Μετά από μια έντονη «shopping week» που κορυφώθηκε με την Black Friday ή και την Black... Sunday, καθώς πολλά καταστήματα επέλεξαν να μείνουν ανοιχτά και την Κυριακή, ο καταναλωτικός πυρετός μεταφέρεται και επικεντρώνεται στις διαδικτυακές αγορές.
Παρότι βέβαια η Cyber Monday, ειδικά στην περίπτωση της χώρας μας, τείνει να μεταφέρεται και offline, οι online αγορές συνεχίζουν να θέλουν προσοχή.
Πώς προέκυψε η Cyber Monday
Να θυμίσουμε ότι η Cyber Monday αποτελεί ένα από τα σύγχρονα καταναλωτικά φαινόμενα, μετρώντας μόλις 20 χρόνια ζωής. Η ιστορία της ξεκινά το 2005 στις Ηνωμένες Πολιτείες, όταν η Εθνική Ομοσπονδία Λιανικού Εμπορίου των ΗΠΑ(NRF) παρατήρησε ένα περίεργο μοτίβο καταναλωτικής συμπεριφοράς: τη Δευτέρα μετά την Black Friday, καταναλωτές που δεν πρόλαβαν —ή δεν ήθελαν— να επισκεφθούν φυσικά καταστήματα κατά τη διάρκεια του σαββατοκύριακου, στρέφονταν μαζικά στο διαδίκτυο για να κάνουν τις αγορές τους.
Προ εικοσαετίας άλλωστε, το internet στο σπίτι , αν υπήρχε, δεν είχε την ίδια απόδοση και ταχύτητα με αυτό του γραφείου, οπότε η επιστροφή στη δουλειά, ήταν μια θαυμάσια ευκαιρία για σερφάρισμα και shopping ειδικά σε προϊόντα τεχνολογίας.
Το φαινόμενο ήταν τόσο έντονο, που η Ομοσπονδία αποφάσισε να το βαφτίσει επίσημα «Cyber Monday» και να βοηθήσει τους retailers να μετατρέψουν την αυξημένη επισκεψιμότητα σε οργανωμένη ημέρα εκπτώσεων, αποκλειστικά για το online κανάλι.
Η στρατηγική πέτυχε πέρα από κάθε προσδοκία: εκείνη την χρονιά η Cyber Monday έγινε η ημέρα με τις μεγαλύτερες online πωλήσεις που είχε καταγράψει μέχρι τότε η αμερικανική αγορά. Η επιτυχία της δεν περιορίστηκε στις ΗΠΑ. Γρήγορα άρχισε να υιοθετείται από retailers σε όλο τον κόσμο, ειδικά σε χώρες όπου το e-commerce αναπτυσσόταν δυναμικά.
Με την εξάπλωση των online αγορών και τη μετάβαση των επιχειρήσεων σε ψηφιακά κανάλια, η Cyber Monday σταμάτησε να είναι «η δεύτερη ευκαιρία μετά την Black Friday». Μεταμορφώθηκε σε έναν ξεχωριστό πυλώνα του παγκόσμιου εμπορίου, που κάθε χρόνο σπάει ρεκόρ τζίρου και αναδεικνύει τη δυναμική του σύγχρονου ψηφιακού καταναλωτή.
Χάρη στη δημοφιλία της βέβαια και προσπαθώντας να ικανοποιήσει τους καταναλωτές όλων των ηλικιών, ειδικά σε χώρες όπως η Ελλάδα υιοθετείται και στο φυσικό κατάστημα, καλό είναι όμως αυτό να ελεγχθεί πριν την επίσκεψη.
Τι πρέπει να προσέχεις κατά τις διαδικτυακές αγορές
Δεδομένου όμως ότι συστήθηκε αλλά και αφορά κυρίως online αγορές, η Cyber Monday δεν αποτελεί μόνο μια μέρα όπου το e-commerce εκτοξεύεται. Αποτελεί και μια ημέρα όπου οι ψηφιακές απάτες θριαμβεύουν, αφήνοντας αρκετούς καταναλωτές εκτεθειμένους.
Σύμφωνα με τους ειδικούς της κυβρνοασφάλειας δε, οι απάτες εμπλουτίζονται και επεκτείνονται σε όλα τα ψηφιακά μας κανάλια, στα social feed, στα emails, ακόμη και στα παραδοσιακά «SMS» από courier που όλοι έχουμε συνηθίσει.
Βάσει των ειδικών, όσοι προβαίνουν σε αγορές θα πρέπει να έχουν στο νου τους πέντε «κόκκινες σημαίες» πριν κάνουν κλικ στο «Προσθήκη στην κάρτα».
Μακριά από iPhone με 300 ευρώ
Αν δεις iPhone 15 Pro στα 399€, PS5 στα 310€, Dyson στα 99€ το σίγουρο είναι ότι δεν εντόπισες κάποια φοβερή ευκαιρία, αλλά ένα ακόμα scam από κάποιο ψεύτικο eshop που δημιουργήθηκε ειδικά για την περίπτωση.
Τα ψεύτικα e-shops λειτουργούν ως εξής:
- αγοράζουν domain με ελληνική ή ευρωπαϊκή κατάληξη .gr ή .eu,
- αντιγράφουν περιεχόμενο/φωτογραφίες από κανονικά καταστήματα,
- δημιουργούν «εξωπραγματικές» προσφορές, κυρίως για «περιορισμένο stock»...
Αν και κάθε iPhone 15 Pro στα 399€ θα πρέπει να το αποφύγεις, για όλες τις υπόλοιπες υπερπροσφορές μπορείς να ακολουθείς τα τρία παρακάτω βήματα.
- Αν πρόκειται για ελληνική επιχείρηση θα πρέπει να μπεις να ελέγξεις την επωνυμία της επιχείρησης και το ΑΦΜ (το οποίο θα πρεπει να αναφέρεται κάπου στο site) στο ΓΕΜΗ και συγκεκριμένα στις Πληροφορίες για Επιχειρήσεις/Δημοσιότητα.
- Παράλληλα μπορείς να αναζητήσεις αξιολογήσεις του προϊόντος ή της επιχείρησης, όχι φυσικά εντός του ιστότοπου της. Μπορείς να χρησιμοποιήσεις το Google, το Trustpilot ακόμα και στο Skroutz.
Ο courier δεν χρεώνει επιπλέον αν δεν σε βρει
Τα τελευταία χρόνια, και ειδικά για τους μη εξοικειωμένους των ηλεκτρονικών αγορών, «κόκκινο πανί» αποτελούν και τα μήνυματα των courier, μέσω viber, sms κλπ.
Μήνυμα του τύπου: «Δεν στάθηκε δυνατή η παράδοση του δέματος σας. Πληρώστε 1,90€ για επαναπαράδοση» είναι σίγουρο ότι δεν ισχύουν, καθώς την πληρωμή του courier αναλαμβάνει το κατάστημα, και είτε σας την χρεώνει κατά την αρχική πληρωμή, είτε σας την προσφέρει δωρεάν.
Τα μηνύματα αυτά συνοδεύονται συνήθως από κάποιο link που οδηγεί σε σελίδα που μιμείται αληθινό courier και ζητά κάρτα ή τραπεζικά στοιχεία, τα οποία αν εκχωρήσετε θα γίνει χρέωση χωρίς λόγο.
Σύμφωνα δε με τα tips που δίνουν οι ethical hackers, αν ένα μήνυμα που λαμβάνεται δημιουργεί άγχος («μήπως χάσω το δέμα μου;»), τότε είναι σίγουρα απόπειρα phishing.
Οι προσφορές δεν διαρκούν δεκάλεπτα
Φράσεις του τύπου «Μόνο για 10 λεπτά» ή «προσφορά στο checkout» αποτελούν κατά τους ειδικούς ένα dark pattern. Μια κίνηση δηλαδή, σχεδιασμένη να σε κάνει να επιταχύνεις, για να αποφύγεις τυχόν ελέγχους κατά πριν την αγορά.
Μπορεί να περιλαμβάνει:
- countdown timers που επανεκκινούν,
- stock που φαίνεται να «τελειώνει» αλλά στην ουσία παραμένει ίδιο,
- καθώς και πόσοι πολυάριθμους άλλους χρήστες που κοιτάζουν το ίδιο προϊόν, την ίδια στιγμή που το κοιτά κι εσύ...
Αν ένα κατάστημα ή προϊόν είναι υπαρκτό, σίγουρα θα πρέπει να υπάρχει χρόνος για την αγορά.
Χθεσινά… καταστήματα που βρίσκεις στα social media
Ενδιαφέροντα προϊόντα σε καλές τιμές από ένα κατάστημα που έκανε σελίδα στο Facebook προ ημερών, «μυρίζουν» από μακριά απάτη.
Ισχυρές ενδείξεις απάτης είναι για παράδειγμα αν:
- Η σελίδα έχει 20 followers και δημιουργήθηκε πριν 2–3 εβδομάδες.
- Δεν υπάρχει ελληνική διεύθυνση, τηλέφωνο, ΚΑΔ, info για επιστροφές.
- Το link οδηγεί σε site με μόνο 1–2 προϊόντα.
Φοβού την «έκπτωση μόνο με IBAN ή τραπεζική κατάθεση»
Η «έκπτωση μόνο με ΙΒΑΝ ή τραπεζική κατάθεση» είναι ένας ακόμα σίγουρος τρόπος να χάσεις τα λεφτά σου. Στην πληρωμή «με έμβασμα» δεν υπάρχει επιστροφή, δεν υπάρχει προστασία του καταναλωτή, δεν υπάρχει δυνατότητα υποβολής παραπόνου, τα χρήματα χάνονται.
Όπως τονίζουν οι ειδικοί της κυβερνοασφάλειας, αν δεν υπάρχει πληρωμή με κάρτα / PayPal ή marketplace, δεν υπάρχει ασφάλεια.
Συνοψίζοντας τα 6 γρήγορα βήματα ασφάλειας πριν αγοράσεις κατά την Cyber Monday είναι:
- Πληρωμή μόνο με κάρτα/PayPal
- Έλεγχος domain (εμπιστεύσου τα παλιά e-shops, με 3–10 χρόνια ζωής)
- Κάνε αναζήτηση στο Google: όνομα καταστήματος + scam/απάτη για να δεις αν υπάρχουν σχετικές αναφορές
- Πάρε Screenshots σε κάθε παραγγελία.
- Επιβεβαίωσε ότι υπάρχει όνομα εταιρείας και ΑΦΜ και όροι επιστροφής.
- Μακριά από τιμές «μαγικές»
Να σημειωθεί ότι οι απάτες κατά την Cyber Monday στοχεύουν κυρίως ηλικιωμένους και λιγότερο ψηφιακά εξοικειωμένους. Προσπάθησε να τους ενημερώσεις.
