Τα χαμηλά ποσοστά ανακύκλωσης πλαστικών αποδεικνύουν ότι ο κόσμος κινείται προς αντίθετη φορά από εκείνη που προτάσσει η κυκλική οικονομία με τα περισσότερα κράτη να αντιμετωπίζουν δυσχέρεια στην επεξεργασία πλαστικών. Η παγκόσμια παραγωγή πλαστικού εκτιμάται ότι θα τριπλασιαστεί έως το 2050, οδηγώντας σε σημαντική περιβαλλοντική κρίση εάν δεν ληφθούν δραστικά μέτρα, τα οποία θα μπορούσαν να ανατρέψουν τα απογοητευτικά στοιχεία που δημοσιεύουν οι αρμόδιοι φορείς.
Την ώρα που γίνονται προσπάθειες για μια παγκόσμια συμφωνία για τα πλαστικά, νέες έρευνες ενισχύουν την άποψη ότι τα περισσότερα πλαστικά δεν είναι ανακυκλώσιμα και τονίζουν ότι απαιτείται μια μετατόπιση από την μονοδιάστατη θεώρηση της ανακύκλωσης σε μια ολιστική στρατηγική μείωσης της παραγωγής, ενθάρρυνσης της επαναχρησιμοποίησης και εφαρμογής αυστηρότερων κανονισμών.
Το πλαστικό, που κάποτε είχε χαρακτηριστεί ως επαναστατικό υλικό, βρίσκεται τώρα στο επίκεντρο μιας παγκόσμιας κρίσης. Οι καταναλωτές ενθαρρύνονται να ανακυκλώνουν επιμελώς το πλαστικό προκειμένου να συνεισφέρουν στη μείωση της ρύπανσης του πλανήτη. Ωστόσο, η σκληρή πραγματικότητα είναι ότι τα περισσότερα πλαστικά δεν είναι ανακυκλώσιμα. Αυτή η αποκάλυψη αμφισβητεί το αφήγημα που προωθείται από τις βιομηχανίες εδώ και δεκαετίες και δημιουργεί σύγχυση στους πολίτες αλλά και στην αγορά.
Έκθεση που δημοσιεύθηκε από το Κέντρο για την Ακεραιότητα του Κλίματος με τίτλο «Ο μύθος της ανακύκλωσης πλαστικών» επιβεβαιώνει την αδυναμία μαζικής ανακύκλωσης πλαστικών και ερευνά τον τρόπο με τον οποίο η πετροχημική βιομηχανία έχει διαιωνίσει τον μύθο της αποτελεσματικής ανακύκλωσης πλαστικών. Η έκθεση, που βασίζεται σε εσωτερικά έγγραφα και μαρτυρίες, αναφέρεται σε μια μακροχρόνια στρατηγική που έχει σχεδιαστεί για τη διατήρηση του status quo πείθοντας τους καταναλωτές ότι η ανακύκλωση ήταν μια βιώσιμη λύση. Στην πραγματικότητα, λιγότερο από το 9% του πλαστικού ανακυκλώνεται, ενώ το υπόλοιπο καταλήγει σε ωκεανούς ή στη φύση ακόμη και στο σώμα μας ως μικροπλαστικά.
Η ανακύκλωση πλαστικού είναι μια πολύπλοκη χημική εργασία. Καθώς κάθε τύπος πλαστικού έχει τις δικές του μοναδικές ιδιότητες, προκύπτουν προβλήματα συμβατότητας, καθιστώντας την ανακύκλωση δαπανηρή και αναποτελεσματική. Η ποιότητα του ανακυκλωμένου πλαστικού είναι συχνά πολύ χαμηλή για επαναχρησιμοποίηση σε παρόμοια προϊόντα. Αυτό δεν πτόησε τη βιομηχανία από το να προωθήσει την ανακύκλωση ως λύση. Στη δεκαετία του 1980, όταν οι πόλεις σκέφτηκαν να απαγορεύσουν ορισμένα πλαστικά, η βιομηχανία αντέταξε την «ανακύκλωση» έναντι της «απαγόρευσης».
Από την άλλη, το Αμερικανικό Συμβούλιο Χημείας αμφισβητεί τους ισχυρισμούς της έκθεσης, χαρακτηρίζοντάς τους ως ξεπερασμένους. Υποστηρίζει ότι γίνονται πραγματικές προσπάθειες για να βελτιωθεί η ανακύκλωση και να καταστεί το πλαστικό πιο βιώσιμο. Ωστόσο, οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους: η παγκόσμια παραγωγή πλαστικού θα μπορούσε να τριπλασιαστεί έως το 2050. Αυτή η αύξηση περιλαμβάνει είδη μίας χρήσης, συσκευασίες, υφάσματα και πολλά άλλα, δημιουργώντας ένα αόρατο, αλλά τοξικό, παλιρροϊκό κύμα πλαστικών απορριμμάτων.
Δεδομένων αυτών των προβλέψεων, οι ειδικοί προτείνουν την αναδιάρθρωση της προσέγγισής που έχει εφαρμοστεί μέχρι σήμερα. Η εστίαση πρέπει να μετατοπιστεί από την ανακύκλωση σε μια πιο ολιστική στρατηγική η οποία περιλαμβάνει τη μείωση παραγωγής των πλαστικών και τη στροφή σε πιο βιώσιμες επιλογές όπως είναι η κομποστοποίηση και η χύδην συσκευασία. Στο ίδιο πλαίσιο, οι ειδικοί αλλά και η Κομισιόν, παρ’ ότι υποστηρίζουν την ανακύκλωση, προτάσσουν και την επαναχρησιμοποίηση και την επισκευή ώστε να παραταθεί η διάρκεια ζωής των προϊόντων.
Σύμφωνα με τον Διακυβερνητικό Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, η παραγωγή και η χρήση πλαστικών παγκοσμίως αναμένεται να φτάσει τους 736 εκατομμύρια τόνους έως το 2040. Τα στοιχεία του ΟΗΕ δείχνουν ότι η χρήση πλαστικών έχει τετραπλασιαστεί τα τελευταία 30 χρόνια. Μάλιστα, σε καθημερινή βάση, ο όγκος πλαστικών που χωράει σε 2.000 απορριμματοφόρα πετιέται στους ωκεανούς, τα ποτάμια και τις λίμνες. Ακόμη πιο ζοφερές είναι οι προβλέψεις για την κατάσταση των θαλασσών καθώς όπως εκτιμά η επιστημονική κοινότητα μέχρι το 2050, θα μπορούσε να υπάρχει περισσότερο πλαστικό από ό,τι ψάρια στους ωκεανούς.
Γιατί απέχουμε από μια παγκόσμια συμφωνία για τα Πλαστικά
Τα συγκρουόμενα συμφέροντα της αγοράς δεν επιτρέπουν, τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον, τη σύναψη (και την εφαρμογή) της πολυπόθητης Παγκόσμιας Συμφωνίας για τα Πλαστικά. Στην αρχή του χρόνου ολοκληρώθηκε ο πέμπτος γύρος διαπραγματεύσεων στο Μπουσάν της Νότιας Κορέας με τη συμμετοχή εκπροσώπων από 200 χώρες. Στόχος ήταν να διαπραγματευτούν υπό την ηγεσία του Προγράμματος του ΟΗΕ για το Περιβάλλον (UNEP) μια νομικά δεσμευτική συμφωνία για τον περιορισμό της πλαστικής ρύπανσης.
Οι προσπάθειες για την επίτευξη της συμφωνίας σκόνταψαν σε πολλά καίρια σημεία τα οποία αφορούν στη μείωση της παραγωγής και τη σταδιακή κατάργηση των χημικών που θεωρείται ότι βλάπτουν την ανθρώπινη υγεία. Πάνω από 100 χώρες υποστηρίζουν αυτά τα μέτρα και επιμένουν ότι μια συνθήκη χωρίς αυτά θα αποτύχει να λύσει την κρίση ρύπανσης. Αλλά περίπου 12 κράτη, κυρίως παραγωγοί πλαστικών πρόδρομων ουσιών που προέρχονται από ορυκτά καύσιμα αντιτίθενται σθεναρά με αποτέλεσμα το κείμενο στο οποίο κατέληξε η Διάσκεψη να παραμένει διφορούμενο και αντιφατικό.
