Τις απειλητικές διαστάσεις που λαμβάνει το δημογραφικό επιβεβαιώνουν τα στατιστικά της ΕΛΣΤΑΤ, που φανερώνουν ότι καταγράφηκαν στην Ελλάδα μόλις 62.624 γεννήσεις το 2024, αισθητά λιγότερες από τις 71.249 του 2023. Η ψαλίδα μεταξύ θανάτων και γεννήσεων διευρύνεται ειδικά στα νησιά των Κυκλάδων και της Δωδεκανήσου, που αποτελούν και τις «ναυαρχίδες» του ελληνικού τουρισμού.
Στην Κω, έναν από τους δημοφιλέστερους προορισμούς για Τούρκους, Γερμανούς, Βρετανούς, Γάλλους και Σκανδιναβούς, διαρκώς μειώνονται οι ετήσιες γεννήσεις, ενώ στην Λέσβο, καταγράφηκαν πέρσι τουλάχιστον 650 παραπάνω θάνατοι από τις ετήσιες γεννήσεις. Επίσης, στη Λήμνο των 11.000 μόνιμων κατοίκων καταγράφηκαν πέρσι 100 γεννήσεις εκ των οποίων μόνο οι 20 πραγματοποιήθηκαν στο νοσοκομείο του νησιού, ενώ οι 80 γεννήσεις έγιναν σε μαιευτήρια της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, όπως αναφέρουν οι πρόεδροι του Ιατρικού Συλλόγου Κω και Λήμνου, Κατερίνα Γαβαλά και Ελένη Φαρμάκη.
Αντίστοιχη εικόνα παρουσιάζουν οι Κυκλάδες, οι πιο δημοφιλείς καλοκαιρινοί προορισμοί, με την πρόεδρο του Ιατρικού Συλλόγου Κυκλάδων Παναγιώτα Βούλγαρη να περιγράφει την διεύρυνση της ψαλίδας μεταξύ θανάτων και γεννήσεων στα γραφικά Κυκλαδονήσια, που φέτος αντιμετωπίζουν και μια δύσκολη τουριστικά σεζόν καθώς μετά τους σεισμούς της Σαντορίνης δέχτηκαν και πολλές ακυρώσεις από ξένους τουρίστες.
Παρόμοια εικόνα αναφορικά με την έκταση του δημογραφικού παρουσιάζει η Κύπρος, όπως αναφέρει ο Αντώνης Πολυδώρου εκπροσωπώντας τον πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου του νησιού, Πέτρο Αγαθαγγέλου και η Ιταλία με τον πρόεδρο του Ιατρικού Συλλόγου Ρώμης Antonio Magi να επιβεβαιώνει πόσο κοινά είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι δύο γειτονικές χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, για τις οποίες κυκλοφορεί και το απόφθεγμα «una faccia una razza» (ένα πρόσωπο, μια φυλή).
Πώς άλλαξε ένας αναχρονιστικός νόμος για την κατάψυξη ωαρίων από μια Μυκονιάτισσα
Το δημογραφικό είναι ένα πολυδιάστατο πρόβλημα και δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις για την επίλυση του. Βρέθηκε στο επίκεντρο της συζήτησης που άνοιξε για μια ακόμα φορά στο νησί της Τήνου, όπου ανήμερα της παγκόσμιας ημέρας γονιμότητας και της γιορτής του πατέρα διοργανώθηκε μία επιστημονική ημερίδα με τη συμμετοχή εκπροσώπων από τους ιατρικούς συλλόγους της Ελλάδας-ειδικά των νησιών, της Κύπρου και της Ιταλίας, με διοργανωτές την Ελληνική Εταιρεία Αναπαραγωγικής Ιατρικής, το Εθνικό Κέντρο Αξιολόγησης της ποιότητας και Τεχνολογίας στην Υγεία (ΕΚΑΠΤΥ) και το Ελληνικό Διαδημοτικό Δίκτυο Υγιών Πόλεων, όπου καταγράφηκαν τα προβλήματα μέσα από τις απόψεις επιστημόνων, φορέων, θεσμικών αξιωματούχων και εμπειρίες γυναικών, που έγιναν η αιτία να αλλάξει ένας παρωχημένος νόμος.
Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα της βουλευτού ΝΔ Κυκλάδων Κατερίνας Μονογιού με καταγωγή από τη Μύκονο η οποία πρωτοστάτησε στην αλλαγή ενός παρωχημένου νόμου για την κατάψυξη ωαρίων. Όταν η ίδια θέλησε να διατηρήσει αναπαραγωγικό υλικό στην κατάψυξη, βρισκόμενη ταυτόχρονα στα πρόθυρα διαζυγίου από τον πρώτο της γάμο, βρέθηκε μπροστά σε ένα αναχρονιστικό νομοθέτημα που απαιτούσε και την υπογραφή του εν διαστάσει συζύγου της για την κατάψυξη των δικών της ωαρίων.
«Φανταστείτε την έκπληξη μου όταν έμαθα ότι σαν γυναίκα δεν μπορούσα να καταψύξω τα δικά μου ωάρια αν δεν υπέγραψε ο σύζυγός μου με τον όποιο ήμασταν σε διαδικασία διαζυγίου» είπε η βουλευτής Κυκλάδων Κατερίνα Μονογιού, που απευθύνθηκε για βοήθεια στον τότε υπουργό Υγείας Θάνο Πλεύρη. «Ο τότε υπουργός Υγείας, επειδή είναι δικηγόρος αρχικά θεώρησε ότι ήθελα νομική εκπροσώπηση στο διαζύγιο. Του εξήγησα ότι δεν ήθελα δικηγόρο για το διαζύγιο αλλά για να καταψύξω ωάρια και πως είχα ενημερωθεί από τα κρατικές Αρχές ότι έπρεπε να αλλάξει το νομικό πλαίσιο», πρόσθεσε η Κατερίνα Μονογιού, αναδεικνύοντας την ανάγκη η Νομοθεσία να έχει οξυμένα αντανακλαστικά και να κινείται με τους ρυθμούς που αλλάζει (διεθνώς) η κοινωνία.
Έγκαιρα και με αποζημίωση η εξέταση ΑΜΗ για το απόθεμα των ωαρίων
Η πρόληψη για τη διατήρηση της γονιμότητας έχει και νομική πτυχή όπως αναφέρθηκε παραπάνω, αλλά και ιατρική πτυχή, με την έγκαιρη και δωρεάν πραγματοποίηση της εξέτασης για την αντιμυλλέριο ορμόνη (ΑΜΗ), που ήδη αποζημιώνεται από τον ασφαλιστικό φορέα της Πορτογαλίας (τον αντίστοιχο ΕΟΠΥΥ), με την Πορτογαλία να είναι μια χώρα του Ευρωπαϊκού Νότου με παρόμοιο πληθυσμό με την Ελλάδα.
Όπως επισημαίνει ο γενικός γραμματέας της Ελληνικής Εταιρίας Αναπαραγωγικής Ιατρικής, Κωνσταντίνος Πάντος, ελάχιστες γυναίκες γνωρίζουν ότι στην ηλικία των 30 ετών, διατηρούν μόλις το 12% του ωοθηκικού τους αποθέματος (που διέθεταν όταν γεννήθηκαν) και στην ηλικία των 37 ετών διαθέτουν πλέον μόλις το 5% του ωοθηκικού τους αποθέματος.
Η εξέταση αυτή πρέπει να γίνεται νωρίς και να αποζημιώνεται από το κράτος γιατί είναι μία εξέταση που βοηθά τις γυναίκες να κάνουν την σωστή επιλογή βάσει επιστημονικών ευρημάτων ώστε να μην… χτυπήσουν αργότερα το κεφάλι τους στον τοίχο, θεωρώντας πως «δεν πειράζει αν καθυστερήσω την τεκνοποίηση, υπάρχει και η εξωσωματική». «Ναι, υπάρχει η εξωσωματική (γονιμοποίηση), αλλά δεν μπορεί να κάνει θαύματα» απαντούν οι επιστήμονες.
Στέγη και εργασία τα δύο μεγαλύτερα προβλήματα για την δημιουργία οικογένειας
Η βουλευτής ΝΔ Ζωή Ράπτη χαρτογράφησε τα μέτρα που έχει λάβει έως σήμερα η κυβέρνηση για την στήριξη της οικογένειας (δημιουργία ειδικού υπουργείου, νταντάδες της γειτονιάς επιδόματα παιδιού, κίνητρα για τις επιχειρήσεις να προσλαμβάνουν εργαζόμενους που κάνουν οικογένεια, επιδότηση για τη στέγη με τα προγράμματα Σπίτι Μου 1 και Σπίτι Μου ΙΙ, αλλά όσες δράσεις έχουν πραγματοποιηθεί έως τώρα δεν επαρκούν.
Πρέπει να υπάρξουν πρόσθετα οικονομικά κίνητρα, φοροελαφρύνσεις για την δημιουργία οικογένειας, επιδόματα παιδιού συγκρίσιμα με άλλων χωρών (στην Ελλάδα είναι πολύ μικρά τα ποσά) και εξακολουθεί να είναι πρόβλημα η στέγη, με πολλά ζευγάρια να μην παντρεύονται μέχρι την ηλικία των 33 -35 ετών και να μένουν ακόμα ο καθένας στο πατρικό του σπίτι, γιατί δεν μπορούν να συντηρήσουν το δικό τους σπιτικό.
Υπάρχουν σοβαρά δυσεπίλυτα ζητήματα, όπως το ότι είναι εξαιρετικά ακριβά ακόμα τα ενοίκια στις περισσότερες περιοχές της χώρας και επίσης οι γυναίκες εξακολουθούν στην Ελλάδα το έτος 2025 στον ιδιωτικό τομέα να φοβούνται να ανακοινώσουν μια εγκυμοσύνη ή την πρόθεσή τους να κάνουν οικογένεια. Οι συμμετέχοντες στην ημερίδα της Τήνου υπογράμμισαν πως η καθυστέρηση στην τεκνοποίησή οφείλεται δεν κάποια «μόδα» ούτε στον εγωισμό των γυναικών, ότι δηλαδή δεν θέλουν να κάνουν παιδιά.
Η αναβολή και μετάθεση της τεκνοποίησης για αργότερα είναι απόρροια πολλών γεγονότων όπως το ότι οι γυναίκες δεν έχουν σύντροφο, δεν έχουν τον κατάλληλο σύντροφο που θα τις στηρίξει σε μία τέτοια απόφαση, δεν έχουν επαγγελματική εξασφάλιση, δεν μπορούν να βρουν στέγη, αδυνατούν να επωμιστούν τα έξοδα ενός σπιτιού.
Και οι άνδρες υπεύθυνοι για την υπογονιμότητα
Όπως επεσήμανε ο ανδρολόγος Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης, Διευθυντής του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών, γίνεται τα τελευταία χρόνια μεγάλη συζήτηση για τα προβλήματα υπογονιμότητας στις γυναίκες αλλά δεν έχει αναδειχθεί η ανδρική συμμετοχή στο φαινόμενο. Είναι πολλά τα ζευγάρια, όπου η δυσκολία τεκνοποίησης οφείλεται στον άντρα, λόγω αδύναμου σπέρματος. Συνήθως η γυναίκα «σηκώνει» την ευθύνη και συνδέεται με το πρόβλημα επειδή είναι αυτή που υποβάλλεται στην εξωσωματική γονιμοποίηση και δυστυχώς υφίσταται και το στιγματισμό της αποτυχίας, τόσο ψυχικά όσο και κοινωνικά.
Ωστόσο και οι άντρες έχουν σοβαρότατα προβλήματα υπογονιμότητας, που μπορεί να λύσει η επιστήμη με βιοτεχνολογικές μεθόδους ενδυνάμωσης του σπέρματος με την χρήση πειραματόζωων και θα πρέπει ο ανδρικός πληθυσμός να το γνωρίζει. Από την δική του μεριά, ο ομότιμος καθηγητής γυναικολογίας-μαιευτικής Ευθύμης Δεληγιώρογλου, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρίας Γυναικολογικής Ενδροκρινολογίας τόνισε την σημασία του HPV εμβολιασμού και για τα δύο φύλα, με τα HPV εμβόλια να προστατεύουν και να διασφαλίζουν και την διατήρηση της γονιμότητας. Επιβάλλεται και για την προστασία της γονιμότητας να αυξηθούν τα ποσοστά εμβολιασμού και στα κορίτσια (που είναι κοντά στο 54%) και στα αγόρια που είναι στο 30% έως σήμερα.
Το νησί της Τήνου επιλέχθηκε και για σημειολογικούς λόγους για την πραγματοποίηση της ημερίδας για την γονιμότητα και την στήριξη της οικογένειας. Πρώτα απ’ όλα εκπροσωπεί τις Κυκλάδες που αποτελούν αγαπημένους καλοκαιρινούς προορισμούς και στολίδια της νησιωτικής Ελλάδας, οι οποίες φέτος βιώνουν ένα δύσκολο καλοκαίρι από το ντόμινο ακυρώσεων στις κρατήσεις (του εξωτερικού), μετά τους σεισμούς της Σαντορίνης. Επίσης είναι ένα νησί με εμβληματική σημασία και λόγω της Παναγίας της Τήνου στην οποία απευθύνονται για στήριξη πολλές γυναίκες, που προσπαθούν να αποκτήσουν παιδί και επισκέπτονται μετά την Τήνο για να εκπληρώσουν το τάμα τους. Στο τέλος της ημερίδας οι εκπρόσωποι των ιατρικών Συλλόγων της Ελλάδας, της Κύπρου και της Ιταλίας όπου εργάζονται και πολλοί Έλληνες γιατροί συνυπέγραψαν κοινή διακήρυξη για την ανάγκη εκπόνησης εθνικού σχεδίου δράσης για το δημογραφικό.
