ΟΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΑ

Ο εφιάλτης της ΕΚΤ και της Fed έχει όνομα: Μinsky moment

Γιάννης Αγγέλης
27-07-2023 | 07:59
Viber Whatsapp
Μοιράσου το
Ο εφιάλτης της ΕΚΤ και της Fed έχει όνομα: Μinsky moment

Ο ονομαστικός πληθωρισμός «πέφτει», αλλά οι κεντρικοί τραπεζίτες παρά τις δραματικές συνέπειες, επιμένουν να αυξάνουν το κόστος του χρήματος, αυξάνοντας τα επιτόκια, ενώ παράλληλα αποσύρουν – όσο μπορούν – την διαθέσιμη ρευστότητα. Για να «εξηγήσουν» αυτή την αντιφατική τάση, βάζουν στο τραπέζι την αργή αποδυνάμωση του «υποκείμενου πληθωρισμού», τις πληθωριστικές (που τις είδαν άραγε;) πιέσεις από τις αυξήσεις των μισθών και τελευταία, έφτασαν να θίξουν ακόμα και το «άγιο δισκοπότηρο» τα περιθώρια κέρδους των επιχειρήσεων...

Ποιος πραγματικά είναι ο φόβος τους και τραβάνε τόσο πολύ το σχοινί;

Σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις, τόσο η Fed όσο ιδιαίτερα η ΕΚΤ, υποστηρίζουν ότι κύριος παράγοντας που θα κρίνει πότε θα σταματήσει η αύξηση επιτοκίων, είναι η ταχύτητα με την οποία «μεταδίδεται» στην ευρύτερη οικονομία, η «σύσφιξη» της νομισματικής τους πολιτικής, από την αύξηση δηλαδή του κόστους χρηματοδότησης και τον περιορισμό της διάθεσης ρευστότητας για εταιρείες και νοικοκυριά.

Πόσο έχει «μεταδοθεί» μέχρι τώρα αυτή η «σύσφιξη» της πολιτικής της ΕΚΤ; Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα των υπηρεσιών της ΕΚΤ σε 158 τράπεζες της Ευρωζώνης, διαπιστώθηκε ότι η ζήτηση δανείων από τις επιχειρήσεις έχει «πέσει σε ιστορικό χαμηλό από την έναρξη της έρευνας, το 2003», ενώ το τρίμηνο Απριλίου-Ιουνίου, μειώθηκε με ακόμα «ισχυρότερο» ρυθμό απ' ό,τι αναμενόταν.

Πάντα σύμφωνα με την ΕΚΤ, για την πτώση της ζήτησης δανείων, η οποία αναμένεται να συνεχιστεί και το τρίτο τρίμηνο αλλά με βραδύτερο ρυθμό, «οι τράπεζες ρίχνουν την ευθύνη στην αύξηση επιτοκίων και τις χαμηλότερες ανάγκες χρηματοδότησης επενδύσεων». Οι δε τράπεζες, συνέχισαν επίσης να «αυστηροποιούν» τα πιστωτικά πρότυπα, δηλαδή να περιορίζουν τη διαθεσιμότητα δανείων...

Αυτή η συρρίκνωση της προσφοράς πιστώσεων κατά την ΕΚΤ πρέπει να μειώσει τον πληθωρισμό, περιορίζοντας την ζήτηση τόσο των επιχειρήσεων όσο και των καταναλωτών. Που σημαίνει μείωση επενδύσεων, απασχόλησης και μισθών. Για πόσο ακόμα;

Εδώ οι απαντήσεις παραμένουν αόριστες, «δείχνοντας» με το δάχτυλο το μακρινό 2025 ως χρονικό όριο στόχο για την μείωση του πληθωρισμού στο 2%...

Η αλήθεια που μας πάει πίσω στο 2007

Αυτός ο συσχετισμός διάρκειας της «σύσφιξης» και χρόνου επίτευξης του στόχου για τον πληθωρισμό, έχει πάψει να είναι ιδιαίτερα πειστικός, καθώς ολοένα και περισσότεροι οικονομολόγοι μεταξύ αυτών και κάποιοι που χειρίσθηκαν την κρίση του 2007 – 2008, όπως ο Λάρυ Σάμερς, ή ο Τζέφρυ Ζακς, προειδοποιούν διαρκώς τελευταία ότι πλησιάζει η ώρα της αλήθειας για την «γραμμή» της Fed αλλά και της ΕΚΤ.

Τι είναι αυτό που αλλάζει της «οπτική» τους απέναντι στους κεντρικούς τραπεζίτες; Είναι η «ενσυναίσθηση» που έχουν για τις πραγματικές αντοχές της οικονομίας και των αγορών.

Η αχίλλειος πτέρνα αυτής της «αντοχής» συνδέεται άμεσα με την τρομακτική, ιστορικά πρωτοφανή, διόγκωση του δημόσιου αλλά πολύ περισσότερο του ιδιωτικού χρέους, το οποίο αποτελεί στις επιμέρους πολυποίκιλες μορφές του, το μεγαλύτερο πεδίο αναζήτησης υψηλών αποδόσεων των επενδεδυμένων κεφαλαίων.

Αυτή η τεράστια, σε ιστορικά πρωτοφανείς διαστάσεις επέκταση, απειλείται με μία διαδικασία που θα μπορούσε να την χαρακτηρίσει «ενδόρυξη», ή αλλιώς όπως συνηθίζεται να χαρακτηρίζεται στην οικονομική θεωρία, μία «στιγμή Μίνσκι» (Minsky Moment).

Στο επίπεδο της οικονομικής θεωρίας, το «Minsky Moment» αναφέρεται στην αρχή μιας «κατάρρευσης της αγοράς που προκαλείται από απερίσκεπτη κερδοσκοπική δραστηριότητα που ορίζει μια μη βιώσιμη ανοδική περίοδο». Αυτή είναι η «αναλογία Redde» όταν αρχίζει η κατάρρευση, «οδηγούμενη από μια κερδοσκοπική πίστωση που έχει επεκταθεί υπερβολικά σε σχέση με το ΑΕΠ και τελικά καταρρέει στον εαυτό της...».

Αυτές οι στιγμές, με κορυφαία μέχρι σήμερα εκείνη του 2007 – 2008, συμβαίνουν γενικά όταν οι επενδυτές, που ασχολούνται με υπερβολικά επιθετική διεύρυνση περιθωρίων κέρδους, αναλαμβάνουν πρόσθετο πιστωτικό κίνδυνο κατά τη διάρκεια ανοδικών αγορών. Με άλλα λόγια, η στιγμή της ενδόρυξης μιας αγοράς, που συνήθως εκ των υστέρων και αφού σκάσει την αποκαλούμε «φούσκα», ορίζει το σημείο καμπής στο οποίο «η επενδυτική δραστηριότητα φτάνει σε ένα μη βιώσιμο άκρο, οδηγώντας σε γρήγορο αποπληθωρισμό των τιμών και σε μια μη αποτρέψιμη κατάρρευση της αγοράς..».

Μία «μορφή» χρέους που έχει οδηγήσει σε ακραία όρια μια τέτοια φούσκα αναγνωρίζεται στην αγορά ακινήτων διεθνώς και ειδικά σε ανεπτυγμένες οικονομίας όπως στις ΗΠΑ, την Γερμανία, την Μ. Βρετανία, την Κίνα, την Ιαπωνία, κ.λ.π.

Η «φούσκα» των ακινήτων και το minsky moment

Αυτή η «φούσκα», μία από τις πολλές αλλά και από τις πλέον επικίνδυνες, οδηγείται σήμερα λόγω της οικονομικής επιβράδυνσης, αλλά και της προσπάθειας των Κεντρικών τραπεζών να εκτονώσουν τον νομισματικό πληθωρισμό, που τις έχει «θρέψει», σε μια τροχιά προς το σημείο κορύφωσης ενός «minsky moment». Σε πρόσφατο δημοσίευμά τους οι Financial Times σημειώνουν για παράδειγμα ότι εμπορικά ακίνητα 270 δισεκατομμύρια δολάρια πρέπει να αναχρηματοδοτηθούν φέτος, με το ποσό αυτό να ξεπερνάει το 1,5 τρισεκατομμύρια δολάρια τα επόμενα τρία χρόνια. Στο μεταξύ όμως η μείωση των αποτιμήσεων, που οφείλεται στη χαμηλότερη λόγω της κρίσης ζήτηση για χώρους γραφείων, έχει ως αποτέλεσμα να «οδηγεί», τα εμπορικά ακίνητα, από τον ορισμό της κατάστασης «κερδοσκοπικής χρηματοδότησης» του Minsky (όπου δηλαδή οι ταμειακές ροές για το περιουσιακό στοιχείο επαρκούν για την κάλυψη των χρηματοοικονομικών υποχρεώσεων, αλλά δεν επαρκούν για την αποπληρωμή του κεφαλαίου), στη χρηματοδότηση Ponzi.

Με άλλα λόγια, όπως εξηγεί το σχετικό σημείωμα, οι ταμειακές ροές επί του περιουσιακού στοιχείου δεν επαρκούν πλέον για την αποπληρωμή του κεφαλαίου ή των τόκων που χρεώνονται με τα ισχύοντα επιτόκια της αγοράς, αλλά χρησιμεύουν μόνο «για να αγοράσουν χρόνο» και να «κρύψουν» την πραγματική κατάσταση από την εποπτεία του τραπεζικού συστήματος. Αυτή η «απόκρυψη» ήταν μια από τις βασικές αιτίες της αποτυχίας της εποπτείας να αντιληφθεί έγκαιρα το πρόβλημα που οδήγησε στην κατάρρευση των περιφερειακών τραπεζών των ΗΠΑ τον περασμένο Μάρτιο...

Ίσως αυτή η επισήμανση να εξηγεί το γιατί ο κ. Ενρία, επικεφαλής εποπτείας της ΕΚΤ ανακοίνωσε ότι από τον Σεπτέμβριο η ΕΚΤ θα ζητάει βδομαδιάτικο (!) report για την κατάσταση των ευρωπαϊκών τραπεζών όσον αφορά την επάρκεια ρευστότητάς τους. Η ΕΚΤ «ψάχνει» από τώρα να εντοπίσει την δική της περίπτωση τύπου Credit Suisse.

Το παράδειγμα της φούσκας των ακινήτων ειδικά στην Μ. Βρετανία ακόμα και στο επίπεδο της κατοικίας είναι ένα ενδεικτικό «παράδειγμα» του κινδύνου ενδόρυξης ή αλλιώς «minsky moment».

Όπως μας πληροφορεί ο βρετανικός οικονομικός τύπος με αλλεπάλληλα δημοσιεύματα τελευταία «υπάρχει μια αυξανόμενη “χορωδία” αιτήσεων για κρατική βοήθεια για πληρωμές ενυπόθηκων δανείων, η οποία είναι πλέον αδύνατη, λόγω του συνδυασμού υψηλού επιτοκίου, συμβάσεων με βιώσιμο επιτόκιο και αυξανόμενου επιτοκίου». Και αυτό πέραν του ότι η ιδέα της «ελάφρυνσης των ενυπόθηκων δανείων» είναι εντελώς αντίθετη με τις πολιτικές της Τράπεζας της Αγγλίας (BoE), η οποία όμως «πρέπει να επιλέξει μεταξύ της καταστροφής των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων και του πληθωρισμού...». Όπως επισημαίνουν οι ειδήμονες της αγοράς «μέχρι στιγμής προσπαθήσαμε να κλωτσήσουμε το κουτί επιμηκύνοντας τη διάρκεια της υποθήκης, αλλά όταν η διάρκεια της υποθήκης υπερβαίνει τη ζωή του οφειλέτη, ποιο θα είναι το νόημα όλων αυτών;». Τα σχόλια που ακούγονται πλέον είναι του τύπου «Θα ήταν καλύτερα να αποφευχθούν οι υπερβολικές αξίες των ακινήτων, αλλά είναι πολύ αργά και το minsky moment έρχεται... η αρνητική αξία των ακινήτων πλησιάζει με ταχύτητα».

Tο Οικονογράφημα επέλεξε την αγορά ακινήτων ως την πλέον «ζωντανή» και ενδεικτική περίπτωση για να «φωτογραφίσει» την πολλαπλότητα των μορφών του χρέους από τις οποίες μπορεί να «ξεπηδήσει» μια στιγμή «misky» στις τρέχουσες συνθήκες. Και αυτό προκειμένου να αναγνωρίσουμε την πραγματική αιτία των αδιέξοδων «προβληματισμών» μέσα από τους οποίους οι κεντρικοί τραπεζίτες προσπαθούν να επιλέξουν πολύ προσεκτικά τα επόμενα βήματά τους, πότε με σκοπό να εκτονώσουν μία άμεσα εκρηκτική κατάσταση και πότε να κερδίσουν λίγο ακόμα χρόνο, πριν βρεθούν μπροστά στην πυρκαγιά του «νομισματικού πληθωρισμού» που οδηγεί στο δικό τους «minksy moment».

Γ. Αγγέλης

Διαβάστε περισσότερα άρθρα της στήλης ΟΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΑ

Ακολουθήστε το insider.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.

Όλες οι ειδήσεις

00:11

Salesforce: Απογοήτευσε το guidance παρά τα αυξημένα κέρδη και έσοδα για το β' τρίμηνο

23:58

ΗΠΑ: Η Φλόριντα τερματίζει τους υποχρεωτικούς εμβολιασμούς

23:56

ΕΟΤ: Αφιερώματα σε Φολέγανδρο και Κεφαλονιά στον γαλλικό Τύπο

23:52

Τραμπ: Ενδέχεται να στείλει Εθνοφρουρά και ομοσπονδιακές δυνάμεις ασφαλείας στη Νέα Ορλεάνη

23:46

American Eagle: Ξεπέρασαν τις εκτιμήσεις τα αποτελέσματα - Εκτόξευση 24% της μετοχής

23:33

Επιτροπή του ΟΗΕ καταγγέλλει ότι η Βόρεια Κορέα κάνει πειράματα σε ανθρώπους με αναπηρία

23:18

Alphabet: «Ένεση» 234 δισ. δολαρίων σε κεφαλαιοποίηση την Τετάρτη

23:07

Wall Street: Κέρδη για S&P 500 και Nasdaq - Άλμα 20% της Macy's

22:51

Ανδρουλάκης: Ήρθε η ώρα της μεγάλης πολιτικής αλλαγής, για μια Ελλάδα για όλους

22:37

ΗΠΑ: Ο Ρούμπιο προειδοποιεί ότι τα πλοία που μεταφέρουν ναρκωτικά θα βυθίζονται

22:20

Απώλειες πάνω από 2% για το πετρέλαιο

22:05

Καλαφάτης: Με επένδυση στην έρευνα μπορούμε να κάνουμε πράξη τη δίκαιη και βιώσιμη ανάπτυξη

21:53

Τρίτο διαδοχικό ρεκόρ για τον χρυσό - Ξεπέρασε τα 3.600 δολάρια

21:42

Τραμπ: Θα μιλήσω σύντομα με Ζελένσκι - Περιμένω την απόφαση του Πούτιν

21:25

Χριστοδουλίδης: Έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας για τον GSI

21:08

Τραμπ: Οι εμπορικές συμφωνίες «θα ξηλωθούν» εάν το Ανώτατο Δικαστήριο κρίνει παράνομους τους δασμούς

21:04

Εκτροχιάστηκε τελεφερίκ στην Πορτογαλία - Τουλάχιστον 15 νεκροί

20:44

Ο Τραμπ καλεί τη Χαμάς να απελευθερώσει όλους τους ομήρους «για να τελειώσει ο πόλεμος»

20:43

Μητσοτάκης για τα έργα της κυβέρνησης τον Αύγουστο: Εδώ κάτι αλλάζει ή εδώ πολλά αλλάζουν. Και συνεχίζουμε!

20:41

Παπαστεργίου: Η ελληνική περιφέρεια μπορεί να αποτελεί κέντρο καινοτομίας

20:40

Πυροσβεστική: 24 πυρκαγιές το τελευταίο 24ωρο σε όλη τη χώρα

20:33

Πόλεμος στην Ουκρανία: Σύνοδος της «Συμμαχίας των προθύμων» στο Παρίσι την Πέμπτη

20:24

Τραμπ: Έτοιμος να αυξήσει τις αμερικανικές στρατιωτικές δυνάμεις στη Πολωνία

20:17

Στον FTSE 100 του LSE εντάχθηκε η Metlen

20:12

Η βόρεια Ελλάδα ως μοχλός γεωστρατηγικής αναβάθμισης

20:07

Ένωση Σούπερ Μάρκετ Ελλάδος: Στα περσινά επίπεδα οι τιμές των σχολικών ειδών στα σούπερ μάρκετ

19:52

Εθνική Στρατηγική Εξωστρέφειας: Οι παρεμβάσεις σε 5 άξονες

19:46

Ευρωαγορές: Κέρδη για όλους τους δείκτες - Άλμα 6% για Watches of Switzerland

19:46

Μέσω placement η αποεπένδυση της EBRD από την Τράπεζα Κύπρου

19:26

Παπασταύρου για ηλεκτρική διασύνδεση με Κύπρο: Να ξεκαθαρίσει η Λευκωσία τη θέση της