Ροή
Κανένα προιόν δεν μπορεί να λείψει από το προσκλητήριο της βιωσιμότητας! Πόσο μάλλον η μπύρα, η οποία καταναλώνεται σε μεγάλες ποσότητες σε ολόκληρο τον κόσμο. Εντύπωση προκαλεί οτι η προσπάθεια των μεγάλων ζυθοποιών σε ολόκληρη την υφήλιο να μεταβούν στη νέα εποχή της βιωσιμότητας, ξεκινάει από το κριθάρι, δηλαδή την πρώτη ύλη που φτιάχνεται η βύνη και στη συνέχεια η μπύρα! Το εγχείρημα αυτό δεν συνδέεται μόνο με το μέγεθος του αποτυπώματoς του κριθαριού στο συνολικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα αλλα και με κάποιες «κρυφές του» δυνατότητες.
Η εξοικονόμιση ενέργειας σε διάφορα στάδια της βιομηχανικής παραγωγικής διαδικασίας της μπύρας, είναι θέμα που ελέγχεται πλήρως από την ίδια την ζυθοποιία. Το ίδιο και οι επιλογές συσκευασίας και διανομής. Αλλά η μείωση του αποτυπώματος του κριθαριού συνεπάγεται αλλαγές σε συμπεριφορές τρίτων, για την ακρίβεια κάποιων εκατοντάδων αγροτών. Κι εδώ αρχίζουν τα δύσκολα.
Ετσι λοιπόν, η γνωστή ζυθοποιία Heineken, ξεκίνησε την διαδικασία πειραματισμού σε 500 αγροτεμάχια, σε 13 χώρες του κόσμου, με την συνεργασία 15 εξωτερικών συνεργατών! Μεγάλος μπελάς αποδεικνύεται!!! Τα πρώτα αποτελέσματα, της χρονιάς 2022, ήταν πολύ ενθαρρυντικά: μείωση του παραγόμενου διοξειδίου του άνθρακα κατά 13% και αύξηση της δέσμευσης στο έδαφος κατά 81%. Το τελευταίο αυτό σημείο φαίνεται οτι είναι το κεντρικό στην όλη προσπάθεια επίτευξης χαμηλών εκπομπών. Και αυτά τα εντυπωσιακά μεγέθη τα πέτυχε χρησιμοποιώντας με μεγάλη αποτελεσματικότητα τα αζωτούχα λιπάσματα που έχουν και το μεγαλύτερο ανθρακικό αποτύπωμα. Παράλληλα, υιθοετήθηκαν και άλλες μέθοδοι Αναγεννητικής γεωργίας που έχουν σημαντική συμβολή στη δέσμευση του άνθρακα στο έδαφος.
Εκτιμώντας λοιπόν η Heineken ότι το λίπασμα είναι πολύ κομβικό σημείο στην επίτευξη της συνολικής βιωσιμότητας, επένδυσε μαζί με άλλους κολοσσούς στη δημιουργία της εταιρείας FertigHy, που θα παράγει αζωτούχα λιπάσματα με ανανεώσιμες μορφές ενέργειας, μειώνοντας έτσι το περιβαλλοντικό αποτύπωμα, όχι μόνο του κριθαριού αλλά και άλλων διατροφικών προιόντων. Αυτά από ένα μεγάλο διεθνή παίκτη.
Στην Μεγάλη Βρετανία τώρα, μια χώρα με παράδοση στη μπύρα, αρκετές εταιρείες παραγωγής βύνης έχουν ανακοινώσει επιτυχίες στην παραγωγή αειφόρου προιόντος πολύ κοντά στο στόχο του 100%, βασιζόμενες εν πολλοίς στο βιώσιμο κριθάρι! Πως το πέτυχαν αυτό; Μείωσαν την εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου κατά 52% ανά τόνο προιόντος τα τελευταία 10 χρόνια, αλλά παράλληλα δημιούργησαν δίκτυα παραγωγών κριθαριού που επικοινωνούν μεταξύ τους με σκοπό την βελτίωση καλλιεργητικών πρακτικών αλλά και την ευκολότερη υιοθέτηση καινοτομιών, ενώ προχωράει ένα βήμα παραπέρα προς την κατεύθυνση της αναγεννητικής γεωργίας.
Φαίνεται λοιπόν οτι η συμβολή του πρωτογενούς τομέα στην προσπάθεια μείωσης του ανθρακικού αποτυπώματος της μπύρας, αλλά και άλλων προιόντων διατροφής, μπορεί να είναι όχι απλώς πολύ σημαντική αλλά ακόμη και καθοριστική, όπως θα δούμε παρακάτω, για την επίτευξη χαμηλού έως και αρνητικού αποτυπώματος. Η προσεκτική χρήση αζώτου για παράδειγμα έχει τρεις διαστάσεις: το σωστό χρόνο, το σωστό λίπασμα και τον σωστό τρόπο. Οι δύο πρώτες είναι καθαρά επιστημονικό θέμα: κάποιος γεωπόνος πρέπει να αποφασίσει οτι τώρα θα ρίξουμε αυτό το λίπασμα. Ο σωστός τρόπος, σήμερα με τα τόσα βοηθήματα της γεωργίας ακριβείας που υπάρχουν είναι κυριολεκτικά παιχνιδάκι!
Στo Βέλγιο τώρα, όπου κι εκεί η μπύρα καταναλώνεται πολύ, ανακοινώθηκε πρόσφατα οτι η μεγάλη αγροχημική εταιρεία Basf, ένωσε τις δυνάμεις της με την βιομηχανία παραγωγής βύνης Boormalt, η οποία είναι θυγατρική ενός μεγάλου τοπικού συνεταιρισμού, ώστε να μειωθεί αρχικά και να μηδενιστεί στη συνέχεια το ανθρακικό αποτύπωμα του κριθαριού.
Η έκπληξη όμως ήλθε από μια μικρή ζυθοποιία του Λονδίνου, την Gipsy beer, που κατά το κοινώς λεγόμενο «το τερμάτισε»: Εφτιαξε μπύρα με αρνητικό αποτύπωμα άνθρακα!!! Δηλαδή, κάθε λίτρο παραγόμενης μπύρας δεσμεύει περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα σε σχέση με αυτό που αποδεσμεύεται για την παραγωγή της μπύρας. Και πως το κατάφερε αυτό; Βασίστηκε στο αρνητικό αποτύπωμα του προμηθευτή της σε κριθάρι, αντισταθμίζοντας έτσι το θετικό αποτύπωμα της δική της λειτουργίας!!! Και ποιός είναι ο προμηθευτής της; Μια καινοτόμα νεαρή εταιρεία που εκμεταλλεύεται όλα τα πλεονεκτήματα που δίνει η φύση και η αναγεννητική γεωργία που αναφέραμε παραπάνω και φτιάχνει προιόντα με ελάχιστο ή και αρνητικό αποτύπωμα. Φυσικά και η Gypsy Beer προσάρμοσε και αυτή τη λειτουργία της επαναχρησιμοποιώντας για παράδειγμα υπόλειμμα ζύμης, που είναι μεν ποιό αδύναμο, άρα χρειάζεται περισσότερο χρόνο αλλά είναι περιβαλλοντικά ουδέτερο, την ώρα που η συνήθης πρακτική είναι το υπόλειμμα αυτό να δίνεται για ζωοτροφή. Εδωσε μεγάλη βαρύτητα σε άλλους τομείς όπως η συσκευασία και η ηλεκτρική ενέργεια. Αλλά το εντυπωσιακό είναι οτι κατόρθωσε να εκμεταλλευτεί το αρνητικό αποτύπωμα του κριθαρίου και της βύνης και να κάνει όλη την αλυσίδα παραγωγής αρνητική!
Φαίνεται λοιπόν οτι το ταξείδι προς την βιωσιμότητα που τώρα ξεκινάει, μας επιφυλάσσει εκπλήξεις και μάλιστα πολλές κι εντυπωσιακές. Εδώ θα πρέπει όμως να σταθούμε κριτικά και επικριτικά στη στάση των πάσης φύσεως εθνικών και Ευρωπαικών αρχών, που καθυστερούν να εμπλέξουν την πρωτογενή παραγωγή στο νέο αυτό ξεκίνημα. Προφανώς η αποφυγή ανάληψης πολιτικού κόστους από την αβεβαιότητα που γεννά κάθε αλλαγή, είναι ο κυρίαρχος λόγος που επιλέγει η τακτική αυτή, να αφήσουμε για το τέλος την αγροτική παραγωγή. Αυτό όμως είναι απολύτως εσφαλμένο, αφού παρόμοιες προσπάθειες «προστασίας» των αγροτών, ή καλύτερα διατήρησής τους σε προστατευτική γυάλα, μας έφερε εδώ που μας έφερε: σε γηρασμένο αγροτικό πληθυσμό, σε έρημα χωριά, σε γεωργία που δεν σέβεται το περιβάλλον, σε αγρότες αλλά και καταναλωτές εξαρτημένους από τις βιομηχανίες εισροών, αλλά και με τους Ευρωπαίους αγρότες στο δρόμο.
Τι σκέπτονται όμως οι καταναλωτές για το όλο θέμα; Δύσκολο να ξέρεις και κυρίως ποιό δύσκολο να γενικεύσεις σε πλανητικό επίπεδο όπως είναι και η κατανάλωση μπύρας. Μια κοινή έρευνα δύο κολοσσών του Συμβουλευτικού τομέα, της McKinzey και της NielsenQ, ανακάλυψαν οτι στις ΗΠΑ, οι καταναλωτές δεν δίνουν και πολύ μεγάλη προτεραιότητα στις μπύρες που έχουν κάποιας μορφής σήμανση βιωσιμότητας. Για την ακρίβεια, βρήκαν οτι είναι το τελευταίο σε σημασία αγαθό από 32 ομάδες που μελέτησαν, όπου οι καταναλωτές αγοράζουν κατά προτεραιότητα βιώσιμα προιόντα έναντι μη βιώσιμων.
Στο εντυπωσιακό αυτό εύρημα, οι μελετητές δεν έδωσαν κάποια εξήγηση αφού ο σκοπός της δουλειάς τους ήταν ποιό γενικός. Εσείς όμως μπορείτε να υποθέσετε πολλά: μετά από τόσες συνεχόμενες κρίσεις, «αφήστε μας ρε παιδιά να πιούμε και μια μπύρα χωρίς τύψεις να την ευχαριστηθούμε!» Αλλά επειδή ο λόγο έχει και αντίλογο, ο καταναλωτής πιθανόν δεν είναι και ιδιαίτερα υποψιασμένος οτι η μπύρα έχει μεγάλο ανθρακικό αποτύπωμα και κυρίως δυνατότητες ανάκτησής του. Στην περίπτωση του καφέ για παράδειγμα έχουν ακουστεί πολλά για καταστροφή δασών για καλλιέργεια καφέ, για μονοκαλλιέργεια που σκοτώνει το περιβάλλον, για χωριά που ζουν στα όρια της σκλαβιάς για να πιούμε εμείς το καφεδάκι μας. Ποιός όμως ξέρει οτι η μπύρα είναι ένα προιόν που ξεκινάει από το χωράφι και μάλιστα υπο τις κατάλληλες καλλιεργητικές προυποθέσεις μπορεί να κερδηθεί η μάχη για την βιωσιμότητα;
Δεν είναι κανείς τόσο ευκολόπιστος να υποθέσει οτι αφού η μικρή ζυθοποιία στο Λονδίνο κατάφερε να εκμεταλλευτεί το χαμηλό αποτύπωμα του κριθαριού και να φτιάξει μια αρνητικά φορτισμένη μπύρα, άρα και οι μεγάλες βιομηχανίες μπορούν να πετύχουν κάτι αντίστοιχο και μάλιστα αύριο το πρωί. Σημασία έχει οτι το σύστημα άρχισε να κινείται προς την επιθυμητή κατεύθυνση. Οι μεγάλοι του χώρου με συντεταγμένα βήματα, ίσως ποιό αργά από αυτά που θα θέλαμε και που οι συνθήκες απαιτούν, προχωρούν προς το στόχο. Οι ενδιάμεσοι εμπλεκόμενοι στη παραγωγική διαδικασία αποκτούν κι αυτοί γνώση επί του θέματος και σε σύντομα θα μπορέσουν να κάνουν διάχυση της γνώσης αυτής σε περισσότερους παίκτες της αγοράς. Κάποιοι ποιο τολμηροί μας δείχνουν νέους δρόμους. Το σύστημα της μπύρας, σε αντίθεση με άλλα διατροφικά προιόντα, είναι σε πια σε δράση.
Αρα έχουμε μπροστά μας δρόμο πολύ. Να προχωρήσουμε το θέμα της βιωσιμότητας στην παραγωγή, να ενημερώσουμε τους καταναλωτές οτι με τη δικιά τους συμβολή μπορούμε να επιτύχουμε θαύματα ενώ παράλληλα να ταρακουνήσουμε τους πάσης φύσεως ηθύνοντες οτι στο νέο ταξείδι της βιωσιμότητας δεν περισσεύει κανείς, πόσο μάλλον οι αγρότες!
