπώνει ανάγλυφα ότι η ανάφλεξη στην Ουκρανία επιδείνωσε άμεσα και δραματικά τα κόστη και των δύο ενεργειακών προϊόντων. Επίσης, καταδεικνύει ότι αποκλιμάκωση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας θα υπάρξει μόνο αν συμβεί αποκλιμάκωση των διεθνών τιμών αερίου – με τη δεύτερη να μην διαφαίνεται στον ορίζοντα τουλάχιστον άμεσα, με βάση το πώς εξελίσσεται η κρίση στην Ουκρανία.
Σε αυτό το πλαίσιο, η κορύφωση της γεωπολιτικής έντασης ανατρέπει τον σχεδιασμό της ελληνικής κυβέρνησης, ο οποίος βασιζόταν στη διαφαινόμενη μείωση των τιμών των δύο ενεργειακών προϊόντων από την άνοιξη, η οποία θα επέτρεπε και τον περιορισμό των μέτρων στήριξης. Ως συνέπεια πλέον αναζητούνται επιπλέον κονδύλια, ώστε να ενισχυθεί εκ νέου το «δίχτυ προστασίας», με την προοπτική παράλληλα να χρειαστεί να επεκταθεί και χρονικά.
Έτσι, δεν είναι τυχαία η επαναφορά από τον πρωθυπουργό στη Σύνοδο Κορυφής του αιτήματος για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού Ταμείου που θα καλύψει μέρος των επιδοτήσεων πανευρωπαϊκά, με πιθανή πηγή χρηματοδότησης τα δικαιώματα ρύπων από το Αποθεματικό Σταθερότητας της Αγοράς (Market Stability Reserve). Μιλώντας χθες σε συνέδριο, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας, επισήμανε πως ανεξάρτητα από την τύχη του ελληνικού αιτήματος, η κυβέρνηση θα αξιοποιήσει και το τελευταίο ευρώ, για να στηρίξει τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.
Νέα συνεδρίαση για την ενεργειακή επάρκεια
«Στη σκιά» των κλιμακούμενων εχθροπραξιών, σήμερα πραγματοποιείται νέα έκτακτη συνεδρίαση της ομάδας διαχείρισης κρίσεων, ώστε να εξεταστούν τα σενάρια αντιμετώπισης τυχόν προβλημάτων στον ανεφοδιασμό της χώρας. Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι χθες δεν υπήρξε το παραμικρό απρόοπτο στην είσοδο ρωσικού αερίου μέσω του εθνικού συστήματος, ενώ λίγες ώρες μετά τη ρωσική εισβολή η Gazprom εξέδωσε ανακοίνωση για την κανονική συνέχιση των εξαγωγών στην Ευρώπη.
Όπως έχει γράψει το Insider.gr, ακόμη κι αν υπάρξει περιορισμός στις εξαγωγές από τη Ρωσία, το πιο πιθανό είναι να μην επηρεαστεί η Ελλάδα, καθώς τροφοδοτείται μέσω του Turk Stream ο οποίος δεν διέρχεται από την Ουκρανία. Στο ακραίο πάντως σενάριο όπου υπάρξει πλήρης διακοπή των ρωσικών εξαγωγών, και επομένως «αγγίξει» και τη χώρα μας, το αντίμετρο θα είναι η αύξηση των εισαγωγών LNG, με την παράλληλη κατανάλωση ντίζελ από τις ηλεκτροπαραγωγικές μονάδες που έχουν αυτή τη δυνατότητα. Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες, για το θέμα αυτό το ΥΠΕΝ θα έχει συνάντηση και με ιδιώτες ηλεκτροπαραγωγούς.
