Συνέντευξη στην Αλεξία Σβώλου
Με αφορμή την προχθεσινή ένταξη της ΑΜΚΕ Mitrotita.gr, στον Ευρωπαϊκό φορέα Fertility Europe, η Πρόεδρος της, Βίκυ Χαντζάκου καταγράφει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν περισσότερα από 300.000 υπογόνιμα ζευγάρια στην Ελλάδα, στον Γολγοθά τους για να αποκτήσουν παιδί και πού υστερεί η πατρίδα μας σε σχέση με άλλα ευρωπαϊκά κράτη.
Όπως προκύπτει από τα διαθέσιμα ευρήματα, τα δύο μεγαλύτερα προβλήματα αφορούν στην έλλειψη οποιαδήποτε οικονομικής ενίσχυσης (αφού οι κύκλοι εξωσωματικής γονιμοποίησης δεν αποζημιώνονται αλλά δίνεται ένα αμελητέο - ως προς τη συνολική δαπάνη-επίδομα) και επιπλέον επικρατεί πλήρης άγνοια στους νέους, όπου κυριαρχεί η λανθασμένη αντίληψη ότι η εξωσωματική είναι πανάκεια και κάνει θαύματα-κάτι το οποίο βέβαια δεν ισχύει.
Να ξεκινήσω ρωτώντας ποια είναι και τι κάνει η ΑΜΚΕ Mitrotita.gr;
Είμαστε μια ΑΜΚΕ που ασχολείται με την ενημέρωση και την ψυχολογική υποστήριξη των υπογόνιμων γυναικών και ζευγαριών στην Ελλάδα, με στόχο να δημιουργήσουμε ένα υποστηρικτικό δίκτυο για όλους αυτούς τους συμπολίτες μας, που η χώρα μας στερείται. Δεν υπάρχει από την Πολιτεία ενημέρωση, ούτε κάλυψη δαπανών, σε αντίθεση με όσα ισχύουν σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη. Η Mitrotita.gr μόλις προχθές έγινε δεκτή ως μέλος από τον επίσημο ευρωπαϊκό φορέα Fertility Europe που αντιπροσωπεύει περισσότερες από 30 ενώσεις ασθενών με υπογονιμότητα από όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες. Ξεκινήσαμε το 2009 σαν μια διαδικτυακή ομάδα για την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή και το 2020 δημιουργήθηκε το site Mitrotita.gr, που έλαβε νομική οντότητα το 2023. Πραγματοποιούμε ημερίδες, webinars, ενημερωτικά Lives από γιατρούς με θέμα την υπογονιμότητα, έχουμε εθελοντές επιστήμονες που απαντούν στις ερωτήσεις του κοινού και παλεύουμε για ίση μεταχείριση των υπογόνιμων γυναικών και ζευγαριών στην Ελλάδα σε σύγκριση με τα Ευρωπαϊκά δεδομένα.
Στο μεταξύ η χώρα μας έχει ένα ταχέως εξελισσόμενο Δημογραφικό πρόβλημα. Ποιος είναι ο αντίκτυπος της υπογονιμότητας;
Ο αντίκτυπος της υπογονιμότητας είναι τεράστιος! Στην Ευρώπη ζουν περισσότερα από 25 εκατομμύρια υπογόνιμα άτομα και στην πατρίδα μας περισσότερα από 300.000 ζευγάρια (και μοναχικές γυναίκες, που επιθυμούν να αποκτήσουν παιδί) αντιμετωπίζουν μεγάλα προβλήματα, με πρώτο την οικονομική τους εξουθένωση! Σαν παράδειγμα θα δώσω την δική μου ιστορία. Ο αγώνας μου να αποκτήσω παιδί κράτησε 6 χρόνια (2002 έως 2008). Κατάφερα να φέρω στον κόσμο τα δίδυμα μου-ένα αγόρι και ένα κορίτσι, 17 ετών σήμερα, μετά από 17 σπερματεγχύσεις, 4 χειρουργεία, 2 αποβολές και μια εξωσωματική γονιμοποίηση, για τα οποία χρειάστηκε να ξοδέψω συνολικά το ποσό των 60.000 ευρώ. Το ζήτημα είναι ότι δεν μπορεί κάθε άνθρωπος με πρόβλημα γονιμότητας να ξοδεύει τέτοια ποσά καθώς δεν τα έχει στη διάθεσή του. Όλος αυτός ο Γολγοθάς επιβαρύνει οικονομικά την τσέπη μας!
Πάμε στην αποτύπωση της οικονομικής δαπάνης, των πρακτικών δυσκολιών που αντιμετωπίζουν τα ζευγάρια. Πόσο κοστίζει καταρχάς η εξωσωματική γονιμοποίηση στην Ελλάδα, τι δίνει το κράτος μας και τι ισχύει σε άλλα κράτη-για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης- τι κάνουν οι άλλοι;
Στην Ελλάδα, κάθε κύκλος εξωσωματικής γονιμοποίησης κοστίζει 3000-5000 ευρώ, αν το ζευγάρι χρησιμοποιήσει δικό του γενετικό υλικό και το κόστος εκτοξεύεται πάνω από τα 9000 ευρώ αν χρησιμοποιηθεί δωρεά ωαρίων ή και σπέρματος. Το κράτος δεν αποζημιώνει την δαπάνη αλλά δίνει μονάχα για 4 κύκλους ένα επίδομα 350 ευρώ που καλύπτει τις γοναδοτροπίνες δηλαδή τα φάρμακα που χορηγούνται για την διέγερση των ωοθηκών. Το επίδομα αυτό θεσμοθετήθηκε το 1991 και σήμερα τίποτα δεν έχει μείνει στις τιμές του 1991. Επίσης είναι εκτός θετικής λίστας του ΕΟΠΥΥ άλλα απαραίτητα φάρμακα όπως για την προετοιμασία του ενδομητρίου για την εμφύτευση του εμβρύου, που χορηγούνται καθημερινά και μάλιστα σε πολύ υψηλές μονάδες. Όλα αυτά-για μακρά χρονικά διαστήματα- πρέπει να τα καλύψει το ζευγάρι ή η γυναίκα από την τσέπη του/της και λέω η γυναίκα-γιατί έχουμε πολλές γυναίκες που αποφασίζουν να αποκτήσουν παιδί και να το μεγαλώσουν ως μονογονεϊκή οικογένεια. Να θυμίσουμε ότι αυτό επιτρέπεται από τον Νόμο, αλλά δεν επιτρέπεται για τους μοναχικούς άνδρες και τα ζευγάρια ανδρών. Ας δούμε τι κάνουν άλλα κράτη για να συγκρίνουμε: Η Δανία αποζημιώνει πλήρως 6 κύκλους εξωσωματικής (για το 1ο παιδί) και επιπλέον 3 κύκλους (για το 2ο παιδί). Το Βέλγιο αποζημιώνει 4 κύκλους και υπό προϋποθέσεις άλλους 2 κύκλους. Η χώρα μας, όπως βλέπετε υστερεί σε τεράστιο βαθμό…..
Τι έχει γίνει μέχρι τώρα στην Ελλάδα προς την θετική κατεύθυνση;
Η Ελλάδα έχει δημιουργήσει ένα πολύ φιλικό νομικό πλαίσιο για την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή με στόχο να προσελκύσει ζευγάρια από όλο τον κόσμο στο πλαίσιο του Τουρισμού Υγείας. Προσελκύουμε δηλαδή ανθρώπους με υπογονιμότητα από όλο τον κόσμο αλλά δεν κάνουμε κάτι για να στηρίξουμε τις υπογόνιμες Ελληνίδες και τους υπογόνιμους Έλληνες. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειώσουμε ότι υπάρχει μεγάλο ζήτημα υπογονιμότητας στους άνδρες που δεν συζητείται καν. Είναι μεγάλο το πρόβλημα αλλά παραμένει ταμπού στον ανδρικό πληθυσμό γιατί αποτελεί τεράστιο πλήγμα στον ανδρισμό. Ο υπογόνιμος άνδρας δεν θεωρείται άνδρας! Αυτά πρέπει να αλλάξουν. Η Ελλάδα πρέπει να στηρίξει τα υπογόνιμα ζευγάρια της έμπρακτα –αλλιώς το δημογραφικό δεν πρόκειται να λυθεί.
Πέρα από το οικονομικό ζήτημα υπάρχει και τεράστιο έλλειμμα ενημέρωσης, έτσι δεν είναι;
Ναι, ο κόσμος πρέπει να ενημερωθεί για τα βιολογικά όρια της γονιμότητας, να συνειδητοποιήσει ότι και η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή έχει όρια, ότι δεν είναι πανάκεια, δεν μπορεί να κάνει θαύματα-γιατί διαρκώς συναντούμε γυναίκες και ζευγάρια που χτυπούν το κεφάλι τους στον τοίχο και λένε «δεν ήξερα»! Ακούμε διαρκώς αυτό το «δεν ήξερα», από ανθρώπους που μετανιώνουν για όσα δεν έκαναν σε λίγο μικρότερη ηλικία. Εμείς δεν λέμε «κάντε παιδιά νωρίς». Λέμε «ενημερωθείτε για την υπογονιμότητα, για τα όρια της γονιμότητας, για το ωοθηκικό απόθεμα, για τα κόστη, για όλα και μην στηρίζετε τις ελπίδες σας σε κάποιο μαγικό ραβδί. Πάρτε μια απόφαση, αλλά πάρτε την σωστά, βάσει των επιστημονικών δεδομένων. Μην αποφασίσετε για την ζωή σας βάσει φημών και παραμυθιών».
Οι νέες και οι νέοι μας γνωρίζουν κάτι;
Όχι και αυτό είναι το πιο αποκαρδιωτικό! Το Fertility Europe δημιούργησε ένα διαδραστικό e-παιχνίδι με ερωτήσεις και απαντήσεις για μαθήτριες και μαθητές ηλικίας 15-18 ετών που λέγεται Facts, στο οποίο συμμετείχε η πατρίδα μας με απογοητευτικά μικρή συμμετοχή και πήραν μέρος επίσης η Βουλγαρία, η Φιλανδία, η Νορβηγία η Πολωνία και η Πορτογαλία. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι νέες και οι νέοι δεν γνωρίζουν τα όρια και τα προβλήματα της γονιμότητας κι έχουν εσφαλμένη εντύπωση για τις δυνατότητες της εξωσωματικής γονιμοποίησης. Από τα ευρήματα προκύπτει ότι μόνο το 54,7% των συμμετεχόντων απάντησαν σωστά για τη διάρκεια της γονιμότητας, το 76,9% των εφήβων απάντησαν σωστά σε ερώτηση για τη διάγνωση της υπογονιμότητας και το 89,3% απάντησε σωστά για το πώς ο τρόπος ζωής επηρεάζει τη γονιμότητα. Επίσης, το 64,3% των συμμετεχόντων απάντησαν σωστά σε ερωτήσεις για τα Σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ). Ανεξάρτητα από τις εθνικές ιδιαιτερότητες, καταγράφονται κοινά κενά γνώσης. Επίσης οι νέοι πιστεύουν ότι η εξωσωματική μπορεί να λύσει όλα τα προβλήματα. Κι όμως δεν είναι έτσι. Ας διαβάσουν το βιβλίο που εκδώσαμε «Μητέρες εν αναμονή» με τις αληθινές ιστορίες που συγκεντρώσαμε από τα μέλη μας για να δουν πόσο δύσκολο σκληρό και οικονομικά εξουθενωτικό μπορεί να είναι όλο αυτό. Η γνώση είναι η αρχή όλων. Προσπαθούμε εδώ και καιρό να έρθουμε σε επαφή με το υπουργείο Παιδείας, να μπει το FActs στα σχολεία, να αρχίσουν να ενημερώνονται σωστά οι μαθητές και οι μαθήτριες. Μέχρι τώρα οι προσπάθειες μας έχουν πέσει στο κενό. Στο FActs μέχρι τώρα έχουν συμμετάσχει 34 χώρες, ελπίζουμε να το αξιοποιήσει σωστά και η Ελλάδα.
Info:
Η Ιδρύτρια της ΑΜΚΕ Mitrotita.gr Βίκυ Χαντζάκου, είναι Οικονομολόγος, Πτυχιούχος Φυσικών Επιστημών και ερευνήτρια στο Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Φιλοσοφίας του ΕΚΠΑ. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Σπάρτη στην οποία επέστρεψε από το 2002 (μετά τον γάμο της) και είναι μητέρα δύο διδύμων ετών, που τα απέκτησε ανεβαίνοντας τον δικό της Γολγοθά της υπογονιμότητας. Έναν χρόνο μετά τη γέννηση των διδύμων δημιούργησε στο Facebook μια κλειστή διαδικτυακή ομάδα, από την οποία γεννήθηκε και η Mitrotita.gr.
