Χρόνο με τον χρόνο, ο κόσμος περιορίζει το κάπνισμα, αλλά έχουμε ακόμα πολύ δρόμο μέχρι να πούμε πως οδεύει προς το τέλος της η επιδημία του καπνίσματος. Μια νέα παγκόσμια έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) δείχνει ότι αριθμός των καπνιστών μειώθηκε από 1,38 δισ. το 2000 σε 1,2 δισ. το 2024.
Δηλαδή από το 2010, 120 εκατομμύρια άνθρωποι έκοψαν το κάπνισμα (ποσοστό 27%.) Ωστόσο, 1 στους 5 ενήλικους παγκοσμίως εξακολουθεί να καπνίζει, με συνέπεια να καταγράφονται ετησίως πάρα πολλοί θάνατοι που θα μπορούσαν να έχουν αποφευχθεί.
«Εκατομμύρια άνθρωποι σταματούν το κάπνισμα ή δεν το ξεκινούν, χάρη στις προσπάθειες περιορισμού του καπνίσματος» επισημαίνει ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, προσθέτοντας ότι οι κυβερνήσεις των κρατών πρέπει να επιταχύνουν την εφαρμογή των επιστημονικά τεκμηριωμένων πολιτικών υγείας ελέγχου του καπνίσματος.
Για πρώτη φορά ο ΠΟΥ σε έκθεσή του υπολογίζει την παγκόσμια χρήση των ηλεκτρονικών τσιγάρων και τα δεδομένα, που δημοσιεύονται είναι ανησυχητικά. Σήμερα, περισσότερα από 100 εκατ. άνθρωποι ατμίζουν. Σε αυτόν τον πληθυσμό περιλαμβάνονται τουλάχιστον 86 εκατ. ενήλικοι χρήστες ηλεκτρονικών τσιγάρων, οι περισσότεροι κάτοικοι των χωρών με υψηλό κατά κεφαλήν εισόδημα.
Επίσης περιλαμβάνονται τουλάχιστον 15 εκατ. έφηβοι και παιδιά, (ηλικίας 13–15 ετών), που ήδη από τόσο νωρίς χρησιμοποιούν ηλεκτρονικά τσιγάρα. Στις χώρες όπου υπάρχει πληθώρα δεδομένων, οι ανήλικοι είναι 9 φορές πιο πιθανό να ατμίσουν σε σύγκριση με τους ενήλικους.
Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα τροφοδοτούν ένα νέο κύμα εθισμού στη νικοτίνη, όπως λέει ο Etienne Krug, διευθυντής στο Τμήμα Προαγωγής Υγείας και Πρόληψης του ΠΟΥ. Ο Etienne Krug επισημαίνει ότι τα προϊόντα αυτά ωθούν τους ανήλικους να αναπτύξουν από νωρίς εξάρτηση στη νικοτίνη, με συνέπεια να κινδυνεύει να χαθεί πρόοδος ολόκληρων δεκαετιών.
Παγκοσμίως περισσότερες γυναίκες κόβουν το κάπνισμα
Τα τελευταία 24 χρόνια η μείωση του καπνίσματος στους άνδρες είναι σταθερή, ενώ τα ποσοστά διακοπής στις γυναίκες είναι αυξημένα. Η χρήση των τσιγάρων στις γυναίκες έπεσε από 11% το 2010 σε μόλις 6,6% το 2024, με τον απόλυτο αριθμό των καπνιστριών να μειώνεται από 277 εκατ. το 2010, σε 206 εκατ. το 2024. Δυστυχώς η χώρα μας δεν ακολουθεί τις διεθνείς τάσεις καθώς είμαστε από τους λαούς με τις περισσότερες γυναίκες καπνίστριες στην Ευρώπη.
Πάντως σε παγκόσμιο επίπεδο, οι άνδρες εμφανίζουν μεγαλύτερη αντίσταση στην διακοπή του καπνίσματος. Σήμερα στους 5 καπνιστές οι 4 είναι άνδρες με σχεδόν 1 δισεκ. άνδρες να καπνίζουν. Παρότι το ποσοστό των ανδρών καπνιστών μειώθηκε από 41,4% το 2010 σε 32,5% το 2024, η ταχύτητα της μεταβολής παραμένει αργή.
Η εικόνα ανά περιφέρεια του ΠΟΥ
Η Νοτιοανατολική Ασία ήταν κάποτε το hotspot του καπνίσματος, αλλά τα τελευταία 24 χρόνια η συχνότητα του καπνίσματος σχεδόν υποδιπλασιάστηκε στους άνδρες, από 70% το 2000 σε μόλις 37% το 2024. Αυτή η μείωση αντιστοιχεί σχεδόν στο ήμισυ της παγκόσμιας μείωσης! Στην Αφρική, η συχνότητα του καπνίσματος είναι η χαμηλότερη από όλες τις περιφέρειες του ΠΟΥ, μόλις 9,5% το 2024 και η Αφρική έχει ήδη επιτύχει το 30% του στόχου, που έχει θέσει ο ΠΟΥ, να μειωθεί το κάπνισμα στο 5%, έως το 2040.
Στις ΗΠΑ και τη Λατινική Αμερική το κάπνισμα μειώθηκε κατά 36%, με το ποσοστό των καπνιστών να φτάνει στο 14% το 2024. Ωστόσο τα δεδομένα δεν είναι πλήρη από όλες τις χώρες. Η Ευρώπη αναδεικνύεται «πρωταθλήτρια» στο κάπνισμα, με το 24,1% των ενηλίκων να καπνίζουν το 2024. Πιο αυξημένα είναι στην Ευρώπη και τα ποσοστά των γυναικών καπνιστριών με μέσο όρο 17,4%.
Στην Ανατολική Μεσόγειο η συχνότητα του καπνίσματος ανέρχεται στο 18%. Τέλος, στον δυτικό Ειρηνικό, το 22,9% των ενηλίκων κάπνιζαν το 2024, ποσοστό μειωμένο με το αντίστοιχο 25,8% του 2010 και την ψαλίδα μεταξύ ανδρών και γυναικών καπνιστριών να παρουσιάζει το μεγαλύτερο άνοιγμα. Οι άνδρες έχουν το υψηλότερο ποσοστό καπνιστών με 43,3% και οι γυναίκες το χαμηλότερο, μόλις 2,5%.
Ο ΠΟΥ ωθεί τις κυβερνήσεις των χωρών να πάρουν μέτρα για τον έλεγχο του καπνίσματος, με την εφαρμογή αυστηρού πλαισίου για τα προϊόντα ατμίσματος, την αύξηση της φορολόγησης στα προϊόντα καπνού και νικοτίνης, την επέκταση της λειτουργίας των ιατρείων διακοπής και την απαγόρευση των διαφημίσεων του καπνίσματος.
Στο σημείο αυτό πρέπει να τονίσουμε ότι μια πολύ χαμηλού κόστους παρέμβαση που απέφερε μεγάλα οφέλη στην αντικαπνιστική εκστρατεία αφορά τις ανατριχιαστικές εικόνες που εκτυπώνονται στις συσκευασίες των τσιγάρων, με τις βλάβες που προκαλεί το κάπνισμα στα ζωτικά μας όργανα.
