Η ερήμωση της ελληνικής υπαίθρου, είναι ένα πολύ σοβαρό κεφάλαιο, αλλά η ερήμωση των παραμεθόριων περιοχών, είναι και κάτι παραπάνω: είναι και θέμα εθνικής επιβίωσης.
Μετά την μεταπολίτευση του 1974, οι κυβερνήσεις όλων των αποχρώσεων, υιοθέτησαν μέτρα πολιτικής που θα κρατούσαν τους ντόπιους στον τόπο τους. Όλα, αποδείχθηκαν στην καλύτερη περίπτωση ανεπαρκή ή στη χειρότερη κατασπατάληση του δημόσιου χρήματος. Οι άδειες βιομηχανικές περιοχές της Θράκης είναι αδιάψευστοι μάρτυρες των τόσων και τόσων αποτυχημένων προσπαθειών.
Η παρούσα Κυβέρνηση, δια του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, προσπάθησε να ενισχύσει κατευθείαν το ζητούμενο, δηλαδή την φυσική μετεγκατάσταση οικογενειών στους τρεις Δήμου του Νομού Έβρου, Σουφλίου, Διδυμοτείχου και Ορεστιάδας. Έτσι στις αρχές Αυγούστου, προκηρύχθηκε πρόγραμμα επιδότησης 10.000 ευρώ ανά οικογένεια που θα μετακόμιζε σε κάποιο χωριό του κεντρικού Έβρου.
- Διαβάστε ακόμα - Τι θέλουν επιτέλους οι αγρότες και είναι συνέχεια στους δρόμους, αφού η κυβέρνηση λέει ότι ικανοποιεί τα αιτήματά τους;
Η ίδια η Υπουργός κ Δόμνα Μιχαηλίδου, ανακοίνωσε ότι από τις 600 αιτήσεις που υποβλήθηκαν, μόνο 2 (!!!) συμπλήρωναν όλα τα κριτήρια και θα συνεχίσουν στην αξιολόγηση.
Τι προσδοκούν άραγε οι πολίτες μέσω των προγραμμάτων;
Ο τεράστιος αριθμός των μη επιλέξιμων αιτήσεων, εγείρει ένα θέμα, του πως αντιλαμβάνονται πια οι πολίτες τα προγράμματα και τις πρωτοβουλίες που σχετίζονται με την Ελληνική ύπαιθρο, ίσως και με τα προγράμματα γενικότερα.
Ευλόγως μπορεί κάποιος που παρακολουθεί τον τρόπο σκέψης στις μικρές κοινωνίες, να υποθέσει, ότι ένα μεγάλο μέρος, αν όχι το σύνολο σχεδόν όσων αιτήθηκαν, να είχαν κατά νου ότι όλα θα εξελιχθούν κατά το πρότυπο του ΟΠΕΚΕΠΕ, ότι δηλαδή είτε δεν θα γίνουν καθόλου έλεγχοι, είτε ότι θα είναι για τα μάτια (ο νοών νοείτω) και προσπάθησαν να καρπωθούν τις 10.000 ευρώ χωρίς να τις δικαιούνται.
Εάν η παραπάνω υπόθεση εμπεριέχει το παραμικρό ίχνος αλήθειας, τότε βρισκόμαστε ενώπιον μιας κατάστασης πολύ δύσκολης για ολόκληρη την επαρχιακή Ελλάδα, που συνίσταται στον κλονισμό της εμπιστοσύνης προς τις δράσεις πολιτικής που εστιάζουν στην ύπαιθρο και την ανάκαμψή της. Μένουμε προς το παρών εδώ, αλλά οφείλουμε να παρακολουθούμε το θέμα και να επανέλθουμε με περισσότερα στοιχεία και αποδείξεις.
Είναι τελικά αναστρέψιμη η ερήμωση της επαρχίας;
Κάποιος θα χαρακτήριζε την κυβερνητική αυτή πρωτοβουλία ως πλήρως αποτυχημένη και θα μπορούσε να βάλει κατά της Κυβέρνησης. Αλλά το θέμα είναι πολύ μεγαλύτερο από την άσκηση κριτικής καλοπροαίρετης ή όχι, αντιπολιτευόμενης ή συμπολιτευόμενης. Το θέμα έγκειται στην τεράστια δυσκολία να αναστραφεί το κλίμα ερημοποίησης που έχει σαρώσει όλη την Ελληνική επαρχία στην μετά κορονοϊό εποχή και φυσικά και στις παραμεθόριες περιοχές.
Τα γενναία κίνητρα δημιουργίας εργοστασίων και θέσεων εργασίας που υιοθετήθηκαν πριν πολλά χρόνια, οδήγησαν σε εργοστάσια φαντάσματα. Στη συνέχεια, κάποια από τα μέτρα του Επιχειρησιακού προγράμματος αγροτικής ανάπτυξης των προηγούμενων χρόνων που προέβλεπαν πολύ υψηλές επιδοτήσεις, κατάφεραν να κινητοποιήσουν μια μικρή μερίδα αγροτών και άλλων κατοίκων της ακριτικής Ελλάδας να παραμείνουν στις πατρογονικές τους εστίες και τα χωράφια τους. Δυστυχώς, είτε λόγω μικρού αριθμού είτε άλλων λόγων, δεν μπόρεσαν να κάνουν την διαφορά. Αξίζει όμως να αναφέρουμε την επιτυχία αυτή, σπάνια ομολογουμένως για ζητήματα αγροτικής πολιτικής στη χώρα μας.
Ούτε η κατά προτεραιότητα υλοποίηση έργων του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων η των ΕΣΠΑ, δεν έκαναν την διαφορά: οι θετική τους επίδραση εξαντλείτο με το τέλος των έργων. Επομένως η κατ' ευθείαν επιδότηση, θα μπορούσε να ήταν μια λύση, αλλά φευ…
Τι επικαλέστηκαν οι αιτούντες, τι λένε οι Δήμαρχοι
Οι 598 που προσπάθησαν να ενταχθούν στο πρόγραμμα χωρίς να το δικαιούντο, προφασίστηκαν διάφορες δικαιολογίες. Σύμφωνα με τον ΓΓ του Υπουργείου κ Γ Γλούμη-Ατσαλάκη, πολλοί αιτούντες ήταν ήδη εγκατεστημένοι στον Έβρο χρόνια πριν, άρα δεν θεωρούνται μετεγκατασταθέντες, άλλοι κατοικούσαν πολύ κοντά στην περιοχή και επιχείρησαν να δηλώσουν αλλαγή κατοικίας για να λάβουν το κίνητρο των 10.000€, ενώ κάποιοι προσπάθησαν να αλλάξουν τώρα τη δηλωμένη κατοικία τους ώστε να εμφανιστούν ως νεοαφιχθέντες.
Στην απελπισία μας να βρεθεί ένα μέσο πολιτικής που θα βοηθήσει την ζωή στις παραμεθόριες περιοχές, ας δεχτούμε ότι μέρος αυτών είχαν την καλή πρόθεση αλλά δεν μπόρεσαν να την εκφράσουν σωστά και ίσως επανέλθουν. Την ελπίδα αυτή εξέφρασε και ο Γενικός Γραμματέας σε συνέντευξή του στο τοπικό ραδιόφωνο Ράδιο Έβρος, χαρακτηρίζοντας το πρόγραμμα πιλοτικό. Είπε μάλιστα ότι στην Κυβέρνηση το πιστεύουν πολύ και θα το δοκιμάσουν και σε άλλες περιοχές που ίσως δείξουν διαφορετική συμπεριφορά.
- Διαβάστε ακόμα - 25.000 ελβετικές αγελάδες θα πληρώσουν το μάρμαρο των υψηλών δασμών Τραμπ σε τυριά και σοκολάτες
Οι τοπικοί Δήμοι, φαίνεται ότι δεν ήταν ενθουσιώδεις και πεπεισμένοι με τα σχετικά μέτρα, με τον Δήμαρχο Σουφλίου Π. Καλακίκος, να χαρακτηρίζει το μέτρο επικοινωνιακό φιάσκο και φούσκα, συμπληρώνοντας σε άλλη του δήλωση ότι το Σουφλί βρίσκεται στην δυσμενέστερη θέση της σύγχρονης ιστορίας του (!!!). Ο Δήμαρχος Ορεστιάδας, Διαμαντής Παπαδόπουλος δήλωσε ότι δεν έγιναν αντιληπτές από τους πολίτες οι προϋποθέσεις του προγράμματος, που κατά κύριο λόγο ήταν να μετακομίσουν οικογένειες από τα αστικά κέντρα και όχι από άλλες αγροτικές περιοχές με παρόμοια προβλήματα όπως η Δ. Μακεδονία.
Το παράδειγμα της κοινότητας Φουρνά και το πρωθυπουργικό ενδιαφέρον
Για την πληρότητα του θέματος, να συμπληρώσουμε δύο ακόμη παρατηρήσεις. Φαίνεται οτι ο ίδιος ο Πρωθυπουργός ενδιαφέρεται πολύ και μάλιστα προσωπικά για το θέμα της προσέλκυσης νέων κατοίκων στην Ελληνική ύπαιθρο. Πέραν των τακτικών του αναφορών στο θέμα, που ίσως κάποιος θα μπορούσε να τις αποδώσει σε «πολιτικούς λόγους», κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στο Καρπενήσι τον περασμένο Ιούνιο, θυσίασε χρόνο να επισκεφθεί το άλλο σχετικό «πείραμα» που υλοποιεί στην ορεινή κοινότητα Φουρνά, ο παπάς με την δασκάλα του χωριού, κι έχουν κατορθώσει να μετεγκατασταθούν στην περιοχή 2 ή 3 οικογένειες.
Η δεύτερη παρατήρηση είναι ακριβώς η επιτυχία της κίνησης αυτής στη Φουρνά, εκπορευόμενη από δύο υπεύθυνους πολίτες που αποφάσισαν να αναλάβουν δράση, βλέποντας τον τόπο τους να ερημώνει. Η προσέλκυση τριών οικογενειών και η διατήρηση του σχολείου σε λειτουργία, αποτελεί τηρουμένων των αναλογιών, μια τεράστια επιτυχία που κάνει τα σχετικά συνέδρια, ομιλίες, αναφορές, ρεπορτάζ αλλά και κρατικές παρεμβάσεις με πλήθος χρημάτων να ωχριούν ως προς την αποτελεσματικότητά τους.
Επιδοτήσεις vs… τίμιος ιδρώτας!
Η πλήρως απογοητευτική εξέλιξη στο πρόγραμμα «Μετεγκατάσταση στον Έβρο» μετά από μια σειρά άλλων σχετικών πολιτικών παρεμβάσεων μικρής ή ανύπαρκτης αποτελεσματικότητας, βάζει στη συζήτηση τα όρια των επιδοτήσεων και της πραγματικής παραγωγικής ζωής. Οι άνθρωποι θέλουν να ζουν βασικά από την δουλειά τους και οι επιδοτήσεις να συμπληρώνουν το εισόδημά τους, όταν οι συνθήκες είναι δυσμενείς. Δυστυχώς, η αγροτική παραγωγή σε πολλά μέρη της ΕΕ και της χώρας μας, αδυνατεί να συντηρήσει τους κατοίκους στα χωριά τους, αφού είτε η ανταμοιβή των κόπων τους είναι μηδαμινή (είδε σιτάρι μόλις 19 ευρώ το κιλό) είτε άλλοι τομείς, όπως τα αγροτικά εφόδια βασισμένοι σε ολιγοπωλιακές δομές και πρακτικές, απορροφούν μεγάλο μέρος των εισοδημάτων που γεννά η καλλιέργεια της γης και η εκτροφή ζώων και πτηνών, είτε η υπερρύθμιση δραστηριοτήτων δημιουργεί σοβαρά εμπόδια.
Είναι θεμιτό, η Κυβέρνηση να θέλει μια ακόμη εφαρμογή ή και μια ακόμη ευκαιρία πειραματισμού. Το κλίμα όμως βαραίνει η δήλωση που προαναφέραμε του Δημάρχου Σουφλίου, όπου αποδίδει την τραγικότητα της κατάσταση στο γεγονός ότι ο Δήμος του είναι αγροτικός κι από εκεί ξεκινούν όλα. Αυτό συμβαίνει δυστυχώς σε ολόκληρη την Ελλάδα αλλά και την ΕΕ. Αφού λοιπόν οι όποιες μέχρι τώρα πρωτοβουλίες ανασύστασης της υπαίθρου δεν έχουν να επιδείξουν σοβαρές επιτυχίες, μάλλον θα πρέπει να δούμε πως θα επανέλθουμε στην παλιά συνταγή της αύξησης του αγροτικού εισοδήματος και την ανασύσταση του ενδιαφέροντος από την πραγματική οικονομία και όχι από την οικονομία των επιδοτήσεων, από την οποία τόσα δεινά βλέπουμε τελευταία.
