Οι καύσωνες που καταγράφονται ολοένα και πιο συχνά και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα σε ολόκληρη την Ευρώπη τα τελευταία χρόνια, δεν επηρεάζουν μόνο την υγεία των Ευρωπαίων πολιτών, αλλά πλήττουν σοβαρά και την οικονομία.
Έρευνα της ΕΚΤ διαπιστώνει ότι τα κύματα καύσωνα μπορούν να μειώσουν σημαντικά την οικονομική δραστηριότητα στις πληγείσες περιοχές και να αυξήσουν τις τιμές των τροφίμων. Μια προοπτική η οποία είναι ιδιαίτερα ανησυχητική καθώς, με την υπερθέρμανση του πλανήτη, τα μελλοντικά κύματα καύσωνα είναι πιθανό να έχουν πιο έντονες οικονομικές επιπτώσεις.
Ο καύσωνας το καλοκαίρι του 2003 εκτιμάται ότι στοίχισε τη ζωή περίπου 70.000 ανθρώπων στην Ευρώπη. Πέρα από τις ανθρώπινες απώλειες, σε πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύθηκε στον ιστότοπο της ΕΚΤ υπολογίζεται το μέγεθος και των οικονομικών επιπτώσεων.
Κρίσιμης σημασίας είναι η χρονική στιγμή που σημειώνονται τα κύματα καύσωνα. Εκείνα που συμβαίνουν την άνοιξη, το φθινόπωρο και τον χειμώνα μπορούν να ενισχύσουν την οικονομική δραστηριότητα. Η κατασκευαστική δραστηριότητα, η ανάπτυξη των καλλιεργειών και η υπαίθρια εστίαση υποστηρίζονται από τις ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες σε αυτές τις εποχές. Αντίθετα, τα κύματα καύσωνα κατά τη διάρκεια των ήδη θερμότερων καλοκαιριών μειώνουν την οικονομική δραστηριότητα, καθώς η σωματική άσκηση σε εξωτερικούς χώρους μειώνεται ολοένα και περισσότερο.
Η έρευνα της ΕΚΤ διαπιστώνει μια σημαντική αρνητική επίδραση των καλοκαιρινών καυσώνων στην περιφερειακή δραστηριότητα, η απώλεια της οποίας υπολογίζεται σε περίπου 1% και μάλιστα αυτό το ποσοστό επιδεινώνεται και προσεγγίζει το 1,5% μετά από δύο χρόνια. Η παραδοσιακή άποψη ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα προκαλούν προσωρινή διαταραχή ακολουθούμενη από μια περίοδο ανάκαμψης δεν υποστηρίζεται επαρκώς από τα ευρήματα. Πράγματι, η ίδια έρευνα διαπιστώνει ότι η περιφερειακή παραγωγή είναι 3% χαμηλότερη τέσσερα χρόνια μετά από μια ξηρασία. Και είναι 2,8% χαμηλότερη τέσσερα χρόνια μετά από μια πλημμύρα
Εξετάζοντας πιο προσεκτικά τον τρόπο με τον οποίο οι περιφερειακές οικονομίες αντιδρούν σε ένα κύμα καύσωνα, εντοπίζονται ενδείξεις χαμηλότερης γεωργικής παραγωγής, ιδιαίτερα βραχυπρόθεσμα. Η δραστηριότητα στον τομέα των υπηρεσιών είναι χαμηλότερη μεσοπρόθεσμα. Ταυτόχρονα, σημειώνεται μια μεγάλη αύξηση στις επενδύσεις και στο κεφαλαιακό απόθεμα μεσοπρόθεσμα, ιδίως σε σχετικά θερμότερες περιοχές. Ωστόσο, αυτό το υψηλότερο κεφαλαιακό απόθεμα δεν οδηγεί σε υψηλότερη παραγωγή, καθώς η παραγωγικότητα της εργασίας μειώνεται έως και 10% σε αυτές τις περιοχές. Αυτό συνάδει με τις μεγάλες επενδύσεις σε κεφάλαιο προσαρμογής (για παράδειγμα, κλιματισμός), το οποίο είναι συνολικά λιγότερο παραγωγικό από άλλα είδη κεφαλαίου. Από την άλλη, υπάρχει ένα κόστος ευκαιρίας: ενώ η προσαρμογή βοηθά στην προστασία από τις χειρότερες επιπτώσεις των ακραίων κλιματικών φαινομένων, έχει το κόστος της μείωσης των επενδύσεων σε νέες τεχνολογίες που θα μπορούσαν να βελτιώσουν την παραγωγικότητα ακόμη και σε κανονικές περιόδους.
- Κλιματική αλλαγή: Εκατοντάδες νεκροί από τον καύσωνα – Τι δείχνει νέα μελέτη
- Καύσωνες πιο συχνοί και πιο έντονοι: Προ των πυλών το νέο κύμα ζέστης
Υψηλότερες τιμές τροφίμων και μεγαλύτερη αβεβαιότητα για τον πληθωρισμό
Φυσικά, οι κεντρικές τράπεζες ενδιαφέρονται για το πώς τα κύματα καύσωνα επηρεάζουν τις πληθωριστικές πιέσεις στην οικονομία. Όπως και με την παραγωγή, η επίδραση των κυμάτων καύσωνα στον πληθωρισμό διαφέρει ανάλογα με την εποχή. Οι θερμότεροι χειμώνες, για παράδειγμα, οδηγούν σε χαμηλότερες τιμές ενέργειας. Αν και η έρευνα σε αυτόν τον τομέα είναι σχετικά νέα, αλλά υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι τα καλοκαιρινά κύματα καύσωνα αυξάνουν τις τιμές των τροφίμων. Η έρευνα της ΕΚΤ εκτιμά ότι η ακραία καλοκαιρινή ζέστη το 2022 αύξησε τις τιμές των τροφίμων στην Ευρώπη κατά 0,7 ποσοστιαίες μονάδες. Τα τελευταία χρόνια, οι ακραίες καιρικές συνθήκες έχουν συμβάλει σε σημαντικές αυξήσεις στις τιμές των βασικών προϊόντων ζωτικής σημασίας τροφίμων όπως το ελαιόλαδο, το κακάο και ο καφές.
Ωστόσο, ο αντίκτυπος στον πληθωρισμό συνολικά είναι λιγότερο βέβαιος. Αυτό συμβαίνει επειδή τα κλιματικά φαινόμενα δεν είναι τυπικά αρνητικά σοκ προσφοράς που μειώνουν την παραγωγή και αυξάνουν τις τιμές. Παρουσιάζουν επίσης στοιχεία αρνητικών σοκ ζήτησης, τα οποία μειώνουν τόσο την παραγωγή όσο και τις τιμές. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι τιμές των μη εδώδιμων προϊόντων μπορεί να είναι χαμηλότερες μετά τα καλοκαιρινά κύματα καύσωνα. Η αυξημένη αβεβαιότητα, η αστάθεια του πληθωρισμού και οι μεταβολές στις σχετικές τιμές δυσκολεύουν τις κεντρικές τράπεζες να διακρίνουν μεταξύ προσωρινών και μόνιμων σοκ και, ως εκ τούτου, θέτουν προκλήσεις στις μακροοικονομικές προβλέψεις.
Οι προοπτικές σε έναν κόσμο που θερμαίνεται
Όπως ακριβώς το πότε συμβαίνουν καύσωνες, εξίσου σημαντικό είναι και το πού. Η σοβαρότητα των απωλειών παραγωγής είναι πολύ μεγαλύτερη σε περιοχές που ιστορικά ήταν θερμότερες. Σε αυτές τις περιοχές, η υψηλότερη από το κανονικό θερμότητα είναι πιο πιθανό να ξεπεράσει κρίσιμα όρια για την ανθρώπινη σωματική δραστηριότητα. Και η υπερθέρμανση του πλανήτη σημαίνει ότι με την πάροδο του χρόνου ο αριθμός των ευρωπαϊκών περιοχών στην ομάδα που επηρεάζεται περισσότερο θα αυξηθεί. Ένας χρήσιμος εμπειρικός κανόνας είναι ότι οι θερμότερες καλοκαιρινές θερμοκρασίες στην Ευρώπη τείνουν ακόμη και να διπλασιάζονται σε σχέση με την παγκόσμια μέση αύξηση.
