Δεν είναι τυχαίο πως η Πελοπόννησος και δη η Αρκαδία υπήρξε ήδη από την αρχαιότητα το επίκεντρο αρχαίων περιηγητών. Με τοπία και μνημεία που συνδυάζουν επιβλητική φύση, ιστορική συνέχεια και θρησκευτική παράδοση, αποτελεί έναν προορισμό που δύσκολα θα περάσει απαρατήρητος στον επισκέπτη. Μάλιστα, λόγω της πλούσιας ασκητικής παράδοσης και της μοναστηριακής παρουσίας συχνά χαρακτηρίζεται ως το «Άγιον Όρος της Πελοποννήσου».
Τα μοναστήρια της περιοχής, χτισμένα σε φαράγγια, βράχους, πεδιάδες ή κρυμμένα σε βουνά, αποτελούν όχι μόνο σημεία πίστης, αλλά και φάρους της ιστορίας της χώρας. Με πρωτοβουλία του Επιμελητηρίου Αρκαδίας, η θρησκευτική ζωή και η πνευματική κληρονομιά του τόπου αναδεικνύονται, προσκαλώντας τους επισκέπτες σε μια αυθεντική και πλούσια εμπειρία.
Ιερά Μονή Παναγίας Γοργοεπηκόου Νεστάνης
Σε υψόμετρο 980 μέτρων πάνω στο βουνό «Γουλάς», βρίσκεται χτισμένη από τον 11ο αιώνα η Ιερά Μονή Παναγίας Γοργοεπηκόου Νεστάνης πάνω σε ερείπια αρχαίου ναού. Από το μπαλκόνι της, μπορείτε να δείτε από ψηλά την γραφική κωμόπολη της Νεστάνης η οποία περικλύεται από βουνά - την περιοχή που ο Παυσανίας ονόμαζε Αργόν Πεδίον.
Η εικόνα της Παναγίας Γοργοεπηκόου που βρίσκεται μέσα στον σπηλαιώδη ναό, κατά την παράδοση είναι αγιογραφημένη από τον Απόστολο Λουκά, ωστόσο στην πραγματικότητα είναι έργο μεταγενέστερο και ανήκει στην Κρητική Σχολή, χωρίς ωστόσο αυτό να μειώνει την θρησκευτική και πολιτιστική της αξία.
Στο μοναστήρι που σήμερα είναι ανδρικό φυλάσσονται ιδιαίτερα κειμήλια όπως ένας αυτοκρατορικός σταυρός δώρο της Αικατερίνης της Ρωσίας και η κάρα του Οσίου Προκοπίου ο οποίος μαρτύρησε κατά την περίοδο της εικονομαχίας. Ο περιβάλλων χώρος με χαμηλή βλάστηση και τα πετρώδη μονοπάτια δημιουργούν αίσθηση αρμονίας με το φυσικό τοπίο, προσκαλώντας τον επισκέπτη σε ηρεμία και περισυλλογή.
Πού να φάτε: Εάν βρεθείτε στην περιοχή, η Ταβέρνα «Μαργιώλας» αξίζει σίγουρα μία επίσκεψη για ντόπια κρέατα, χειροποίητες πίτες και λαχανοντολμάδες. Εκεί θα απολαύσετε ακόμη αυθεντική τοπική κουζίνα με πιάτα όπως τυροκούλουρα και την σπεσιαλιτέ «πηχτή». Μάλιστα, ο ίδιος ο κύριος Μαργιώλας μπορεί να σας διηγηθεί ιστορίες για το παρελθόν και την ιστορία του τόπου.
Μονή Αγίου Νικολάου Βαρσών
Σε απόσταση 12 χιλιόμετρα από την Τρίπολη, κοντά στο χωριό Νεοχώρι, μέσα σε πυκνό δάσος και κρυμμένη σε βουνοπλαγιές βρίσκεται σε υψόμετρο 1.010 μέτρων η Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου Βαρσών. Η μονή με την πάροδο του χρόνου έχει υποστεί αρκετές καταστροφές, ωστόσο το λιθόστρωτο στην είσοδό της διατηρείται χωρίς ουδεμία επέμβαση από τον 11ο αιώνα οπότε και τοποθετείται η πρώτη φάση του καθολικού της βάσει κτητορικής επιγραφής. Το νεότερο καθολικό, το οποίο σώζεται και σήμερα, χρονολογείται στα τέλη του 15ου - αρχές 16ου αιώνα.
Η πρώτη ονομασία της ήταν Μονή της Βάλτας (πιθανότατα λόγω του οροπεδίου που βρίσκεται κοντά στη μονή όπου δημιουργούσε βαλτώδη σημεία) όμως στην πορεία των ετών και μετά από γλωσσικές παραφθορές εξελίχθηκε στο σημερινό Βαρσών.
Η Μονή που σήμερα είναι ανδρική, κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας υπέστη καταστροφές και βανδαλισμούς αλλά και στη συνέχεια κατά τη διάρκεια της ελληνικής επανάστασης και λόγω της θέσης της ως «φυσικό οχυρό» έπαιξε ιδιαίτερα ενεργό ρόλο και προσέφερε περιουσία για τη στήριξή της.
Στο Καθολικό τής Ιεράς Μονής αποθησαυρίζεται το σκήνωμα τού Νεομάρτυρα Δημητρίου, τμήμα τής Τιμίας Κάρας τής Αγίας Παρασκευής, τμήμα λειψάνου τού Νεομάρτυρα Παύλου, καθώς και τεμάχιο λειψάνου τού Παιδομάρτυρος Αγίου Κηρύκου.
Πού να φάτε: Στην ιδανική απόσταση από την Μονή βρίσκεται η Τρίπολη, όπου μπορεί να αποτελέσει και το ορμητήριο για την επίσκεψή σας. Μην παραλείψετε το εστιατόριο Devero στην κεντρική πλατεία της πόλης, για εξαιρετικό κρασί και επιλογές για φαγητό όπως μπιφτέκια, ζυμαρικά και φανταστική πορτοκαλόπιτα.
Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Μαλεβής
Έπειτα από μία κατάφυτη και πανέμορφη διαδρομή στις πλαγιές του Πάρνωνα, θα βρεθείτε στην Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Μαλεβής, ένα από τα πιο φημισμένα μοναστήρια της Αρκαδίας αλλά και ολόκληρης της Ελλάδας. Η Μονή που ιδρύθηκε το 1116 οφείλει την ονομασία της στην ψηλότερη κορυφή του Πάρνωνα, που είναι γνωστή ως «Μαλεβός» όπου ήταν παλαιότερα κτισμένη. Η «Παναγία του Μαλεβού» έγινε σιγά-σιγά η «Παναγία η Μαλεβή» ή απλά η «Μαλεβή». Η θέση όπου βρίσκεται σήμερα, σε υψόμετρο 920 μέτρων είναι η τρίτη της τοποθεσία από τον 17ο αιώνα.
Εντός του παλαιού καθολικού, δεσπόζει η θαυματουργή, όπως θεωρείται, εικόνα της Παναγίας Μαλεβής που κατά την παράδοση είναι μία από τις 70 εικόνες που φιλοτέχνησε ο Ευαγγελιστής Λουκάς.
Ο νεότερος ναός που βρίσκεται στο κτηριακό συγκρότημα ανεγέρθη το 1996 και έχει αγιογραφηθεί εξ' ολοκλήρου από τους Παχωμαίους, οι οποίοι ήταν Αγιορείτες μοναχοί.
Η Μονή σήμερα είναι γυναικεία και διακρίνεται για τη φιλοξενία και τη μέριμνα των χώρων και των εξαιρετικά φροντισμένων και καλοδιατηρημένων κήπων της.
Πού να φάτε: Η Ταβέρνα Γεωργαντάς στο χωριό Ελληνικό είναι κοντά στην περιοχή και ξεχωρίζει για τα σπιτικά πιάτα και την ζεστή ατμόσφαιρα. Θα βρείτε αναμμένο τζάκι τους χειμερινούς μήνες, μαραθόπιτες, παϊδάκια και άλλα πιάτα της τοπικής κουζίνας.
Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου «Μπούρα»
Η λέξη «Μπούρα» από όπου πήρε το όνομά της η Μονή στα αρβανίτικα σημαίνει γενναίος, δυνατός. Βρίσκεται στα νότια του χωριού Λεοντάρι της Μεγαλόπολης και αν και δεν είναι γνωστή η ακριβής χρονολογία κατασκευής της πιθανολογείται ότι χτίστηκε στα μέσα του 12ου αιώνα όπως και άλλες μονές στην περιοχή.
Πρόκειται για ένα γνήσιο θρησκευτικό κέντρο της Αρκαδίας που τα χρόνια της Τουρκοκρατίας και κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821 αποτέλεσε τόπο συνάντησης των μελών της Φιλικής Εταιρείας καθώς και χώρος μύησης των φιλικών. Τα κτίρια του μοναστηριού έχουν σχήμα φρουριακό και αμέσως μόλις διαβαίνει ο προσκυνητής την είσοδό του συναισθήματα γαλήνης και κατάνυξης πλημμυρίζουν τη ψυχή του.
Πού να φάτε: Στο εστιατόριο «Τεύθις» στη Δημητσάνα αξίζει να δοκιμάσετε μπιφτέκι από αγριόχοιρο, λουκάνικο και μελωμένο τυροπιτάρι, ενώ ο χώρος είναι πλήρως εναρμονισμένος με την παραδοσιακή ατμόσφαιρα και προσφέρει θέα στο τοπίο της περιοχής.
Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου
Με συνταξιδιώτη σας τον Λούσιο ποταμό και τα ορμητικά του νερά που ακούγονται σε όλη τη διαδρομή από το μονοπάτι που θα ακολουθήσετε θα φτάσετε σε ένα από τα ιστορικότερα μοναστήρια της Πελοποννήσου την Μονή Αγίου Ιωάννου Τιμίου Προδρόμου που υψώνεται σαν κρεμασμένη από τα βράχια. Σύμφωνα με την παράδοση, η ίδρυση της μονής χρονολογείται στα μέσα του 12ου αιώνα από μοναχούς που ζούσαν σε κοντινά ασκητήρια. Κατά τη διάρκεια της επανάστασης η Μονή λειτούργησε ως νοσοκομείο και ως καταφύγιο για τους αγωνιστές.
Πρόκειται πραγματικά για ένα ειδυλλιακό και κατανυκτικό τοπίο μέσα στη φύση, που αποτελεί μία πρωτόγνωρη και μαγευτική εμπειρία.
Ιερά Μονή Φιλοσόφου (Κρυφό Σχολειό)
Η Ιερά Μονή Φιλοσόφου «σφινωμένη» και αυτή εντός του φαραγγιού του Λούσιου ποταμού αποτελείται από δύο κτηριακά συγκροτήματα ένα παλαιό και ένα νέο που βρίσκονται σε κοντινή απόσταση μεταξύ τους.
Η παλαιά μονή ιδρύθηκε το 963 μ.Χ. από τον αρχιγραμματέα του βυζαντινού Αυτοκράτορα Νικηφόρου Β’ Φωκά, Ιωάννη Λαμπαρδόπουλο, που της έδωσε και το προσωνύμιο «Φιλοσόφου». Είναι επίσης γνωστή ως «Κρυφό Σχολειό», καθώς εκεί κατά την παράδοση λειτουργούσε επί Τουρκοκρατίας σχολείο, το οποίο αργότερα εξελίχθηκε σε ιερατική σχολή που λειτούργησε στη Νέα Μονή.
Κατά τον 17ο αιώνα, το 1691 συγκεκριμένα, η μονή μεταφέρθηκε στη σημερινή της θέση, μάλλον λόγω του δυσπρόσιτου εδάφους που βρισκόταν μέχρι τότε, που έθετε εμπόδια και στον εφοδιασμό αλλά και στην προσέγγισή της. Οι τοιχογραφίες που κοσμούν τον ναό είναι κρητικής τεχνοτροπίας και αποδίδονται στον ζωγράφο Βίκτωρα.
Από το 1834 έως το 1992 η μονή παρέμεινε κλειστή οπότε και άρχισε να ανακαινίζεται ριζικά και έκτοτε λειτουργεί ως ανδρικό μοναστήρι.
Πού να φάτε: Σε απόσταση αναπνοής από την κεντρική πλατεία της Βυτίνας, στην παραδοσιακή ταβέρνα «Το Αρχοντικό της Αθηνάς» δεν πρέπει να αγνοήσετε το αγριογούρουνο στιφάδο αλλά και το κοκκινιστό κοτόπουλο με χυλοπίτες.
