Μετρήσιμα περιβαλλοντικά και οικονομικά οφέλη θα επιφέρει η μετάβαση στην κυκλική οικονομία καθώς θα συμβάλει στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και στην εξοικονόμηση πόρων και ενέργειας στη βαριά βιομηχανία.
Μια νέα έκθεση του Κοινού Κέντρου Ερευνών (JRC) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αποκαλύπτει ότι η υιοθέτηση πρακτικών κυκλικής οικονομίας στη βαριά βιομηχανία θα μπορούσε να μειώσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα έως και κατά 231 εκατομμύρια τόνους (ισοδύναμου CO₂) ετησίως έως το 2050.
Αυτές οι μειώσεις θα προέλθουν από βασικούς τομείς όπως ο χάλυβας, το αλουμίνιο, το τσιμέντο και το σκυρόδεμα, καθώς και από τα πλαστικά. Αυτές οι βιομηχανίες αντιπροσωπεύουν σήμερα σχεδόν το 15% των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της ΕΕ.
Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι η ενσωμάτωση της κυκλικότητας στη βιομηχανική παραγωγή δεν είναι απλώς μια περιβαλλοντική επιταγή αλλά θα μπορούσε επίσης να ενισχύσει την ενεργειακή ανθεκτικότητα και την οικονομική ασφάλεια της ΕΕ.
Χάλυβας και πλαστικά στην πρώτη γραμμή
Μεταξύ των τομέων που μελετήθηκαν, ο χάλυβας και τα πλαστικά έχουν το υψηλότερο δυναμικό για εξοικονόμηση εκπομπών. Η έκθεση εκτιμά ότι οι πρακτικές κυκλικής οικονομίας θα μπορούσαν να μειώσουν τις ετήσιες εκπομπές από τον τομέα του χάλυβα κατά 64 έως 81 εκατομμύρια τόνους ισοδύναμου CO₂. Συγκριτικά, ο τομέας των πλαστικών θα μπορούσε να επιτύχει μείωση 75 έως 84 εκατομμυρίων τόνων.
Αυτές οι εξοικονομήσεις θα προέλθουν από έναν συνδυασμό βελτιωμένης διαχείρισης υλικών, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης της χρήσης παρθένων υλικών, της αύξησης της επαναχρησιμοποίησης και της ανακύκλωσης, καθώς και της βελτίωσης του σχεδιασμού προϊόντων για μακροζωία και αποδοτικότητα.
Λιγότερη ενέργεια, λιγότερες εισαγωγές
Τα οφέλη της κυκλικής οικονομίας εκτείνονται πέρα από τις εκπομπές. Χρησιμοποιώντας λιγότερες πρώτες ύλες και βελτιώνοντας την ενεργειακή απόδοση, η ΕΕ θα μπορούσε να μειώσει τη ζήτηση ενέργειας από ορυκτά καύσιμα κατά σχεδόν 4,7% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2023. Η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας θα μειωνόταν επίσης κατά παρόμοιο ποσοστό.
Αυτή η μετατόπιση θα μείωνε την εξάρτηση της ΕΕ από εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα και κρίσιμες πρώτες ύλες, ενισχύοντας την ενεργειακή ανεξαρτησία και ανθεκτικότητα της περιοχής απέναντι στην αστάθεια της παγκόσμιας αγοράς. Είναι σημαντικό ότι αυτή η μείωση της ζήτησης δεν απαιτεί τεχνολογικές εξελίξεις αλλά μπορεί να επιτευχθεί με τα υπάρχοντα εργαλεία και καλύτερες πρακτικές υλικών.
Ενίσχυση της οικονομικής και εμπορικής ασφάλειας
Η κυκλικότητα δεν εξοικονομεί μόνο άνθρακα, αλλά και χρήματα. Η έκθεση του JRC εκτιμά ότι οι πρακτικές της κυκλικής οικονομίας θα μπορούσαν να βελτιώσουν το εμπορικό ισοζύγιο της ΕΕ κατά περίπου 4%, ή 35 δισεκατομμύρια ευρώ, έως το 2050. Αυτό το κέρδος θα προκύψει από τη μείωση των εισαγωγών βασικών πρώτων υλών, όπως το σιδηρομετάλλευμα (μείωση 22%) και ο βωξίτης (μείωση 11%), καθώς και από τη μείωση των εισαγωγών ορυκτών καυσίμων.
Τα πλαστικά, ειδικότερα, ξεχωρίζουν ως σημαντικός παράγοντας σε αυτές τις εξοικονομήσεις, χάρη στον μεγάλο όγκο εισαγόμενων ορυκτών καυσίμων που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή τους. Αυξάνοντας την ανακύκλωση και χρησιμοποιώντας εναλλακτικές λύσεις, η ΕΕ μπορεί να μειώσει τόσο το κόστος όσο και τις εκπομπές.
Βήματα προς ένα κυκλικό μέλλον
Επενδύσεις σε τεχνολογίες για τη βελτίωση της ποιότητας των ανακυκλωμένων υλικών, ο αποτελεσματικότερος σχεδιασμός προϊόντων για την αξιοποίηση λιγότερων πόρων και η χρήση εργαλείων όπως οι Πράσινες Δημόσιες Συμβάσεις μπορούν να επιταχύνουν τη μετάβαση. Αυτά τα μέτρα ευθυγραμμίζονται με πρόσφατες πρωτοβουλίες της ΕΕ, όπως η Συμφωνία για την Καθαρή Βιομηχανία και η Πυξίδα Ανταγωνιστικότητας της ΕΕ, οι οποίες τονίζουν τη σημασία των πρακτικών της κυκλικής οικονομίας για τη δημιουργία μιας πιο βιώσιμης, ανταγωνιστικής και ανθεκτικής βιομηχανικής βάσης.
