Ροή
Το δημογραφικό πρόβλημα αρχίζει να δείχνει τα... δόντια του και στην Ελλάδα, καθώς η έλλειψη μικρών μαθητών οδηγεί σε αναστολή λειτουργίας σχολικών μονάδων, ενώ οι γεννήσεις το 2022 μειώθηκαν σε 77.106 γεννήσεις (από 86.390 το 2021).
Στην αναστολή λειτουργίας εκατοντάδων νηπιαγωγείων και δημοτικών σχολείων της περιφέρειας προχωρά το υπουργείο Παιδείας για το σχολικό έτος 2023-2024, εξαιτίας έλλειψης μαθητικού δυναμικού. Κενές έμειναν σχολικές μονάδες στην Ήπειρο, στη Μακεδονία, στη Θράκη, αλλά και σε νησιά, καθώς δεν υπάρχουν μικροί μαθητές για να λειτουργήσουν.
To πρόβλημα δεν είναι ελληνικό, ούτε καν ευρωπαϊκό, καθώς λίγες ημέρες πριν η Ιαπωνία ανακοίνωσε την 12η συνεχή μείωση πληθυσμού και στις 47 νομαρχίες της (εκτός από το Τόκιο), που θα της στερήσει σχεδόν το 1/3 του πληθυσμού της έως το 2060.
Η νέα γενιά εγκαταλείπει τα χωριά της ελληνικής επαρχίας, με αποτέλεσμα οι λιγοστές γεννήσεις που καταγράφονται πλέον σε αυτά να αφορούν κυρίως αλλοδαπούς.
Οι δημογραφικές εξελίξεις της τελευταίας δεκαετίας καταγράφονται πλέον και στα μεγέθη του εγχώριου εκπαιδευτικού συστήματος. H μείωση των γεννήσεων ήδη έχει επηρεάσει τον αριθμό μαθητών στο δημοτικό σχολείο, ο οποίος μειώνεται κάθε έτος από τα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας.
Σύμφωνα με τα τελευταία στατιστικά δεδομένα, ο αριθμός των μαθητών της πρώτης τάξης του δημοτικού σχολείου σημείωσε πτώση κατά 16,5% την πενταετία 2014-2019.
Πιο συγκεκριμένα, ο αριθμός των παιδιών που πήγαν Α’ δημοτικού το σχολικό έτος 2019-2020 υποχώρησε σε 95.700 (από 100.000 το 2018-2019 και 114.600 το 2014-2015), καταγράφοντας πτώση κατά 16,5% σε μια πενταετία.
Οι εκτιμήσεις για το μέλλον είναι ακόμη ποιο δυσοίωνες: μέχρι το 2100, ο αριθμός των μαθητών των πρώτων δυο βαθμίδων εκπαίδευσης αναμένεται να μειωθεί κατά 32,1% (413.000 λιγότεροι μαθητές).
Χαμηλός ο αριθμός μαθητών ανά εκπαιδευτικό
Στην εξέλιξη αυτή έρχεται να προστεθεί και μια ακόμη αρνητική πρωτιά για την χώρα μας: η Ελλάδα έχει τον χαμηλότερο αριθμό μαθητών ανά διδάσκοντα στα κράτη μέλη του ΟΟΣΑ στις περισσότερες βαθμίδες εκπαίδευσης, ενώ χαμηλότερος από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ είναι ο δείκτης ακόμα και στις πιο πυκνοκατοικημένες διοικητικές περιφέρειες της χώρας. Και όλο αυτό συμβαίνει, χωρίς να «μεταφράζεται» σε καλές μαθησιακές επιδόσεις σε διεθνείς μετρήσεις όπως το πρόγραμμα PISA του ΟΟΣΑ.
Αναλυτικότερα, η Ελλάδα έχει τον χαμηλότερο αριθμό μαθητών ανά εκπαιδευτικό σε όλες τις βαθμίδες πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, με εξαίρεση το γενικό λύκειο.
- Ειδικότερα, ο αριθμός μαθητών ανά διδάσκοντα στο δημοτικό σχολείο στην Ελλάδα περιορίζεται σε μόλις 8,7 μαθητές, έναντι 13,1 κατά μέσο όρο στην ΕΕ και 14,5 στα κράτη μέλη του ΟΟΣΑ.
- Στο γυμνάσιο, σε κάθε διδάσκοντα αντιστοιχούν κατά μέσο όρο 7,9 μαθητές στην Ελλάδα, έναντι 10,9 στην ΕΕ και 13,1 στα κράτη μέλη του ΟΟΣΑ.
- Μικρότερη είναι η διαφορά στο γενικό λύκειο, όπου η τιμή του δείκτη στην Ελλάδα ανέρχεται σε 10,8 μαθητές ανά διδάσκοντα, έναντι 11,9 μαθητές κατά μέσο όρο στην ΕΕ και 13,0 μαθητές στον ΟΟΣΑ.
- Μεγάλη είναι η απόσταση σε σύγκριση με τους μέσους όρους της ΕΕ του ΟΟΣΑ και στο επαγγελματικό λύκειο, όπου η Ελλάδα έχει 7,9 μαθητές ανά διδάσκοντα, έναντι 12,4 μαθητές κατά μέσο όρο στην ΕΕ και 13,4 μαθητές στον ΟΟΣΑ.
Η περαιτέρω συρρίκνωση των σχολικών τάξεων λόγω των δημογραφικών εξελίξεων δημιουργεί την ανάγκη για αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα.
Όπως αναφέρει το ΙΟΒΕ στην μελέτη του για το Δημογραφικό, απαιτείται η διαμόρφωση μιας μακροπρόθεσμης εθνικής στρατηγικής για την εκπαίδευση με σκοπό την έγκαιρη προετοιμασία και την αποτελεσματική αντιμετώπιση των δημογραφικών επιπτώσεων και της επερχόμενης συρρίκνωσης του εκπαιδευτικού συστήματος.
