Ροή
Η δημοσίευση αναφοράς από το δανέζικο κράτος ότι η αμερικάνικη υπηρεσία εθνικής ασφάλειας (NSA) παρακολουθεί την Άνγκελα Μέρκελ και άλλα σημαίνοντα πολιτικά στελέχη με τη βοήθεια της υπηρεσίας εθνικής ασφάλειας της Δανίας (Forsvarets Efterretningstjeneste - FE) δημιούργησε μεγάλο «κρότο». Μεταξύ των όσων παρακολουθούνταν, τουλάχιστον από το 2013 ως το 2015 σύμφωνα με τις αποκαλύψεις, συγκαταλέγονται σημαίνοντα πολιτικά στελέχη στη Σουηδία, τη Νορβηγία και τη Γαλλία. Από τη Γερμανία, εκτός της Μέρκελ, μάθαμε ότι παρακολουθούνταν ο υπουργός Εξωτερικών Φρανκ-Βάλτερ Στανμέγιερ και το πρώην στέλεχος του SPD Πέερ Στάινμπρουκ.
Ο τρόπος με τον οποίο επετεύχθη η παρακολούθηση ήταν μέσα από υποβρύχιους σταθμούς καλωδίων και το σύστημα XKeyscore (XKS). Το τραγελαφικό της υπόθεσης για τη Γερμανία είναι ότι οι ΗΠΑ είχαν... πουλήσει δικαιώματα χρήσης του XKS από το 2012 στην αντίστοιχη Υπηρεσία Πληροφοριών. Παρεμπιπτόντως, οι χώρες που μοιράζονται σήμερα δικαιώματα χρήσης του XKS είναι η Μ. Βρετανία, ο Καναδάς, η Αυστραλία, η Ν. Ζηλανδία και η Ιαπωνία.
Ο κατασκοπεύσας του κατασκοπεύσαντος
Για την ώρα η NSA και το Γραφείο του Διευθυντή Εθνικών Πληροφοριών (DNI) όπως και ο εκπρόσωπος της δανέζικης υπηρεσίας πληροφοριών αρνήθηκαν να σχολιάσουν το συμβάν. Οι πληροφορίες που βλέπουν το φως της δημοσιότητας κάνουν λόγο για υποκλοπή κάθε είδους «υλικού» επικοινωνίας (τηλέφωνα, sms, emails κ.α.) από και προς τα smartphones των ανθρώπων – στόχων. Η Δανία βοήθησε με δύο τρόπους την NSA. Αρχικά, παρέχοντας την υποδομή για τα υποβρύχια καλώδια και στη συνέχεια παρέχοντας χώρο στη στρατιωτική βάση Σάνταργκωρ (Sandagergård) που βρίσκεται στην περιοχή Άμα (Amager) και στην οποία η NSA είχε πλήρη πρόσβαση, για την αποθήκευση και την επεξεργασία των δεδομένων των υποκλοπών.
Μέχρι τώρα ξέρουμε ότι οι επικοινωνίες που υποκλέπτονταν αφορούσαν ζητήματα οικονομίας, άμυνας και ενέργειας. Συγκεκριμένα, παρακολουθούνταν η εταιρία αμυντικών συστημάτων και αεροσκαφών Terma και η μητρική της εταιρεία, η Thrige Holding. Τα προϊόντα που αφορούσαν οι υποκλοπές, είναι πάρα πολλά και εκτείνονται από εξαρτήματα για τα μαχητικά αεροσκάφη F-35, ως ηλιακά πάνελ για δορυφόρους και συστήματα ασφάλειας για ανεμογεννήτριες.
Διεισδύοντας στα δεδομένα της Terma, οι ΗΠΑ μπόρεσαν να παρακολουθήσουν βασικούς ανταγωνιστές όπως η Eurofighter GmbH και η Saab, οι οποίοι κατασκευάζουν τα μαχητικά Typhoon και Gripen. Έτσι, όσον αφορά τη Δανία, όταν μπήκε στη διαδικασία να αντικαταστήσει τα F-16 με άλλα μαχητικά, σε μια συμφωνία που άγγιξε τα 3,1δισ. δολάρια, ο αμερικάνικος κολοσσός Lockheed Martin, μπόρεσε να αξιοποιήσει όλες τις πληροφορίες από την NSA, να προωθήσει την πρόταση για τα δικά του μαχητικά, τα F-35 Lightning II και τελικά να κερδίσει την ανάθεση του έργου.
Η δικαίωση του Σνόουντεν;
Ο πρώτος άνθρωπος που έφερε στην επιφάνεια το πρόγραμμα XKS και το τι κάνει ήταν ο Αμερικανός Έντουαρντ Σνόουντεν, ο οποίος εργαζόταν για την NSA. Στα χρόνια που ακολούθησαν τις αποκαλύψεις του, ο Σνόουντεν πρόλαβε να γίνει φυγάς και σύμβολο των whistleblowers αλλά και ίνδαλμα της ερευνητικής δημοσιογραφίας.
Η υπόθεση αυτή δικαιώνει αρχικά όλους τους ισχυρισμούς του Σνόουντεν για τους οποίους κατηγορήθηκε από τις ΗΠΑ σε σχέση με το XKS, ότι δηλαδή οι ΗΠΑ έχουν φτιάξει ένα διεθνές δίκτυο συλλογής δεδομένων μέσα από λέξεις-κλειδιά και στόχους το οποίο είναι ευέλικτο και μπορεί να παρακολουθήσει δυνητικά τον καθένα.
Τα οικονομικά συμφέροντα πάνω από τις συμμαχίες;
Το μεγάλο ερώτημα είναι πώς μπορεί να διαχειριστεί η Ε.Ε. την συγκεκριμένη υπόθεση καθώς μια σύμμαχος χώρα όπως η Δανία, που έχει συνδέσει το νόμισμά της με το ευρώ, κατάφερε ένα τέτοιο πλήγμα στα οικονομικά συμφέροντα των συμμάχων της, συνεργαζόμενη με τις ΗΠΑ. Για αρχή η συζήτηση αυτή δεν είναι μια συζήτηση που χωρά κάποιο ηθικό πρόσημο, δεν τίθεται δηλαδή με όρους απρέπειας. Η Δανία υπολόγισε στη συνεργασία με την NSA γιατί αντιλήφθηκε ότι προωθώντας τα συμφέροντα της Lockheed Martin (για παράδειγμα) μπορεί η Terma να πλασαριστεί καλύτερα στην αγορά, υπερσκελίζοντας τον σημαντικό ανταγωνισμό απέναντι στις Eurofighter και Saab.
Η Δανία κλείνει την υπόθεση
Πριν οι αποκαλύψεις φτάσουν εδώ, στη Δανία είχε αποκαλυφθεί ήδη από τον Οκτώβριο του 2020 η συνεργασία FE και NSA για παρακολούθηση μέσα στη Δανία πολιτικών και οικονομικών στόχων. Αυτό οδήγησε την δανέζικη κυβέρνηση να εξετάσει την υπόθεση, να αναμοχλεύσει τη διαδικασία με την οποία η Lockheed Martin πήρε τον επίμαχο διαγωνισμό. Το αποτέλεσμα ήταν να βρεθούν παρατυπίες στην πρόταση της Lockheed Martin, αλλά να μην ακυρωθεί ο διαγωνισμός γιατί είχε προχωρήσει το έργο αντικατάστασης με τα F-35. Επίσης, σε μια συμβολική κίνηση, ζήτησε και πήρε τις παραιτήσεις της ηγεσίας της FE. Αυτό σημαίνει ότι από την πλευρά της Δανίας, η υπόθεση θεωρείται ότι έκλεισε. Αναμένουμε σίγουρα τη θέση των υπόλοιπων δρώντων, η οποία για την ώρα είναι η σιωπή.
