Ροή
Μεγάλη αύξηση της παγκόσμιας προσφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από το 2025 και μετά, αναμένουν οι ειδικοί. Ως αποτέλεσμα, το μερίδιο της Ρωσίας στο διεθνές εμπόριο φυσικού αερίου είναι πιθανό να μειωθεί σημαντικά. Kαι αυτό επειδή ένας από τους σημαντικούς υπολογισμούς του Πούτιν δεν βγαίνει σε πέρας.
Σύμφωνα με τη Welt, o «λογαριασμός» θέρμανσης δείχνει πως το φυσικό αέριο εξακολουθεί να είναι σημαντικά ακριβότερο από ό,τι πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία, παρά το φρένο στις τιμές της ενέργειας. Διότι όταν η Ρωσία μείωσε τις προμήθειες φυσικού αερίου πέρυσι, η γερμανική κυβέρνηση αναγκάστηκε να αγοράσει υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) από όλο τον κόσμο, το οποίο έκτοτε παραδίδεται σε ολοένα και αυξανόμενες ποσότητες με δεξαμενόπλοια. Αυτό κοστίζει ποσά δισεκατομμυρίων. Διότι το υγροποιημένο φυσικό αέριο διατίθεται διεθνώς σε μικρές ποσότητες, καθώς είναι αυξημένο το κόστος παραγωγής του.
Πλέον είναι ορατή η βελτίωση. Σύμφωνα με πρόσφατες προβλέψεις, η παγκόσμια προσφορά υγροποιημένου φυσικού αερίου θα αυξηθεί σημαντικά ήδη από το 2025, ασκώντας πίεση στις τιμές της ενέργειας. Αυτό συμβαίνει επειδή, επιπλέον, η ζήτηση για το φυσικό αέριο μειώνεται σιγά-σιγά. Αυτό δεν διευκολύνει μόνο την τύχη των καταναλωτών ενέργειας στη Γερμανία και την Ευρώπη. Έχει και γεωπολιτικές συνέπειες.
«Η αγορά φυσικού αερίου κατακλύζεται από ένα κύμα LNG», δήλωσε ο Tιμ Γκουλντ, επικεφαλής οικονομολόγος του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας: «Αναμένουμε εξαιρετικά ισχυρό ανταγωνισμό μεταξύ των προμηθευτών, αφήνοντας περιορισμένες επιλογές για το ρωσικό αέριο από αγωγούς».
Στο νέο World Energy Outlook 2023, τη βασική έκθεση του ΟΟΣΑ με προβλέψεις για την παγκόσμια αγορά ενέργειας, οι αριθμοί είναι εκεί. Σύμφωνα με αυτήν, από το 2025 και μετά αναμένεται «μια άνευ προηγουμένου αύξηση των νέων projects υγροποιημένου φυσικού αερίου». Μέχρι το 2030, η παγκόσμια δυναμικότητα για την υγροποίηση φυσικού αερίου θα αυξηθεί κατά 45%.
Ταυτόχρονα, η συνολική ζήτηση φυσικού αερίου θα αρχίσει σιγά-σιγά να συρρικνώνεται από το 2030 και μετά. «Η χρυσή εποχή του φυσικού αερίου, την οποία ανακηρύξαμε το 2011, φτάνει στο τέλος της», γράφουν οι συντάκτες του World Energy Outlook 2023.
Υπάρχει ήδη μια «κορύφωση» της ζήτησης για φυσικό αέριο θέρμανσης στα κτίρια. Ειδικότερα, η μόνωση των κτιρίων και η ολοένα αυξανόμενη χρήση αντλιών θερμότητας οδηγούν στην προσδοκία ότι η ζήτηση φυσικού αερίου θα μπει τελικά σε αντίστροφη ταχύτητα μέχρι το τέλος της δεκαετίας.
Αύξηση της παγκόσμιας προσφοράς υγροποιημένου αερίου
Λίγο πριν συρρικνωθεί η ζήτηση, η προσφορά υγροποιημένου φυσικού αερίου στην παγκόσμια αγορά αυξάνεται. Η Διεθνής Ένωση Φυσικού Αερίου (IGU), μια ένωση της βιομηχανίας φυσικού αερίου, επιβεβαιώνει την τάση αυτή. Σύμφωνα με την Διεθνή Ένωση Φυσικού Αερίου, 668 δεξαμενόπλοια υγροποιημένου φυσικού αερίου και πλοία επαναεριοποίησης ταξιδεύουν σήμερα στους ωκεανούς, ενώ τα ναυπηγεία έχουν ήδη 312 ακόμη πλοία στα βιβλία παραγγελιών τους για τον στόλο υγροποιημένου φυσικού αερίου.
Αμερικανικές εταιρείες όπως η Venture ή η Cherniere επέκτειναν πρόσφατα τα λιμάνια υγροποίησης LNG του Plaquemines (Λουιζιάνα), του Corpus Christi και του Port Arthur (Τέξας). Οι επόμενες μεγάλες μονάδες υγροποίησης θα τεθούν επίσης σε λειτουργία σε αυτές τις τοποθεσίες κατά το δεύτερο μισό της δεκαετίας.
Οι ΗΠΑ αντιπροσωπεύουν το 90% των επενδύσεων για την ανάπτυξη του LNG. Αυτό σημαίνει ότι οι Αμερικανοί παραμένουν ο παγκόσμιος ηγέτης της αγοράς, ακολουθούμενοι από την Αυστραλία και το Κατάρ με μερίδιο αγοράς περίπου 20 τοις εκατό η καθεμία, οι οποίες επίσης αυξάνουν την παραγωγή τους. Νέοι προμηθευτές LNG, όπως η Μοζαμβίκη, βρίσκονται επίσης στο ξεκίνημα.
Την ηγετική τριάδα των ΗΠΑ, της Αυστραλίας και του Κατάρ ακολουθεί σε απόσταση η Ρωσία, η οποία εξακολουθεί σήμερα να είναι ο τέταρτος μεγαλύτερος εξαγωγέας υγροποιημένου φυσικού αερίου στον κόσμο με παγκόσμιο μερίδιο αγοράς 8% - και μάλιστα συνεχίζει να προμηθεύει την Ευρώπη λόγω της απουσίας κυρώσεων στον τομέα αυτό.
Μερίδιο της Ρωσίας στο παγκόσμιο εμπόριο φυσικού αερίου
Αλλά η Ρωσία δεν έχει μεγάλο μέλλον ως εξαγωγέας υγροποιημένου φυσικού αερίου, πιστεύουν οι αναλυτές του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας.
Η Μόσχα σχεδιάζει μια μικρή επέκταση των δικών της λιμανιών υγροποιημένου φυσικού αερίου, όπως το Portovaya στη Βαλτική Θάλασσα. Αλλά προς το παρόν, τα έργα δεν παίρνουν πραγματικά μπρος.
«Σε κανένα από τα σενάριά μας η Ρωσία δεν καταφέρνει να επαναφέρει τις εξαγωγές φυσικού αερίου στο επίπεδο πριν από το 2022», λένε οι ειδικοί του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας. Αντιθέτως, «το μερίδιο της Ρωσίας στο διεθνώς διακινούμενο φυσικό αέριο ήταν 30% το 2021 και αναμένεται να μειωθεί στο μισό αυτού του επιπέδου μέχρι το 2030».
Ο υπολογισμός του Πούτιν να αντισταθμίσει την απώλεια της Ευρώπης ως του σημαντικότερου πελάτη φυσικού αερίου, πουλώντας στην Ασία, δεν αποδίδει. Ο υφιστάμενος αγωγός «Power of Siberia 1» προς την Κίνα έχει μόνο ένα κλάσμα της χωρητικότητας του πρώην αγωγού Nord Stream 1 στη Βαλτική Θάλασσα.
Είναι αλήθεια ότι η Μόσχα θέλει να τοποθετήσει έναν μεγαλύτερο αγωγό προς την Κίνα με τον «Power of Siberia 2», η χωρητικότητα του οποίου αντιστοιχεί περίπου στον αγωγό Nord Stream. Αλλά η Κίνα αποδεικνύεται δύσκολος εταίρος. Σύμφωνα με πρόσφατες αναφορές στον Τύπο, το Πεκίνο δεν έχει ακόμη εγκρίνει επίσημα το έργο.
Είναι αλήθεια ότι το Πεκίνο ενδιαφέρεται να προμηθεύεται φθηνό αέριο μέσω αγωγού από τη Ρωσία. Αλλά έχει επίσης την πολυτέλεια να παζαρεύει επίμονα τις τιμές. Διότι με την ταχέως αναπτυσσόμενη αγορά υγροποιημένου φυσικού αερίου, υπάρχουν πλέον εναλλακτικές επιλογές προμήθειας που η Γερμανία δεν είχε όταν κάποτε ήταν δεμένη με τη Ρωσία.
Επειδή η Ρωσία έχει δείξει ότι της αρέσει επίσης να χρησιμοποιεί τις προμήθειες φυσικού αερίου ως πολιτικό μοχλό πίεσης, το ενδιαφέρον της Κίνας να παραχωρήσει στη Ρωσία μεγαλύτερο μερίδιο της αγοράς έχει πιθανώς μειωθεί και πάλι. «Η Ρωσία έχασε τον μεγαλύτερο πελάτη της, κατέστρεψε τη φήμη της ως αξιόπιστου εξαγωγέα και δημιούργησε κίνητρα για τους αγοραστές να εξετάσουν εναλλακτικές λύσεις για το φυσικό αέριο», αναφέρει το World Energy Outlook.
Οι τιμές της ενέργειας ενδέχεται να μειωθούν στην Ευρώπη
Η λύπη του ενός είναι η χαρά του άλλου: Αν η αγορά υγροποιημένου φυσικού αερίου εξελιχθεί όπως προβλέπει ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας, οι τιμές στην Ευρώπη είναι πιθανό να μειωθούν. Αυτό θα μπορούσε να μειώσει όχι μόνο το κόστος θέρμανσης αλλά και τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας στη Γερμανία.
Ο λόγος για αυτό έγκειται στη σειρά ανάπτυξης των σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην ευρωπαϊκή αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Σύμφωνα με την αρχή της λεγόμενης «αξιολογικής σειράς», ο φθηνότερος σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας συνδέεται πάντα πρώτος στο δίκτυο όταν υπάρχει ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας. Εάν η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας συνεχίσει να αυξάνεται, μπαίνει στο παιχνίδι ο δεύτερος φθηνότερος σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, του οποίου το οριακό κόστος καθορίζει στη συνέχεια την τιμή αγοράς για όλους.
Μετά το κλείσιμο των γερμανικών πυρηνικών εργοστασίων και των φτηνών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα, σήμερα έχουν απομείνει ως επί το πλείστον μόνο οι ακριβοί σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής με καύση φυσικού αερίου, οι οποίοι πρέπει να ενεργοποιούνται για να καλύψουν τον όγκο της ζήτησης και στη συνέχεια να καθορίζουν το γενικό επίπεδο της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας με το υψηλό κόστος παραγωγής τους.
Η πτώση των τιμών του φυσικού αερίου είναι επομένως επίσης καλή είδηση στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς μειώνει το οριακό κόστος του σταθμού παραγωγής που καθορίζει την τιμή και έτσι μειώνει το γενικό επίπεδο τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας. Έτσι, τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα υπάρχουν σημάδια ανακούφισης. Στη δεκαετία του 2030, όταν οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής που λειτουργούν με φυσικό αέριο θα πρέπει να στραφούν διαδοχικά στην ακριβή καύση υδρογόνου, αυτό θα προκαλέσει πιθανώς εκ νέου αύξηση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας.
Σε ένα θετικό σενάριο στις τιμές του φυσικού αερίου αναφέρθηκε και ο αρμόδιος Έλληνας υπουργός, Θεόδωρος Σκυλακάκης εξηγώντας ότι φέτος υπάρχει σημαντική διαθεσιμότητα lng. Ως εκ τούτου, εάν δεν υπάρξει κλιμάκωση στη Μέση Αντολή, μπορεί τελικά οι ενεργειακές συνθήκες να είναι πιο ευνοϊκές φέτος τον χειμώνα, από ό,τι αναμενόταν. Δηλαδή να υπάρχει χαμηλότερο κόστος στις τιμές αερίου και ρεύματος.
