Η Ελβετική Κεντρική Τράπεζα (SNB) έσπευσε την Παρασκευή να διαψεύσει την ανάμιξή της σε οποιασδήποτε μορφής χειραγώγηση του ελβετικού φράγκου. Αφορμή, η ένταξή της στη «λίστα παρακολούθησης» του «FX Report» που καταρτίζει και υποβάλλει στο Κογκρέσο το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών.
Η αλήθεια ωστόσο είναι ότι το ΥΠΟΙΚ των ΗΠΑ δεν κατηγόρησε ποτέ την SNB για χειραγώγηση του ελβετικού νομίσματος. Αντιθέτως, η έκθεση ανέφερε ρητώς ότι για καμία από τις 20 χώρες που αξιολογούνται, ως βασικοί εμπορικοί εταίροι των ΗΠΑ, δεν προέκυψε ότι προέβη σε κινήσεις «χειραγώγησης».
Για να συμβεί κάτι τέτοιο, θα έπρεπε να πληρούνται σωρευτικά τρία κριτήρια: μια χώρα να εμφανίζει διμερές εμπορικό πλεόνασμα με τις ΗΠΑ πάνω από 15 δισ. δολάρια, να εμφανίζει επίσης πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών άνω του 3% του ΑΕΠ και, ταυτόχρονα, να έχει πραγματοποιήσει σε τουλάχιστον 8 από τους 12 τελευταίους μήνες επανειλημμένες καθαρές αγορές ξένου συναλλάγματος, το άθροισμα των οποίων να αντιστοιχεί σε τουλάχιστον 2% του ΑΕΠ.
Όπως εξηγεί το αμερικανικό ΥΠΟΙΚ, όταν μια από τις 20 χώρες βρεθεί να πληροί δύο από τα τρία κριτήρια, τότε μπαίνει σε «λίστα παρακολούθησης» και παραμένει σε αυτή για τουλάχιστον δύο εξάμηνα. Ο στόχος, όπως αναφέρεται, είναι να παρακολουθούνται οι επιδόσεις της πιο λεπτομερώς και να διαπιστωθεί αν οποιαδήποτε μεταγενέστερη μεταβολή είναι διαρκής ή απλώς συγκυριακή.
Τι πραγματικά συνέβη με την Ελβετία
Ως προς το τελευταίο κατά σειρά κριτήριο, οι παρεμβάσεις της Ελβετίας στην αγορά συναλλάγματος το 2024 ήταν αμελητέες, της τάξης του 1 δισ. δολαρίων, ήτοι μόλις 0,1% του ΑΕΠ της. Άρα οι παρεμβάσεις αυτές δεν έπαιξαν κάποιο ρόλο για την ένταξη της χώρας στη «λίστα παρακολούθησης».
Στο ίδιο διάστημα (Ιανουάριος-Δεκέμβριος 2024), η Ελβετία εμφάνισε πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών ίσο με το 5% του ΑΕΠ της. Εδώ πράγματι, η Ελβετία κινήθηκε πάνω από το όριο που έχουν θέσει οι ΗΠΑ, αν και η ίδια η έκθεση του αμερικανικού ΥΠΟΙΚ επισημαίνει ότι καταγράφηκε μείωση, τόσο έναντι του 5,2% το 2023, όσο και του peak στο 8,7% του 2022. Σε κάθε περίπτωση, η χώρα βρισκόταν ήδη πάνω από το όριο που θέτει το αμερικανικό ΥΠΟΙΚ.
Αυτό που άλλαξε ουσιωδώς, ήταν ότι η Ελβετία είδε το εμπορικό της πλεόνασμα με τις ΗΠΑ να υπερτριπλασιάζεται από τα 5,4 δισ. δολάρια το 2023 στα 17 δισ. δολάρια το 2024. Ουσιαστικά, αυτό που συνέβη είναι ότι ξεπεράστηκε το όριο των 15 δισ. δολαρίων, έγινε… trigger το δεύτερο από τα τρία κριτήρια που προαναφέρθηκαν και η χώρα μπήκε στη «λίστα παρακολούθησης».
Πού οφείλεται η εκτίναξη του εμπορικού πλεονάσματος με τις ΗΠΑ; Το ίδιο το αμερικανικό ΥΠΟΙΚ δίνει την απάντηση. Κατά ένα -μικρό- μέρος, οφείλεται στις αυξημένες αμερικανικές εισαγωγές ελβετικών φαρμακευτικών προϊόντων.
Κυρίως, όμως, οφείλεται στο ισοζύγιο συναλλαγών χρυσού μεταξύ των δύο χωρών, «καθώς σε περιόδους αυξημένου ρίσκου (…) αυξάνεται η ζήτηση για φυσική παράδοση χρυσού στις ΗΠΑ».
Με απλά λόγια, επενδυτές στις ΗΠΑ οι οποίοι είχαν θέσεις σε χρυσό θέλησαν να παραλάβουν το πολύτιμο μέταλλο στα χέρια τους, σε φυσική μορφή ή προχώρησαν σε αγορές χρυσού απευθείας σε φυσική μορφή. Έτσι, καθώς αυξημένες ποσότητες χρυσού χρειάστηκε να μετακινηθούν από την Ελβετία στις ΗΠΑ, το διμερές ισοζύγιο συναλλαγών χρυσού εμφανίστηκε πλεονασματικό για την Ελβετία για πρώτη φορά από το α’ τρίμηνο του 2022.
Επιτόκια
Όπως σχολίαζε σε πρόσφατη ανάλυσή της η ING, στην αγορά υπήρχε το τελευταίο διάστημα η φήμη ότι η Κεντρική Τράπεζα της Ελβετίας, που παραδοσιακά παρενέβαινε αποφασιστικά στην αγορά συναλλάγματος, είχε ήδη αποφασίσει να απέχει από μεγάλες παρεμβάσεις. Κι αυτό, ακριβώς για να μην ενεργοποιήσει το τρίτο κριτήριο που προαναφέρθηκε και να μην «στιγματιστεί» από τις ΗΠΑ για χειραγώγηση.
Στην ανακοίνωσή της, μετά τη δημοσιοποίηση της έκθεσης του αμερικανικού ΥΠΟΙΚ, η SNB ανέφερε ότι οι παρεμβάσεις της υπαγορεύονται από το καταστατικό της, με στόχο τη σταθερότητα των τιμών. Τόνισε ότι η νομισματική της πολιτική σχεδιάζεται με γνώμονα τις ανάγκες της Ελβετίας, ότι το βασικό της εργαλείο νομισματικής πολιτικής είναι τα επιτόκια, αλλά και ότι υπό προϋποθέσεις μπορεί να καταστούν απαραίτητες κάποιες παρεμβάσεις στην αγορά.
Μετά τις τελευταίες εξελίξεις, εξηγεί η ING, η Ελβετία ίσως προσελκύσει «ανεπιθύμητη προσοχή» από τις αγορές, σε μια περίοδο μηδενικού πληθωρισμού και πολύ ισχυρού φράγκου. Η ένταξή της στη «λίστα παρακολούθησης» του αμερικανικού ΥΠΟΙΚ ίσως κάνει τα πράγματα πιο δύσκολα για την SNB, στον βαθμό που περιορίζει τα περιθώρια αποφασιστικών άμεσων παρεμβάσεων στην αγορά συναλλάγματος για τη συγκράτηση της ανόδου του ελβετικού φράγκου. Το οποίο, αξίζει να σημειωθεί, λειτουργεί ως επενδυτικό «καταφύγιο» σε περιόδους αβεβαιότητας, προσελκύοντας σημαντικές εισροές που οδηγούν σε ανατίμηση.
Αν λοιπόν τα περιθώρια άμεσων παρεμβάσεων της SNB στο φράγκο έχουν πράγματι περιοριστεί, τότε είναι πιθανό στις 19 Ιουνίου να προχωρήσει σε μεγαλύτερη μείωση του βασικού της επιτοκίου, κατά 50 μονάδες βάσης, έναντι 30 μονάδων βάσης που ανέμενε έως τώρα η αγορά.
