Ροή
Για αναιμική ανάκαμψη τη φετινή χρονιά στην Ελλάδα αλλά για «εκρηκτική» δυναμική το 2022, με τη στήριξη του Ταμείου Ανάκαμψης, κάνει λόγο, μιλώντας στο insider.gr η Maddalena Martini, οικονομόλογος της Oxford Economics, δρέποντας ουσιαστικά τους καρπούς των φετινών προσπαθειών.
«Χαρτογραφώντας» την πορεία της ελληνικής οικονομίας, η Maddalena Martini διατηρεί υψηλά τον «πήχη» της αισιοδοξίας, αναμένοντας από τον τουρισμό να κινηθεί με «υψηλές ταχύτητες» φέτος, στηριζόμενος στο βασικό «πυλώνα» των πιστοποιητικών, αλλά από την άλλη πολλά θα εξαρτηθούν και από την πορεία των εμβολιασμών των άλλων χωρών.
Σε ό,τι αφορά το κρίσιμο πεδίο της επιστροφής της χώρας στην επενδυτική βαθμίδα, η Maddalena Martini εκτιμά πως θα καθυστερήσει, ενώ για την ώρα δεν κρίνει απαραίτητη την προσφυγή στις προληπτικές πιστωτικές γραμμές του ESM που μπορεί να αποτελέσουν ένα ασφαλές «μαξιλάρι» για την ένταξη της χώρας στο επόμενο QE της ΕΚΤ. Αν ωστόσο οι συνθήκες στις αγορές επιδεινωθούν σαφώς θα πρέπει να εξεταστεί η προσφυγή στο φθηνό δανεισμό του ESM.
- Maddalena στην τελευταία σας έκθεση (Oxford Economics) για την Ελλάδα εκτιμήσατε πως η αναπτυξιακή δυναμική στην Ελλάδα θα προσεγγίσει το 11,5% το 2022. Πού οφείλεται αυτή η αισιόδοξη εκτίμησή σας για μια «εκρηκτική» ανάπτυξη;
Αυτό που εκτιμούμε πλέον είναι πως το ελληνικό ΑΕΠ θα ενισχυθεί κατά περίπου 10% το 2022. Η έντονη αναπτυξιακή δυναμική οφείλεται κυρίως στα base effects της φετινής χρόνιας. Εντούτοις, η ενίσχυση του ΑΕΠ θα υποστηριχθεί από το reopening της οικονομίας και από τους ευρωπαϊκούς πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, που θα ενισχύσουν τόσο την κατανάλωση όσο και τις επενδύσεις. Καθώς η εξωτερική ζήτηση ανακάμπτει, θα βελτιώνεται επίσης και το εμπορικό ισοζύγιο. Για φέτος, αναμένουμε μόνο μια μέτρια αύξηση του ΑΕΠ (+2,1%). Συγκεκριμένα, αναμένουμε συρρίκνωση το α' τρίμηνο ως απόρροια των αυστηρών περιοριστικών μέτρων και εν συνέχεια ανάκτηση από το β΄τρίμηνο, σε μια παράλληλη βάση με την σταδιακή άρση των περιορισμών. Επιπλέον θα πρέπει να σημειωθεί, πως η δυναμική του ελληνικού ΑΕΠ το 2020 ήταν ξεχωριστή. Η πτώση του β΄τριμήνου δεν ακολούθησε την ισχυρή μηχανική ανάκαμψη του γ' τριμήνου, όπως συνέβη στις άλλες χώρες της Ευρωζώνης. Αντιθέτως, οι περισσότερες οικονομίες του «μπλοκ» συρρικνώθηκαν στο δ' τρίμηνο, όταν η Ελλάδα σημείωσε μικρή ανάκαμψη.
- Έχετε αναθεωρήσει αυτή σας την εκτίμηση, εξαιτίας του σφοδρού κύματος της πανδημίας που πλήττει τη χώρα και του ρυθμού που «τρέχει» το εμβολιαστικό πρόγραμμα;
Οι κίνδυνοι παραμένουν. Η υγειονομική κατάσταση δε βελτιώνεται και η Ελλάδα βρίσκεται στην κορυφή του δεύτερου κύματος. Επιπλέον, η ταχύτητα διάθεσης των εμβολίων παραμένει χαμηλή, αλλά ο ρυθμός εμβολιασμού ευθυγραμμίζεται σε γενικές γραμμές με αυτόν των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών. Εάν εξακολουθήσουν να υφίστανται σημαντικές προκλήσεις στην παραγωγή και διανομή των εμβολίων, και τα περιοριστικά μέτρα παραταθούν, τότε μπορεί να καθυστερήσει η ανάκαμψη. Στην βασική μας εκτίμηση, αναμένουμε επιτάχυνση από το γ' τρίμηνο, καθώς η υγειονομική κατάσταση θα βελτιώνεται και οι περιορισμοί και διεθνώς, σταδιακά, θα αρχίζουν να αίρονται.
- Σε ποιο επίπεδο εκτιμάτε ότι θα επανέλθει ο εγχώριος τουρισμός τη φετινή σεζόν; Τι μπορούμε να αναμένουμε και ποιοι κίνδυνοι ελλοχεύουν καθώς πολλά εξαρτώνται από την πορεία των άλλων χωρών αλλά και από το πιστοποιητικό εμβολιασμού;
Στο βασικό μας σενάριο, εκτιμούμε ότι η τουριστική δραστηριότητα θα ανακάμψει μερικώς το 2021, κυρίως κατά το β' εξάμηνο του έτους. Οι εξαγωγές υπηρεσιών και οι ταξιδιωτικές δαπάνες φαίνεται πως θα ανακάμψουν στα επίπεδα του 2019, από τις αρχές του 2023, καθώς για φέτος αναμένεται να είναι κατά 35% χαμηλότερες από τα επίπεδα προ πανδημίας (2019). Σύμφωνα με την εκτίμηση μας, τα συνολικά έσοδα από τους ξένους τουρίστες για το 2021 θα προσεγγίσουν τα 9,16 δισ. ευρώ, ενώ από τον εγχώριο τουρισμό θα προκύψουν έσοδα 7,98 δισ. ευρώ, τη στιγμή που από τα επαγγελματικά ταξίδια θα προκύψουν 880 εκατ. ευρώ. Επιπλέον, ο τουρισμός θα συνεχίσει να υποστηρίζεται από ένα ισχυρότερο του συνηθισμένου εγχώριου τουρισμού, καθώς οι περιορισμοί διεθνώς θα είναι οι τελευταίοι που θα αρθούν και γενικότερα οι ταξιδιώτες θα παραμείνουν απρόθυμοι να ταξιδέψουν στο εξωτερικό. Από την άλλη, τα πιστοποιητικά εμβολιασμού μπορούν πράγματι να βοηθήσουν τον ελληνικό τουρισμό αλλά όντως πολλά θα εξαρτηθούν από το εμβολιαστικό πρόγραμμα των άλλων χωρών.
- Με τα περισσότερα προγράμματα στήριξης να αίρονται μετά το πέρας της πανδημίας θεωρείται πως θα υπάρξουν «κλυδωνισμοί» στην αγορά εργασίας αλλά και στη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα;
Θα είναι αναπόφευκτο να υπάρξει κάποια επιδείνωση στην αγορά εργασίας, καθώς θα αποσύρονται τα μέτρα στήριξης τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για τους εργαζομένους. Η αγορά εργασίας σημείωσε μια σχετικά καλή πορεία κατά τη διάρκεια της κρίσης, δεδομένων των μεγάλων προγραμμάτων κυβερνητικής και ευρωπαϊκής στήριξης της απασχόλησης. Προκειμένου να μην προκληθεί μια ξαφνική αύξηση του ποσοστού ανεργίας, θα ήταν καίριας σημασίας να υπάρξει μόνο μια σταδιακή χαλάρωση των μέτρων και διατήρηση της στήριξης σε κλάδους που πλήττονται περισσότερο από την κρίση.
- Έχοντας τη στήριξη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, το κόστος δανεισμού της χώρας βρίσκεται σε σταθερά επίπεδα κάτω του 1%. Αυτό φυσικά έχει δώσει στο οικονομικό επιτελείο την επιλογή των ομολογιακών εκδόσεων διαμορφώνοντας μια καμπύλη αποδόσεων. Ωστόσο η Ελλάδα έχει να διαχειριστεί την έλλειψη του investment grade. Θεωρείτε πως οι προληπτικές πιστωτικές γραμμές του ESM μπορούν να αποτελέσουν ένα νέο waiver σε περίπτωση που δεν επιτευχθεί ο στόχος του investment grade μέχρι τη λήξη του PEPP (Pandemic Emergency Purchase Programme); Θα μπορούσε η χώρα να κινηθεί προς αυτή την κατεύθυνση;
Ο δρόμος για την επίτευξη του investment grade είναι ακόμη μακρύς και θα ήταν θεμελιώδες να συμπεριληφθούν τα ελληνικά ομόλογα στο μόνιμο QE (PSPP) της EKT. Θα έλεγα ότι η Ελλάδα δεν θα χρειαστεί απαραίτητα να συμμετάσχει σε κάποιο πρόγραμμα. Μέχρι το τέλος του έκτακτου προγράμματος PEPP και την περίοδο των επανεπενδύσεων στις λήξεις, οι δημοσιονομικές και χρηματοδοτικές συνθήκες της χώρας θα βελτιωθούν περαιτέρω. Ωστόσο, η διαθεσιμότητα των «εργαλείων» του ESM μπορούν να βοηθήσουν την Ελλάδα, υποστηρίζοντας την εμπιστοσύνη των επενδυτών. Σε περίπτωση δε που προκληθεί μια σοβαρή αναταραχή στις αγορές και υπάρξουν αποκλίνουσες χρηματοδοτικές συνθήκες, τότε η Ελλάδα θα πρέπει να εξετάσει την προσφυγή της στις προληπτικές πιστωτικές γραμμές του ESM.
