Τα στοιχεία που ενσωματώνονται στην ετήσια έκθεση προόδου έτους 2025 του Μεσοπρόθεσμου Δημοσιονομικού-Διαρθρωτικού Σχεδίου της Ελλάδας, που κατατέθηκε χθες από το ΥΠΕΘΟ στις Βρυξέλλες, επιβεβαιώνουν, όπως έγραφε το insider.gr, το πολύ μεγάλο «μαξιλάρι» που δημιουργήθηκε το 2024 λόγω υπεραπόδοσης των παρεμβάσεων σε φόρους και εισφορές και έχει «περίσσευμα» για επιπλέον κινήσεις, πέραν του πακέτου 1,1 δισ. ευρώ που εγκρίθηκε για το 2025.
Οι πολύπλοκοι δημοσιονομικοί κανόνες της ΕΕ με επίκεντρο την εξέλιξη των δύο δεικτών «καθαρών εθνικά χρηματοδοτούμενων πρωτογενών δαπανών» δείχνουν πως έχει δημιουργηθεί το «μαξιλάρι» για μία επιπλέον άνοδο 2,3% των δαπανών. Αυτή είναι η «απόκλιση» μεταξύ της ελληνικής επίδοσης και των ορίων που έχουν τεθεί από την ΕΕ και μπορεί να χρησιμοποιεί μέρος της (έως 0,3% του ΑΕΠ) ετησίως, με αρχή από το 2026 συμβάλλοντας σε ένα νέο πακέτο παροχών που μπορεί να κυμανθεί περί το 1 δισ. ευρώ ή και στο 1,5 δισ. ευρώ περίπου αν ενεργοποιηθεί (ευεργετικά για την Ελλάδα) και η ρήτρα διαφυγής στις αμυντικές δαπάνες (που θα αυξηθούν κατά μισό δις ευρώ περίπου τον επόμενο χρόνο).
Στο κείμενο που εστάλη από τον ΥΠΕΘΟ Κυριάκο Πιερρακάκη στις Βρυξέλλες, περιγράφεται επίσης η σταθερή δημιουργία υπερπλεονασμάτων και η ταχεία αποκλιμάκωση του χρέους, αλλά και η διατήρηση των διαθεσίμων σε επίπεδα άνω των 40 δισ. Επίσης καταγράφεται η πορεία ολοκλήρωσης του Ταμείου Ανάκαμψης (το αίτημα αναθεώρησης αναμένεται να πάει εντός των επόμενων ημερών στις Βρυξέλλες) με επίδοση στο πεδίο των επιδοτήσεων δαπάνες 9,4 δισ. ευρώ έως τον Απρίλιο επί συνόλου 18,2 δισ. ευρώ που πρέπει να διατεθούν έως τα μέσα του 2026.
Αναφέρονται επίσης οι κίνδυνοι για την πρόβλεψη περί ανάπτυξης «κυρίως λόγω της αυξημένης εμπορικής αβεβαιότητας που προκύπτει από τις δασμολογικές πολιτικές των ΗΠΑ» και που «θα μπορούσαν ενδεχομένως να μειώσουν την παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα μέσω της μείωσης των παγκόσμιων εμπορικών και επενδυτικών ροών, ενώ παράλληλα θα κάνουν πιο περιοριστικές τις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές συνθήκες». Επιπλέον γίνεται αναφορά και σε κινδύνους που «σχετίζονται με φυσικές καταστροφές» και θα μπορούσαν να ασκήσουν πιέσεις στην ανάπτυξη. Από την άλλη πλευρά, η Ελλάδα μπορεί να έχει και πιο καλή πορεία αν επωφεληθεί πιο πολύ από το αναμενόμενο από την αναβάθμιση της πιστοληπτικής της ικανότητας, από την περαιτέρω αποκλιμάκωση των επιτοκίων, καθώς και από την επιτυχή εφαρμογή πολιτικών μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων που περιλαμβάνονται στο Σχέδιο που εστάλη στις Βρυξέλλες (από τις 128 σελίδες οι 95 περιγράφουν αυτές τις επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις πολλές από τις οποίες συνδέονται με το Ταμείο Ανάκαμψης).
Να σημειωθεί πως πρόκειται για την 1η έκθεση προόδου αφού συνδέεται με τους νέους κανόνες της ΕΕ που τέθηκαν σε ισχύ το 2024 και αφορούν σε όλα τα κράτη που έστειλαν 4ετή (ή 7ετή όσα ζήτησαν παράταση) σχέδια τον προηγούμενο Οκτώβριο. Ολοκληρώνεται η αποστολή των σχεδίων προόδου και στις 4 Ιουνίου η Επιτροπή θα εκφράσει γνώμη επ' αυτών.
Αναλυτικά, για το 2024 αναφέρεται από το ΥΠΕΘΟ πως η αύξηση των καθαρών δαπανών εκτιμάται σε -0,3%, όταν ο μέγιστος ρυθμός ανάπτυξης που συνέστησε το Συμβούλιο της ΕΕ ήταν +2,6%. Το επίπεδο των καθαρών δαπανών του 2024 ήταν τόσο χαμηλό γιατί ήταν μικρότερες από τις αναμενόμενες οι δαπάνες της γενικής κυβέρνησης, αλλά και γιατί αφαιρέθηκαν» από τον δείκτη της καθαρής ανόδου παρεμβάσεις που αύξησαν σημαντικά τη φορολογική συμμόρφωση. Οι καθαρές δαπάνες για το 2025 εκτιμάται ότι θα αυξηθούν πλέον κατά 4,5% σε ετήσια βάση (λόγω και των μέτρων των 1,1 δισ. ευρώ). Έτσι, ο 2ος δείκτης της σωρευτικής αύξησης είναι 4,2% συνολικά για το 2024 και το 2025, όταν η δέσμευση του Μεσοπρόθεσμου Δημοσιονομικού Διαρθρωτικού Σχεδίου 2025-2028 η σχετική σύσταση του Συμβουλίου ήταν για σωρευτικό ρυθμό αύξησης δαπανών 6,5% φέτος. Με άλλα λόγια, «απομένει» προς… χρήση ακόμη μία άνοδος 2,3%...
- H «σπαζοκεφαλιά» που ορίζει πόσα λεφτά θα έχουμε στην τσέπη μας
- Τα ψιλά γράμματα του σχεδίου της Λάιεν για την άμυνα της Ευρώπης
Σημειώνεται και ότι η Ελλάδα έχει ζητήσει την ενεργοποίηση της εθνικής ρήτρας διαφυγής «για την αντιμετώπιση υψηλότερων αμυντικών δαπανών, χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η δημοσιονομική βιωσιμότητα μεσοπρόθεσμα». Αναφέρεται σε πίνακα πως οι αμυντικές δαπάνες θα αυξηθούν κατά 9,2% το 2025 μετά από άνοδό τους κατά 4,6% το 2024 (COFOG 2), ενώ ειδικά η υποκατηγορία για τις επενδύσεις στην άμυνα θα αυξηθεί κατά 32,1% φέτος (από 4,9% το 2024). Το Σχέδιο του Φθινοπώρου ανέφερε πως οι φυσικές παραλαβές εξοπλιστικών προγραμμάτων αναμένεται να αυξηθούν κατά 0,86 δισ. ευρώ το 2025, κατά επιπλέον 0,48 δισ. ευρώ το 2026 και κατά επιπλέον 0,16 δισ. ευρώ το 2027 και να παραμείνουν στα ίδια υψηλά επίπεδα το 2028.
Δημοσιονομικές προοπτικές 2025
Για το 2025, αναμένεται να επιτευχθεί βιώσιμο και ισχυρό πρωτογενές πλεόνασμα3,2% του ΑΕΠ, λόγω της «ισχυρής αναπτυξιακής πορείας της οικονομίας». Αλλά και το συνολικό ισοζύγιο του προϋπολογισμού (με τόκους) εκτιμάται ότι θα καταγράψει οριακό πλεόνασμα +0,1% του ΑΕΠ, παραμένοντας σημαντικά πάνω από την τιμή αναφοράς (-3% του ΑΕΠ) που ορίζει η Συνθήκη της ΕΕ.
Η βελτίωση του πρωτογενούς πλεονάσματος σε σύγκριση με το Σχέδιο Προϋπολογισμού του 2025 (κατά 0,7%) αποδίδεται κυρίως στη θετική επίδραση μεταφοράς της είσπραξης φόρων και εισφορών κοινωνικής ασφάλισης, η οποία αντισταθμίζεται εν μέρει από την ένταξη νέων στοχευμένων παρεμβάσεων που ενισχύουν την ανάπτυξη και αυξάνουν τις δαπάνες κυρίως σε έργα υποδομής δημοσίων επενδύσεων και σε κοινωνικές μεταβιβάσεις για την αντιμετώπιση αναδυόμενων αναγκών, αναφέρεται. Τα νέα μέτρα παρουσιάζονται λεπτομερώς και κοστολογούνται για τη 2ετία 2024 -2025. Για το 2024 «η σημαντική βελτίωση του δημοσιονομικού ισοζυγίου σε σύγκριση με τις εκτιμήσεις του Οκτωβρίου 2024 (κατά 2,3%)» επίσης αποδίδεται κυρίως στην υπεραπόδοση των εσόδων από φόρους και εισφορές κοινωνικής ασφάλισης και στις χαμηλότερες από τις αναμενόμενες δαπάνες. Το 2024, η Ελλάδα κατέγραψε συνολικό πλεόνασμα 1,3% του ΑΕΠ και το πρωτογενές πλεόνασμα έφτασε το 4,8% του ΑΕΠ. Τα έσοδα της γενικής κυβέρνησης το 2024 αυξήθηκαν κατά 8% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, ενώ οι δαπάνες της γενικής κυβέρνησης αυξήθηκαν κατά 2,2%.
Το χρέος της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται να μειωθεί σε 362 δισ. ευρώ ή 145,7% του ΑΕΠ στο τέλος του 2025 (δηλαδή μειωμένο κατά 7,9% σε σύγκριση με το 2024). «Η διατήρηση του υψηλού επιπέδου ταμειακών αποθεμάτων, σχεδόν 40,2 δισεκατομμύρια ευρώ στο τέλος Μαρτίου 2025, συμβάλλει σημαντικά στην επίτευξη χαμηλού κόστους χρηματοδότησης και διασφαλίζει την εκπλήρωση των μεσοπρόθεσμων υποχρεώσεων χρέους» αναφέρεται.
Για το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης των 35,9 δισ. ευρώ (εκ των οποίων οι επιχορηγήσεις εκτιμώνται σε 18,2 δισ. ευρώ και τα δάνεια σε έως 17,7 δισ. ευρώ), αναφέρει πως οι δαπάνες, μέχρι τον Απρίλιο του 2025 ήταν 9,4 δισ. ευρώ στο σκέλος των επιχορηγήσεων και μεταφέρθηκαν σε φορείς εντός και εκτός της γενικής κυβέρνησης και σε τελικούς αποδέκτες για εγκεκριμένα έργα. Περίπου 840 έργα και υποέργα, με συνολικό προϋπολογισμό 24,94 δισεκατομμύρια ευρώ συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ, έχουν ήδη εγκριθεί και ενταχθεί στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων. Στα δάνεια έχουν υπογραφεί μέχρι στιγμής (Απρίλιος 2025) 435 δανειακές συμβάσεις, με συνολικό προϋπολογισμό 16,15 δισεκατομμύρια ευρώ (εκ των οποίων τα 7,06 δισεκατομμύρια ευρώ είναι δάνεια του Ταμείου, ακόμη 5,34 δισ. ευρώ είναι τραπεζικά δάνεια και 3,75 δισεκατομμύρια ευρώ είναι ίδιοι πόροι επενδυτών).
Η οικονομία
Το μακροοικονομικό περιβάλλον στην ΕΕ αναμένεται να παραμείνει ευνοϊκό για την ανάπτυξη το 2025, υποστηριζόμενο από τη συνεχιζόμενη χαλάρωση των χρηματοπιστωτικών συνθηκών, μια ανθεκτική αγορά εργασίας και περαιτέρω αυξήσεις στο διαθέσιμο εισόδημα, αναφέρεται. Ωστόσο, οι προοπτικές τόσο για την ανάπτυξη όσο και για τον πληθωρισμό έχουν περιοριστεί από την αυξημένη αβεβαιότητα στην εμπορική πολιτική, που προκύπτει από τα πρόσφατα δασμολογικά μέτρα των ΗΠΑ και τα επακόλουθα αντίποινα από τους εμπορικούς της εταίρους, παράλληλα με τις επίμονες προκλήσεις ανταγωνιστικότητας.
Οι προοπτικές ανάπτυξης της ζώνης του ευρώ για το 2025 έχουν αναθεωρηθεί προς τα κάτω στο 0,9%, σύμφωνα με τις μακροοικονομικές προβλέψεις του προσωπικού της ΕΚΤ για την ευρωζώνη που δημοσιεύθηκαν τον Μάρτιο του 2025, σε σύγκριση με προηγούμενη εκτίμηση 1,1% στις προβλέψεις του Δεκεμβρίου 2024, κυρίως λόγω των προς τα κάτω αναθεωρήσεων για τις εξαγωγές και, σε μικρότερο βαθμό, για τις επενδύσεις. Με βάση τις τελευταίες μακροοικονομικές προβλέψεις του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών, ο ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας αναμένεται να παραμείνει σταθερός στο 2,3% το 2025. Ο γενικός πληθωρισμός (ΕνΔΤΚ) αναμένεται να αποκλιμακωθεί στο 2,4% το 2025 από 3,0% το προηγούμενο έτος.
Για το 2024 επισημαίνεται πως η ελληνική οικονομία αναπτύχθηκε κατά 2,3% σε ετήσια βάση, υπερβαίνοντας ελαφρώς τις εκτιμήσεις τόσο του Μεσοπρόθεσμου όσο και του Κρατικού Προϋπολογισμού. Η πραγματική οικονομική ανάπτυξη στην Ελλάδα ωθήθηκε από την εγχώρια ζήτηση, ενώ οι καθαρές εξαγωγές είχαν αρνητική συμβολή. Στον εξωτερικό τομέα, αναφέρεται πως οι γεωπολιτικές εντάσεις επηρέασαν τη δυναμική των εξαγωγών, με τις καθαρές εξαγωγές να έχουν σημαντικά αρνητική συμβολή στην αύξηση της παραγωγής, καθώς οι εισαγωγές αυξήθηκαν ταχύτερα από τις εξαγωγές (5,5% έναντι 1,0% αντίστοιχα σε σύγκριση με 0,9% έναντι 1,9% το 2023). «Αξίζει να σημειωθεί ότι οι συνεχιζόμενες συγκρούσεις στην Ευρώπη και στη Μέση Ανατολή, καθώς και η αστάθεια σε κρίσιμες θαλάσσιες εμπορικές οδούς, ιδίως στην Ερυθρά Θάλασσα, συνέχισαν να ασκούν πιέσεις στις αλυσίδες εφοδιασμού, οι οποίες σε συνδυασμό με τις υψηλές τιμές δημιούργησαν ένα δύσκολο παγκόσμιο περιβάλλον» επισημαίνεται.
Παρ όλα αυτά, η αύξηση των εξαγωγών στηρίχθηκε από τον τουριστικό τομέα, με τις αφίξεις και τα έσοδα από τον τουρισμό να φτάνουν σε ιστορικά υψηλά το 2024. Η αύξηση των εισαγωγών υποστηρίχθηκε από την ισχυρή εγχώρια ζήτηση.
