Ο ΠΟΥ καθιερώνει την πρώτη Παγκόσμια Ημέρα Εξάλειψης του Καρκίνου του Τραχήλου της Μήτρας, η οποία σηματοδοτεί ένα νέο ιστορικό ορόσημο, προάγοντας διεθνώς την προσπάθεια εξάλειψης ενός καρκίνου, που μπορεί να προληφθεί μέσω του HPV εμβολιασμού. Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ο 4ος πιο συχνός καρκίνος στις γυναίκες και 2ος πιο συχνός στις νέες γυναίκες (ηλικίας 25-44 ετών), ενώ σε ετήσια βάση στοιχίζει τη ζωή σε περισσότερες από 350.000 γυναίκες, έναν αριθμό που ισοδυναμεί περίπου με τον πληθυσμό του Δήμου Θεσσαλονίκης (320.000)- όχι της Μητροπολιτικής Περιοχής ή της Περιφερειακής Ενότητας. Παρότι η νόσος έχει βαρύ αντίκτυπο γιατί πλήττει πρωτίστως νέες γυναίκες σε παραγωγική και αναπαραγωγική ηλικία άρα επηρεάζει και το Δημογραφικό, Παρόλα αυτά, αποτελεί μια ασθένεια για την οποία υπάρχουν όλα τα εργαλεία, προκειμένου να την εξαλείψουμε.
Με την καθιέρωση της νέας παγκόσμιας ημέρας για την εξάλειψη του συγκεκριμένου γυναικείου καρκίνου, ο ΠΟΥ στέλνει το μήνυμα σε όλες τις χώρες να εντείνουν, επεκτείνουν ή εκκινήσει φιλόδοξες εκστρατείες HPV εμβολιασμού και να καταστήσουν πιο προσβάσιμες τις προσυμπτωματικές διαγνωστικές εξετάσεις και τις θεραπείες ώστε να επιταχύνει η πρόοδος προς την εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας ως πρόβλημα δημόσιας υγείας.
Τι είναι ο παγκόσμιος στόχος 90-70-90
Το νέο ορόσημο υποστηρίζει τους βασικούς πυλώνες της παγκόσμιας στρατηγικής εξάλειψης που έχει θεσπίσει εδώ και 7 χρόνια ο ΠΟΥ, δηλαδή να εμβολιαστεί το 90% των κοριτσιών έως 18 ετών κατά του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV), να εξεταστεί το 70% των ενήλικων γυναικών με τετ ΠΑΠ ή τεστ HPV και να θεραπευτεί το 90% των ασθενών με προκαρκινικό και διηθητικό καρκίνο.
«Το 2018, ήμουν περήφανος που ξεκίνησα την παγκόσμια έκκληση για δράση με στόχο την εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και είμαι ακόμη πιο περήφανος τώρα που βλέπω αυτό που κάποτε ήταν ένα μακρινό όνειρο να γίνεται πραγματικότητα», δηλώνει ο Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, Γενικός Διευθυντής του ΠΟΥ, προσθέτοντας πως ολοένα και περισσότερες χώρες κλιμακώνουν τον εμβολιασμό κατά του HPV, βελτιώνουν τον προληπτικό έλεγχο και επεκτείνουν τη θεραπεία, φέρνοντάς μας πιο κοντά σε ένα μέλλον απαλλαγμένο από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.
Τα παραδείγματα της Αυστραλίας και της Σουηδίας
Τον στόχο πρώτη θα πετύχει η Αυστραλία, η χώρα-πρότυπο που καθιέρωσε τον HPV εμβολιασμό για κορίτσια και αγόρια έως 18 ετών στα σχολεία, επιτυγχάνοντας πολύ γρήγορα εμβολιαστική κάλυψη της τάξης του 92-95%. Στην πρώτη τριάδα των χωρών που θα πετύχουν τον παγκόσμιο στόχο περιλαμβάνεται και η Σουηδία που έχει επεκτείνει την ηλικία των γυναικών για τον εμβολιασμό HPV μετά τα 30 έτη, ενώ και οι ΗΠΑ, έχουν βάλει ηλικιακό όριο κοντά στα 45 έτη, δηλαδή έχουν διευρύνει πολύ το ηλικιακό εύρος. Η Σουηδία εκτιμάται ότι θα πιάσει τον στόχο τουλάχιστον 2 χρόνια πριν το έτος ορόσημο (2030).
Tι κάνει η Ελλάδα
Η Ελλάδα υστερεί αρκετά, καθώς οι εμβολιασμοί HPV ξεκίνησαν στραβά με πολλούς γονείς να συγχέουν τον εμβολιασμό με κάποιου είδους άτυπη προτροπή να έχουν οι έφηβοι (κορίτσια και αγόρια) σεξουαλική δραστηριότητα. Αργότερα το λανθασμένο «μήνυμα» διορθώθηκε αλλά πέσαμε στην πανδημία του κορονοϊού κι όλοι οι εμβολιασμοί ρουτίνας (παιδιατρικοί και των ενηλίκων) έμειναν πίσω, οπότε το χάσμα διευρύνθηκε πάλι. Όταν αποζημιώθηκε ο εμβολιασμός HPV και για τα αγόρια (για τα οποία συστηνόταν μεν εξαρχής, αλλά δεν καλύπτονταν από τον ΕΟΠΥΥ), «πήραν μπροστά οι μηχανές» στο εμβολιαστικό πρόγραμμα και σήμερα έχουμε εμβολιαστική κάλυψη ύψους 60% στα κορίτσια και χαμηλότερη (κάτω του 40%) στα αγόρια. Να σημειωθεί ότι βοηθά το γεγονός πως για τους έφηβους ηλικίας άνω των 15 ετών πλέον κάνουν δύο μόνο δόσεις με διαφορά 6 μηνών μεταξύ τους αντί για 3 δόσεις που ήταν παλιότερα.
Πως προχωρά ο υπόλοιπος κόσμος
Από την μεριά της η Συμμαχία των Εμβολίων GAVI, (που βοηθά καθοριστικά στο να υπάρχει πρόσβαση στα παιδιατρικά εμβόλια σε συνεργασία με τη Unicef σε όλα τα κράτη ακόμα και τα πιο φτωχά), εκτιμά ότι ο φιλόδοξος στόχος να εμβολιαστούν μέχρι το τέλος του 2025 86 εκατομμύρια κορίτσια έχει ήδη επιτευχθεί. Η επίτευξη αυτού του μεγαλεπήβολου στόχου αντανακλά μια μεγάλη κινητοποίηση σε εθνικό επίπεδο κάθε κράτους. Οι εμβολιασμοί έναντι του HPV κλιμακώνονται σε όλα τα μήκη και πλάτη της υφηλίου: Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα της Σιέρα Λεόνε και της Λιβερίας που στοχεύουν στον εμβολιασμό περισσότερων από 1,5 εκατομμύριο κοριτσιών. Στη Μαλαισία, οι ασθενείς που αποθεραπεύτηκαν (επιζήσαντες του καρκίνου) προωθούν σε εβδομαδιαία βάση ένα πρόγραμμα αυτοδειγματοληπτικού ελέγχου HPV, (με ένα self test) που συνιστά βασική καινοτομία για την επέκταση της πρόσβασης στον προληπτικό έλεγχο. Η Αγκόλα ξεκίνησε εκστρατεία εμβολιασμού κατά του HPV τον Οκτώβριο για κορίτσια ηλικίας 9-12 ετών, ενώ η Κίνα, προσέθεσε το εμβόλιο κατά του HPV στο εθνικό πρόγραμμα ανοσοποίησης, αυξάνοντας την εμβολιαστική κάλυψη σε όλα τα 13χρονα κορίτσια. Η Κούβα ξεκίνησε τον εμβολιασμό κατά του HPV τον Οκτώβριο του 2025 για όλα τα κορίτσια στην Δ΄ τάξη του δημοτικού, ενώ η Γκάνα πραγματοποίησε μια πανεθνική εκστρατεία εμβολιασμού, φέτος τον Οκτώβριο για κορίτσια ηλικίας 9-14 ετών, με στόχο να επιτύχει εμβολιαστική κάλυψη σε 2,4 εκατομμύρια κορίτσια. Η Ινδονησία φιλοξένησε το 2ο Παγκόσμιο Φόρουμ για την Εξάλειψη του Καρκίνου του Τραχήλου της Μήτρας και επιβεβαίωσε τη δέσμευσή της για την εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας έως το 2030 μέσω της υιοθέτησης των τολμηρών εθνικών στόχων, βάσει των στόχων του ΠΟΥ (90-75-90), στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Εξάλειψης του Καρκίνου του Τραχήλου της Μήτρας 2023–2030.
Το Νεπάλ διεξήγαγε μια πανεθνική εκστρατεία εμβολιασμού κατά του HPV που απευθύνεται σε κορίτσια ηλικίας 10-14 ετών τον Φεβρουάριο του 2025, εισάγοντας το εμβόλιο κατά του HPV στο εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμού. Η Νιγηρία ξεκίνησε μια πανεθνική προσπάθεια εξάλειψης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, με την Πρώτη Κυρία, Γερουσιαστή Oluremi Tinubu, να δεσμεύει 700.000 δολάρια ΗΠΑ μέσω της «Πρωτοβουλίας Ανανεωμένης Ελπίδας» για να χρηματοδοτήσει την προσπάθεια. Το Πακιστάν εκκίνησε την εισαγωγή του εθνικού εμβολίου κατά του HPV μέσω μιας εκστρατείας που απευθύνεται σε κορίτσια ηλικίας 9-14 ετών, καλύπτοντας περισσότερα από 9 εκατομμύρια κορίτσια, στη μεγαλύτερη μέχρι σήμερα εκστρατεία κατά του HPV που έχει διεξαχθεί ποτέ σε οποιαδήποτε χώρα. Να σημειωθεί στο σημείο αυτό ότι στα κράτη χαμηλού εισοδήματος, γίνεται και μονοδοσικός εμβολιασμός, προκειμένου να καλυφθεί μεγαλύτερος αριθμός κοριτσιών. Η Ρουάντα, μέσω του Επιταχυνόμενου Σχεδίου για την Εξάλειψη του HPV με τίτλο «Αποστολή 2027» επεκτείνει ραγδαία τις υπηρεσίες testing και θεραπείας σε εθνικό επίπεδο για να επιτύχει τους στόχους 90-70-90 έως το 2027, δηλαδή τρία χρόνια νωρίτερα από τον παγκόσμιο στόχο (2030). Η Ισπανία μέσω του Ισπανικού Οργανισμού Διεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας (AECID-με 3ετή επένδυση) υποστηρίζει την Πρωτοβουλία του ΠΟΥ για την Εξάλειψη του Καρκίνου του Τραχήλου της Μήτρας για την ενίσχυση της πρόσβασης στον εμβολιασμό, τον έλεγχο και τη θεραπεία κατά του HPV σε χώρες της Αφρικής και της Ανατολικής Μεσογείου του ΠΟΥ.
Η Νότια Αφρική έθεσε την εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας στην παγκόσμια σκηνή ως μέρος της ατζέντας της G20 για την υγεία, επιβεβαιώνοντας την υποστήριξη της χώρας στην Παγκόσμια Στρατηγική του ΠΟΥ. Η χώρα συμμετείχε επίσης στην πρωτοβουλία για την καθιέρωση της Παγκόσμιας Ημέρας Εξάλειψης του Καρκίνου του Τραχήλου της Μήτρας και ολοκληρώνει το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο για την Εξάλειψη του Καρκίνου του Τραχήλου της Μήτρας, το οποίο θα δημοσιευτεί αργότερα φέτος. Το Τατζικιστάν ξεκίνησε τον εμβολιασμό κατά του HPV για όλα τα κορίτσια ηλικίας 10-14 ετών στο τακτικό πρόγραμμα εμβολιασμών από τον Οκτώβριο του 2025, ενώ η Τυνησία εισήγαγε το εμβόλιο κατά του HPV στο τακτικό πρόγραμμα ανοσοποίησης για κορίτσια 12 ετών τον Απρίλιο του 2025. Τέλος, στην περιφέρεια του Δυτικού Ειρηνικού, η Unitaid και ο ΠΟΥ έχουν επεκτείνει τη συνεργασία τους για την ενίσχυση των προγραμμάτων πρόληψης και θεραπείας του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, υποστηρίζοντας την ισότιμη πρόσβαση σε διαγνωστικές εξετάσεις προσυμπτωματικού ελέγχου και θεραπείας για τις προκαρκινικές αλλοιώσεις.
