Υπό την ασφυκτική «πίεση» των συνεχιζόμενων αναγκών της Ουκρανίας και λόγω απουσίας στήριξης από τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι Βρυξέλλες ψάχνουν τρόπους να αποδώσουν «δάνειο επανορθώσεων» ύψους 140 δισ. ευρώ προς την Ουκρανία, που θα χρηματοδοτηθεί από τα λεγόμενα «παγωμένα» ρωσικά περιουσιακά στοιχεία. Το θέμα συζητήθηκε πρόσφαtα στη συνεδρίαση των υπουργών Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Λουξεμβούργο, χωρίς όμως να καταλήξουν σε αποφάσεις, καθώς είναι αρκετά τα νομικά «αγκάθια» και οι ανησυχίες των «27».
«Το θέμα είναι περίπλοκο και απαιτεί αρκετές νομικές και τεχνικές διαβουλεύσεις» παραδέχονται Ευρωπαίοι διπλωμάτες. Και παρά το ότι η Γερμανία στηρίζει την πρόταση – με ειδικό άρθρο, που έγραψε στους Financial Times o Γερμανός καγκελάριος – εκείνο που διχάζει είναι η παροχή των εγγυήσεων για το δάνειο, εφ’ όσον τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία είναι «παγωμένα».
Η πρόταση της Κομισιόν είναι να παρασχεθούν οι εγγυήσεις από τα κράτη-μέλη, όμως αρκετές πρωτεύουσες αντιπροτείνουν να χρησιμοποιηθεί ο προϋπολογισμός της ΕΕ ως «εγγύηση», εάν δηλαδή ξαφνικά πρέπει να επιστραφούν στη Μόσχα 140 δισ ευρώ.
Έως σήμερα η ΕΕ έχει αποφύγει να καταφύγει στα χρήματα αυτά, ενώ ξεκαθαρίζει έναντι των σχετικών προειδοποιήσεων της Ρωσίας ότι δεν θα πρόκειται για κατάσχεση (confiscation). Υπάρχει όμως περιορισμένο περιθώριο χρόνου, καθώς στόχος είναι να ξεκινήσει να χρησιμοποιεί τα χρήματα αυτά από τον Απρίλιο του 2026. Όμως, κάποια κράτη-μέλη θεωρούν πως αν και δεν πρόκειται για «κατάσχεση», ωστόσο έχει παρόμοια χαρακτηριστικά. Και επειδή το μέτρο ενδεχομένως χρειαστεί και κοινοβουλευτική έγκριση από κάποια κράτη-μέλη, ο χρόνος μετράει αντίστροφα για την επίτευξη συμφωνίας.
Από πού προέρχονται τα κεφάλαια;
Πρόκειται, ουσιαστικά, για περιουσιακά στοιχεία της κεντρικής τράπεζας της Ρωσίας, που έχουν ήδη μετατραπεί σε μετρητά και κατατεθεί στην Euroclear, μια εταιρεία εκκαθάρισης και διακανονισμού χρηματοπιστωτικών τίτλων με έδρα τις Βρυξέλλες. Σήμερα, το ποσό ανέρχεται συνολικά σε 175 δις. Σε καμία περίπτωση δεν αφορούν ποσά ιδιωτών, Ρώσων ολιγαρχών ή εταιρειών, καθώς δεν θα ήταν δυνατή νομικά η χρήση τους.
Ποια είναι η πρόταση της ΕΕ;
Η πρόταση της Κομισιόν είναι να δώσει «εντολή» στην Euroclear να επενδύσει τα ταμειακά της υπόλοιπα σε χρεόγραφο της ΕΕ, αντί στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), εξηγούν αρμόδιες πηγές, ώστε να δοθεί το λεγόμενο «δάνειο επανορθώσεων» στην Ουκρανία, το οποίο όμως θα εμπεριέχει αρκετούς όρους: πρώτον, να δοθεί τμηματικά, δεύτερον, το Κίεβο να χρησιμοποιήσει τα κεφάλαια δίνοντας προτεραιότητα σε ευρωπαϊκές αγορές, τρίτον, όταν η Ρωσία αναλάβει τα έξοδα ανοικοδόμησης της Ουκρανίας, η ουκρανική κυβέρνηση να επιστρέψει το δάνειο, ώστε τότε η Ευρώπη να δώσει πίσω το ποσό στη Μόσχα. Αυτό είναι το σημείο «κλειδί» της πρότασης.
Γιατί είναι «κλειδί»;
Η τελευταία προϋπόθεση, σύμφωνα με την Κομισιόν, αποδεικνύει ότι δεν θα υπάρχει κατάσχεση. Πρόκειται απλώς για δάνειο. Όμως η πρόταση εγείρει ενστάσεις από το Βέλγιο, έδρα της Euroclear και της ΕΚΤ, καθώς δεν είναι σίγουρο εάν η Μόσχα συμφωνήσει τελικά στην ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, σε περίπτωση ειρηνευτικής συμφωνίας.
Υπάρχει προηγούμενο;
Το Ιράκ έπρεπε να καταβάλει 52,4 δισ. δολάρια για την κατοχή του Κουβέιτ το 1990. Όμως τα περισσότερα χρήματα προήλθαν από πώληση ιρακινού πετρελαίου, που κατατέθηκαν σε λογαριασμό του ΟΗΕ, ο οποίος αποφάσισε το ποσοστό που κατέληξε στο Κουβέιτ.
Ποιες είναι οι ανησυχίες του Βελγίου;
Ο Βέλγος πρωθυπουργός Μπαρτ Ντε Βέβερ -καθώς η Euroclear έχει έδρα τις Βρυξέλλες- εμφανίζεται βέβαιος ότι ο Βλάντιμιρ Πούτιν θα κινηθεί δικαστικά εναντίον της χώρας. Γι’ αυτό, ζητά «εγγυήσεις», «αμοιβαιότητα» και «κοινό ρίσκο» για τους «27», να καταστεί η ΕΕ «ασπίδα» έναντι πιθανών νομικών ενεργειών της Ρωσίας. Θεωρεί, εξάλλου, ότι η κίνηση έρχεται σε αντίθεση με το διεθνές δίκαιο, κάτι με το οποίο συμφωνεί η ΕΚΤ. Η Μόσχα, εξάλλου, θα μπορούσε με τη σειρά της να εθνικοποιήσει περιουσιακά στοιχεία ευρωπαϊκών εταιρειών που συνεχίζουν να λειτουργούν στη χώρα, όπως η ιταλική UniCredit, η αυστριακή Raiffeisenn, η ελβετική Nestle και η γερμανική αλυσίδα σούπερ μάρκετ Makro. Και το ευρώ θα μπορούσε επίσης να επηρεαστεί ως αποθεματικό νόμισμα.
Τι ζητά τώρα η ΕΕ;
Πρώτον, ζητά από τα κράτη-μέλη να εγγυηθούν αυτό το δάνειο. Κατ’ αυτόν τον τρόπο περιορίζεται ο κίνδυνος να αρθούν οι κυρώσεις στο Κρεμλίνο, χωρίς η Μόσχα να έχει πληρώσει τις αποζημιώσεις και η Ευρώπη να χρειάζεται να αντιμετωπίσει την πίστωση. Και με αυτόν τον τρόπο θεωρούν στην Κομισιόν ότι αποδεικνύεται ότι δεν θα πρόκειται για κατάσχεση. Επίσης, εκτιμούν ότι θα πρέπει να οριστεί εγγύηση, βάσει του ΑΕΠ των κρατών-μελών.
Ποια είναι η εναλλακτική;
«Η εναλλακτική λύση θα ήταν να δοθεί το δάνειο προς την Ουκρανία μέσω των εθνικών προϋπολογισμών, δηλαδή των Ευρωπαίων φορολογούμενων, κάτι που δεν θα ικανοποιήσει κανένα κράτος-μέλος» εξηγούν αρμόδιες πηγές. Ο χρόνος πάντως πιέζει, καθώς ο Ντόναλντ Τραμπ δεν έχει ξεκαθαρίσει εάν θα συνεχίσει να στηρίζει οικονομικά και στρατιωτικά το Κίεβο. Η Ουκρανία όμως για την Ευρώπη αποτελεί «πρώτη γραμμή άμυνάς της» τονίζουν.
Το ζήτημα θα απασχολήσει εκτενώς το επικείμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στα τέλη του μήνα, στις Βρυξέλλες.
Πηγή: DW
