Ροή
Σε καθολική εφαρμογή, συμπεριλαμβάνοντας και τα νοικοκυριά και τις μικρές επιχειρήσεις, τίθεται από αύριο ο νέος πτωχευτικός νόμος (ν. 4738/2020 Κώδικας για τη Ρύθμιση Οφειλών με Παροχή 2ης Ευκαιρίας), ο οποίος ισχύει ήδη από την 1η Μαρτίου για τις επιχειρήσεις.
Από αύριο κανένα χρέος δεν θα συνεχίσει να παραμένει σε εκκρεμότητα, καθώς ο οφειλέτης θα πρέπει να το ρυθμίσει ή εφόσον αδυνατεί, να κηρύξει πτώχευση.
Με τον εξωδικαστικό μηχανισμό για τη ρύθμιση οφειλών και με την υποβολή της σχετικής αίτησης ρύθμισης στην ηλεκτρονική πλατφόρμα της ΕΓΔΙΧ, ο οφειλέτης θα μπορεί να επιτυγχάνει για το χρέος του «κούρεμα» προσαυξήσεων έως 85% στα ασφαλιστικά ταμεία, έως 95% στην εφορία και έως 100% στις τράπεζες και «κούρεμα» στο κεφάλαιο έως 75% στο Δημόσιο και 80% στις τράπεζες.
Με την πτώχευση, σε περίπτωση αδύνατης ή άκαρπης ρύθμισης, θα μπαίνει τελεία στο χρέος και ο οφειλέτης θα μπορεί να ξανακάνει, απαλλαγμένος χρεών, μια νέα αρχή. Η πτώχευση θα επέρχεται με τη ρευστοποίηση των περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη, συμπεριλαμβανομένης της πρώτης κατοικίας. Ωστόσο, ο πτωχός οφειλέτης δεν χάνει και το δικαίωμα στη στέγαση. Ο νόμος προβλέπει τη δημιουργία Φορέα Απόκτησης Ακινήτων, ο οποίος θα αποκτά τα ακίνητα των αδύναμων οφειλετών που θα πτωχεύουν και θα τους τα επαναμισθώνει για 12 έτη (στη λήξη η μίσθωση θα μπορεί να ανανεώνεται ή ο οφειλέτης να επαναγοράζει το ακίνητο).
Όπως είχε γράψει το insider.gr στις 21 Μαΐου, καθώς ο Φορέας δεν είναι ακόμη έτοιμος, θα υπάρξει ενδιάμεσο καθεστώς για την προστασία της πρώτης κατοικίας των οφειλετών μέχρι την έναρξη λειτουργίας του Φορέα. Το καθεστώς αυτό θα προβλέπει κρατική επιδότηση μέρους της μηνιαίας δόσης της οφειλής. Εκτιμάται ότι η επιδότηση θα αντιστοιχεί στο ποσό του ισχύοντος προνοιακού επιδόματος στέγασης (70 -210 ευρώ) και θα έχει ισχύ από τον Ιούνιο 2021 μέχρι τον Μάρτιο 2022. Επίσημες ανακοινώσεις αναμένονται από το Υπουργείο Οικονομικών.
Σημειώνεται ότι με τον νέο νόμο 4738/2020 η πρώτη κατοικία προστατεύεται επίσης με την καταβολή επιδότησης της μηνιαίας ρυθμισμένης οφειλής για 5 έτη.
Επιπλέον, με τα προγράμματα της κυβέρνησης «Γέφυρα 1» (επιδότηση έως 9 μήνες σε δάνεια στεγαστικά) και «Γέφυρα 2» (επιδότηση έως 8 μήνες σε δάνεια επιχειρηματικά) παρέχεται στους πληγέντες από την πανδημική κρίση του Covid-19, κρατική συνεισφορά στη μηνιαία δόση έως 80% για τα δάνεια που θα ρυθμιστούν και έτσι διαμορφώνεται επιπλέον δίχτυ προστασίας για την πρώτη κατοικία.
Ο νέος πτωχευτικός νόμος θα βάλει τάξη στο ιδιωτικό χρέος των περίπου 243 δισ. ευρώ και θα αποτελέσει τη βάση για την πρόληψη μελλοντικής ιδιωτικής υπερχρέωσης μέσω του Μηχανισμού Έγκαιρης Προειδοποίησης που προβλέπει.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους που έχουν κατατεθεί στη Βουλή, το ιδιωτικό χρέος διαμορφωνόταν στα τέλη του 2020 σε 242,6 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 108,1 δισ. ευρώ οι οφειλές στην εφορία, 37,5 δισ. ευρώ στα ασφαλιστικά ταμεία και 97 δις. ευρώ σε τράπεζες και εταιρείες διαχείρισης.
Από αύριο κανένα χρέος δεν θα συνεχίσει να παραμένει σε εκκρεμότητα, καθώς ο οφειλέτης θα πρέπει να το ρυθμίσει ή να κηρύξει πτώχευση εφόσον αυτό δεν είναι δυνατό. Με την πτώχευση, ωστόσο, θα μπαίνει τελεία στο χρέος και ο οφειλέτης θα μπορεί να ξανακάνει, απαλλαγμένος χρεών, μια νέα αρχή.
Οι διαδικασίες και η ροή του νόμου ρύθμισης οφειλών και παροχής 2ης ευκαιρίας έχουν ως εξής:
- Πρόληψη
- Μηχανισμός έγκαιρης προειδοποίησης
- Αντιμετώπιση – Ρύθμιση οφειλών
Α) Εξωδικαστικός Μηχανισμός Ρύθμισης Οφειλών (πλατφόρμα) / Διαμεσολάβηση (σημειώνεται ότι σε όλα τα στάδια διαπραγμάτευσης μεταξύ οφειλέτη και πιστωτών προβλέπεται δυνατότητα υποβοήθησης της διαδικασίας από πιστοποιημένο διαμεσολαβητή, ο οποίος πρέπει να έχει και εξειδικευμένες χρηματοοικονομικές γνώσεις αν πρόκειται για επιχειρήσεις μεσαίες ή μεγάλες)
Στο στάδιο αυτό παρέχεται επιδότηση της δανείων της πρώτης κατοικίας για την προστασία ευάλωτων νοικοκυριών
Β) Εξυγίανση επιχειρήσεων με συναίνεση πιστωτών και δικαστική επικύρωση
Γ) Πτώχευση με ρευστοποίηση περιουσίας
- Απαλλαγή οφειλών και 2η ευκαιρία
Στο σκέλος αυτό προβλέπεται και η δημιουργία Φορέα για την Απόκτησης Ακινήτων, μίσθωσης και επαναπώλησής τους για παροχή κοινωνικής προστασίας σε ευάλωτα νοικοκυριά.
Ειδικότερα:
Α) Η Προληπτική Αναδιάρθρωση (Μηχανισμός έγκαιρης προειδοποίησης) απευθύνεται σε οφειλέτες, φυσικά ή νομικά πρόσωπα με χρέη.
Προβλέπεται Ηλεκτρονικός Μηχανισμός Έγκαιρης Προειδοποίησης 3 επιπέδων κινδύνου: Χαμηλού/Μέτριου/Υψηλού:
Γίνεται αίτηση σε ηλεκτρονική πλατφόρμα και παρέχεται στους πιστωτές ηλεκτρονική ανάκτηση πληροφοριών. Απαιτείται προηγούμενη συναίνεση του οφειλέτη.
Ακολουθεί αξιολόγηση του οφειλέτη φυσικού ή νομικού προσώπου με επίπεδο κινδύνου μέτριο ή υψηλό.
Τα Φυσικά Πρόσωπα απευθύνονται στα Κέντρα Ενημέρωσης και Υποστήριξης Δανειοληπτών. Παρέχονται:
α) Ενημέρωση για το νομικό πλαίσιο, και τις δυνατότητες ρύθμισης οφειλών , β) Συνδρομή για την κατάρτιση οικογενειακού προϋπολογισμού, γ) συμβουλευτικές υπηρεσίες για την οικονομική διαχείριση.
Τα Νομικά Πρόσωπα απευθύνονται στα Επαγγελματικά Επιμελητήρια/Συλλόγους/Ινστιτούτα Θεσμικών Κοινωνικών Εταίρων. Παρέχονται εξειδικευμένες υπηρεσίες συμβούλου επιχειρήσεων για την επιχειρηματική υποστήριξη και ενδυνάμωση προς άρση του κινδύνου.
Β1) Εξωδικαστικές Διαδικασίες Ρύθμισης Οφειλών για Φυσικά Πρόσωπα (αποτρέπεται η πτώχευση και ο οφειλέτης διατηρεί την περιουσία του)
Απευθύνεται σε Φυσικά Πρόσωπα, με οφειλές σε Τράπεζες – Servicers – Δημόσιο – ΕΦΚΑ (ή/και σε έναν από αυτούς τους πιστωτές).
Ο οφειλέτης έχει τη δυνατότητα να κάνει αίτηση στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών. Υποβάλλεται αίτηση σε ηλεκτρονική πλατφόρμα και υπάρχει ηλεκτρονική ανάκτηση δικαιολογητικών και λοιπών πληροφοριών. Με την υποβολή της αίτησης υπάρχει άρση τραπεζικού και φορολογικού απορρήτου του οφειλέτη. Για ενήμερους οφειλέτες εισάγεται κριτήριο οικονομικής επιδείνωσης σε ποσοστό τουλάχιστον 20%.
Η αίτηση δρομολογείται ηλεκτρονικά στους χρηματοπιστωτικούς φορείς (τράπεζες & servicers):
Χρειάζεται να συναινέσει η πλειοψηφία των πιστωτών (τράπεζες & servicers) για να ξεκινήσει η διαδικασία. Παρέχεται αναστολή κατασχέσεων και πλειστηριασμών. Η διάρκεια της διαδικασίας είναι δύο (2) μήνες. Αν δεν υπάρξει αποτέλεσμα εντός 2 μηνών, η αίτηση απορρίπτεται ως άκαρπη.
Στην περίπτωση που δεχτεί η πλειοψηφία των πιστωτών να εξετάσουν την αίτηση:
Παρέχεται πρόταση ρύθμισης συνολικών οφειλών, η οποία προκύπτει από υπολογιστικό εργαλείο (αλγόριθμο). Αν δεν υπάρχει οφειλή προς το Δημόσιο, τότε οι τράπεζες – servicers μπορούν να κάνουν μια άλλη πρόταση, χωρίς το υπολογιστικό εργαλείο. Εναλλακτικά μπορούν να προβούν και σε διαμεσολάβηση εντός δέκα (10) ημερών από την υποβολή της πρότασης.
Αν ο οφειλέτης που αποδεχθεί τη ρύθμιση ανήκει ταυτόχρονα σε ευάλωτη κοινωνικά ομάδα (πληροί τις εισοδηματικές και περιουσιακές προϋποθέσεις αυτών που δικαιούνται στεγαστικό επίδομα ενοικίου) θα λάβει και επιδότηση του ρυθμισμένου δανείου 1ης κατοικίας.
Σε περίπτωση άρνησης εξέτασης της αίτησης από την πλειοψηφία των πιστωτών, δεν προχωρά η εξωδικαστική διαδικασία ρύθμισης οφειλών και η αίτηση απορρίπτεται ως άκαρπη.
Β2) Εξωδικαστικές Διαδικασίες Ρύθμισης Οφειλών για Επιχειρήσεις
Απευθύνονται σε επιχειρήσεις με οφειλές σε Τράπεζες – Servicers – Δημόσιο – ΕΦΚΑ (ή/και σε έναν από αυτούς τους πιστωτές). Η επιχείρηση έχει τη δυνατότητα να κάνει αίτηση στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών ή να προσφύγει στη διαδικασία της εξυγίανσης.
Αίτηση στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών:
Η αίτηση υποβάλλεται σε ηλεκτρονική πλατφόρμα και γίνεται ηλεκτρονική ανάκτηση δικαιολογητικών και λοιπών πληροφοριών. Υπάρχει άρση τραπεζικού και φορολογικού απορρήτου. Εισάγεται κριτήριο οικονομικής επιδείνωσης σε ποσοστό τουλάχιστον 20% για ενήμερους οφειλέτες.
Η αίτηση δρομολογείται ηλεκτρονικά στους χρηματοπιστωτικούς φορείς (τράπεζες & servicers). Χρειάζεται να συναινέσει η πλειοψηφία των πιστωτών (τράπεζες & servicers) για να ξεκινήσει η διαδικασία. Παρέχεται αναστολή κατασχέσεων και πλειστηριασμών.
Σε περίπτωση άρνησης εξέτασης της αίτησης από την πλειοψηφία των πιστωτών δεν προχωρά η εξωδικαστική διαδικασία ρύθμισης οφειλών και η αίτηση απορρίπτεται ως άκαρπη.
Στην περίπτωση που δεχθεί η πλειοψηφία των πιστωτών να εξετάσουν την αίτηση παρέχεται πρόταση ρύθμισης συνολικών οφειλών, η οποία προκύπτει από υπολογιστικό εργαλείο. Αν δεν υπάρχει οφειλή προς το Δημόσιο, τότε οι τράπεζες – servicers μπορούν να κάνουν μια άλλη πρόταση, χωρίς το υπολογιστικό εργαλείο. Εναλλακτικά μπορούν να προβούν και σε διαμεσολάβηση.
Διαδικασία της Εξυγίανσης
Χρειάζεται η συναίνεση δύο κατηγοριών πιστωτών, αυτών που έχουν εμπράγματες εξασφαλίσεις και των υπολοίπων πιστωτών, σε ποσοστό 50% της κάθε κατηγορίας.
Εναλλακτικά, απαιτείται συμφωνία σε μια πρόταση ρύθμισης οφειλών ποσοστού 60% των πιστωτών όλων των κατηγοριών, οπότε και επικυρώνεται από το Δικαστήριο (και 50% των εχόντων ειδικό προνόμιο). Με την υποβολή της αίτησης στο δικαστήριο παρέχεται αναστολή κατασχέσεων και πλειστηριασμών από τους ενέγγυους πιστωτές.
Οι πιστωτές που μειοψήφησαν δεσμεύονται από τη συμφωνία, εφόσον ικανοποιείται η βασική αρχή της μη χειροτέρευσης της θέσης και της ίσης μεταχείρισης των πιστωτών.
Τα δικαιώματα των εργαζομένων δεν επηρεάζονται από τη συμφωνία εξυγίανσης και οι απαιτήσεις τους δεν καταλαμβάνονται από αναστολή καταδιωκτικών μέτρων.
Εισάγεται Μητρώο Εμπειρογνωμόνων, τηρούμενο στην ΕΓΔΙΧ για τη σύνταξη της έκθεσης που συνοδεύει την αίτηση επικύρωσης συμφωνίας εξυγίανσης. Εγγράφονται φυσικά & νομικά πρόσωπα.
Γ1) Πτωχευτική Διαδικασία για Φυσικά Πρόσωπα
Αφορά φυσικά πρόσωπα, με οφειλές σε Τράπεζες – Servicers – Δημόσιο – ΕΦΚΑ (ή/και σε έναν από αυτούς τους πιστωτές) που δεν έχουν κανένα τρόπο να εξυπηρετήσουν τις οφειλές τους ή έχει αποτύχει η εξωδικαστική διαδικασία ρύθμισης οφειλών τους.
Δικαίωμα κατάθεσης αίτησης πτώχευσης όταν ο οφειλέτης βρίσκεται σε «παύση πληρωμών» έχουν ο οφειλέτης, ο πιστωτής, ο Εισαγγελέας Πρωτοδικών.
Η κήρυξη της πτώχευσης γίνεται από το αρμόδιο Δικαστήριο. Προβλέπεται και απλοποιημένη διαδικασία πτωχεύσεων «μικρού αντικειμένου», στην οποία είναι απλοποιημένη η αίτηση και η διαδικασία.
Ακολουθεί η ανάληψη της περιουσίας του πτωχεύσαντος οφειλέτη από πιστοποιημένο διαχειριστή αφερεγγυότητας, ο οποίος αναλαμβάνει τα περιουσιακά στοιχεία του οφειλέτη, προβαίνει στη ρευστοποίηση αυτών, τη συγκέντρωση των απαιτήσεων των πιστωτών και τη διανομή των ποσών που προκύπτουν από τη ρευστοποίηση στους πιστωτές.
Η απαλλαγή του οφειλέτη από το χρέος του έρχεται:
Σε 1 έτος για τους οφειλέτες που πρόκειται να ρευστοποιηθεί η κύρια κατοικία τους ή άλλα περιουσιακά στοιχεία που υπερβαίνουν το 10% των υποχρεώσεων τους και είναι αξίας τουλάχιστον 100.000 ευρώ.
Σε 3 έτη για τις υπόλοιπες κατηγορίες οφειλετών.
Υπάρχει δυνατότητα προσφυγής κατά της απαλλαγής από οποιονδήποτε έχει έννομο συμφέρον.
Ευάλωτοι οφειλέτες
Σε περίπτωση που οι οφειλέτες (φυσικά πρόσωπα) ανήκουν σε ευάλωτη κοινωνική ομάδα θα έχουν τη δυνατότητα να καταφύγουν στον Φορέα Απόκτησης & Επαναμίσθωσης Ακινήτων, με σκοπό να αποφευχθεί η έξωσή τους. Ο φορέας θα αγοράζει την πρώτη κατοικία πριν βγει στον πλειστηριασμό, ακόμη και στην περίπτωση που δεν κηρύσσεται πτώχευση, αλλά πραγματοποιείται αναγκαστική εκτέλεση.
Ο οφειλέτης θα παραμένει στην κατοικία του, καταβάλλοντας μίσθωμα στον Φορέα για 12 έτη και θα λαμβάνει επίδομα ενοικίου από το Κράτος. Εντός 12 ετών, ο οφειλέτης θα έχει τη δυνατότητα να επαναγοράσει το ακίνητό του, αφού αποπληρώσει τα μισθώματα της δωδεκαετίας και την αξία του ακινήτου, κατά το χρόνο άσκησης του δικαιώματος επαναγοράς.
Γ2) Πτωχευτική Διαδικασία για Επιχειρήσεις
Απευθύνεται σε επιχειρήσεις, με οφειλές σε Τράπεζες – Servicers – Δημόσιο – ΕΦΚΑ ή/και σε έναν από αυτούς τους πιστωτές που δεν έχουν κανένα τρόπο να εξυπηρετήσουν τις οφειλές τους ή έχει αποτύχει η εξωδικαστική διαδικασία ρύθμισης οφειλών τους.
Δικαίωμα κατάθεσης αίτησης πτώχευσης όταν ο οφειλέτης βρίσκεται σε «παύση πληρωμών» έχουν ο οφειλέτης, ο πιστωτής, ο Εισαγγελέας Πρωτοδικών.
Η κήρυξη της πτώχευσης γίνεται από το αρμόδιο Δικαστήριο. Προβλέπεται και απλοποιημένη διαδικασία πτωχεύσεων «μικρού αντικειμένου», στην οποία είναι απλοποιημένη η αίτηση και η διαδικασία.
Με την απόφαση κήρυξης της πτώχευσης αποφασίζεται η ρευστοποίηση είτε του συνόλου της επιχείρησης είτε των επιμέρους περιουσιακών στοιχείων αυτής. Αν δεν επιτευχθεί η πώληση ως σύνολο εντός 18 μηνών, τότε εκποιούνται τα επιμέρους περιουσιακά στοιχεία.
Το χρονικό διάστημα απαλλαγής τω Διοικούντων από τις οφειλές τους είναι ό,τι επέλθει πιο σύντομα: ή τρία (3) έτη από την αίτηση για πτώχευση ή δύο (2) έτη από την κήρυξη της πτώχευσης.
Υπάρχει δυνατότητα προσφυγής κατά της απαλλαγής από οποιονδήποτε έχει έννομο συμφέρον.
