Ροή
Μειώθηκαν οι οικογενειακές δαπάνες στην Ελλάδα κατά το 2020 σε ετήσια βάση, σύμφωνα με έρευνα που δημοσίευσε η ΕΛΣΤΑΤ. Η υπηρεσία υπογραμμίζει ότι το γεγονός ότι η έρευνα πραγματοποιήθηκε εν μέσω πανδημίας επηρέασε και τον τρόπο συλλογής των στοιχείων.
Αναλυτικά, τα ευρήματα της έρευνας, αναφέρουν:
• Η μέση ετήσια δαπάνη των νοικοκυριών για αγορές, κατά το έτος 2020, ανήλθε στα 15.981,96 ευρώ (1.331,83 το μήνα), καταγράφοντας μείωση -9,9% σε σχέση με το έτος 2019.
• Το 50% των νοικοκυριών δαπανούν περισσότερα από 1.080 ευρώ το μήνα.
• Τα νοικοκυριά που διαμένουν σε ενοικιασμένη κατοικία δαπανούν το 19,8% του προϋπολογισμού τους κατά μέσο όρο για ενοίκιο.
• Το μερίδιο της μέσης δαπάνης για είδη διατροφής και μη οινοπνευματώδη ποτά και στέγαση των νοικοκυριών του φτωχότερου 20% του πληθυσμού ανέρχεται στο 58,2% των δαπανών των νοικοκυριών, ενώ το αντίστοιχο μερίδιο του πλουσιότερου 20% του πληθυσμού ανέρχεται στο 29,0%.
• Η υψηλότερη μέση ετήσια δαπάνη καταγράφηκε στην Περιφέρεια Αττικής και ανήλθε σε 18.401,52 ευρώ, ενώ η χαμηλότερη στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδος και ανήλθε σε 11.193,24 ευρώ.
• Η μέση ετήσια δαπάνη των νοικοκυριών το 2020 εμφανίζεται μειωμένη κατά -37,1% σε σύγκριση με το 2008.
Aκόμα, η ΕΛΣΤΑΤ αναφέρει:
• Η συνολική ετήσια δαπάνη των νοικοκυριών (αγορές), για το έτος 2020, ανήλθε στα 65.145.489,55 χιλιάδες ευρώ παρουσιάζοντας μείωση -9,95% σε σύγκριση με το έτος 2019.
• Η μέση ετήσια δαπάνη των νοικοκυριών για αγορές, κατά το έτος 2020, ανήλθε σε 15.981,96 ευρώ (1.331,83 το μήνα), καταγράφοντας μείωση 9,9% (-1.756,68 ευρώ) σε σχέση με το 2019. Σε πραγματικούς όρους, η μέση ετήσια δαπάνη των νοικοκυριών μειώθηκε σε ποσοστό -7,8 % ή -1.348,70 ευρώ, λόγω της επίδρασης του πληθωρισμού, σύμφωνα με τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή του έτους 2019 (-2,3%)
• Η μέση ετήσια δαπάνη για κάθε άτομο, το 2020, ανήλθε στα 6.255,60 ευρώ, καταγράφοντας μείωση -9,9% (-687,24 ευρώ ετησίως) σε σύγκριση με το 2019.
Βασικές διαπιστώσεις
• Tο μεγαλύτερο μερίδιο των δαπανών του μέσου προϋπολογισμού των νοικοκυριών αφορά:
o στα είδη διατροφής και μη οινοπνευματώδη ποτά (23,1%),
o στη στέγαση (15,3%) και
o στις μεταφορές (12,3%),
ενώ το μικρότερο μερίδιο των δαπανών (3,5%) αντιστοιχεί στις υπηρεσίες αναψυχής και πολιτισμού.
• Η μεγαλύτερη αρνητική ποσοστιαία μεταβολή δαπανών των νοικοκυριών, σε σχέση με την προηγούμενη έρευνα (2019), παρουσιάζεται, κατά φθίνουσα κατάταξη, σε:
o αναψυχή και πολιτισμό (-36,4%),
o εστιατόρια, καφενεία και ξενοδοχεία (-35,4%),
o είδη ένδυσης και υπόδησης (-27,4%),
ενώ η μικρότερη αρνητική ποσοστιαία μεταβολή παρουσιάζεται στη στέγαση (-1,5%).
• Αύξηση παρουσιάστηκε στις κατηγορίες:
o είδη διατροφής (4,2%),
o οινοπνευματώδη ποτά και καπνός ( 3,9%),
o εκπαίδευση (2,6%),
o υγεία (1,3%) και
o επικοινωνίες (0,8%).
• Η μεγαλύτερη θετική μεταβολή στην ποσοστιαία συμμετοχή των διαφόρων δαπανών σε σταθερές τιμές 2020, σε σχέση με την προηγούμενη έρευνα του έτους 2019, παρατηρείται στα είδη διατροφής και μη οινοπνευματώδη ποτά (2,5 ποσοστιαίες μονάδες), ενώ η μεγαλύτερη ποσοστιαία μείωση συμμετοχής στα εστιατόρια, καφενεία και ξενοδοχεία (-3,3 ποσοστιαίες μονάδες).
• Όσον αφορά στις δαπάνες για είδη διατροφής και μη οινοπνευματώδη ποτά, σε σχέση με την προηγούμενη έρευνα (2019), η μεγαλύτερη αύξηση της μέσης μηνιαίας δαπάνης
(τρέχουσες τιμές), παρατηρείται στα παρακάτω είδη:
o καφές, τσάι και κακάο (9,3%)
o μεταλλικά νερά, αναψυκτικά, χυμοί (8,5%)
o φρούτα (8,1%)
o ζάχαρη, μαρμελάδες, μέλι, σιρόπια, σοκολάτα (6,7%)
o λοιπά είδη διατροφής (6,3%)
o λαχανικά (5,9%),
ενώ η μικρότερη αύξηση της μέσης μηνιαίας δαπάνης (τρέχουσες τιμές), παρατηρείται στα γαλακτοκομικά προϊόντα και αυγά (1,1%).
• Σε καμία βασική κατηγορία ειδών διατροφής και μη οινοπνευματωδών ποτών δεν καταγράφηκε μείωση της μέσης μηνιαίας δαπάνης (τρέχουσες τιμές).
Διαφορετικά πρότυπα κατανάλωσης ανάλογα με τον τύπο νοικοκυριών
• Η μεγαλύτερη μέση μηνιαία δαπάνη αφορά σε είδη διατροφής και μη οινοπνευματώδη ποτά και ακολουθούν οι δαπάνες για στέγαση, μεταφορές και διάφορα αγαθά και υπηρεσίες κ.λπ. Επισημαίνεται ότι, παρά τα διαφορετικά πρότυπα κατανάλωσης που παρατηρούνται ανάλογα με τον τύπο νοικοκυριού, η μεγαλύτερη δαπάνη που καταγράφεται σε όλους τους τύπους νοικοκυριών αφορά σε είδη διατροφής.
• Τα νοικοκυριά με ένα άτομο μόνο, ηλικίας 65 ετών και άνω, δαπανούν, κατά μέσο όρο, το 49,0% της μέσης μηνιαίας δαπάνης των νοικοκυριών της Χώρας ενώ τα νοικοκυριά που αποτελούνται από ένα ζευγάρι με δυο παιδιά έως και 16 ετών δαπανούν, κατά μέσο όρο, το 150,7% της μέσης μηνιαίας δαπάνης των νοικοκυριών της Χώρας.
• Τα νοικοκυριά με υπεύθυνο οικονομικά μη ενεργό ή άνεργο δαπανούν, κατά μέσο όρο, το 85,2% της μέσης μηνιαίας δαπάνης των νοικοκυριών της Χώρας, ενώ αυτά με υπεύθυνο αυτοαπασχολούμενο με μισθωτούς το 187,7% αυτής.
• Η μέση μηνιαία δαπάνη διαφέρει ανάλογα με την ηλικία του υπευθύνου του νοικοκυριού, με τα νοικοκυριά με υπεύθυνο ηλικίας 35-44 ετών να δαπανούν, κατά μέσο όρο, περισσότερο. Πιο συγκεκριμένα, τα νοικοκυριά αυτά δαπανούν, κατά μέσο όρο, το 130,1% της μέσης μηνιαίας δαπάνης των νοικοκυριών της Χώρας. Τα νοικοκυριά με τη μικρότερη ποσοστιαία συμμετοχή (59,2%) για το 2020 ήταν αυτά με υπεύθυνο ηλικίας 75 ετών και άνω.
• Τα νοικοκυριά που διαμένουν στην Περιφέρεια Αττικής δαπανούν, κατά μέσο όρο, το 115,1% της μέσης μηνιαίας δαπάνης των νοικοκυριών της Χώρας, ενώ αυτά που διαμένουν στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδος το 70,0% αυτής.
• Τα νοικοκυριά που διαμένουν στην Περιφέρεια Αττικής μείωσαν τις δαπάνες τους, κατά μέσο όρο, κατά -8,1%, ενώ αυτά που διαμένουν στις Περιφέρειες Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, και Στερεάς Ελλάδος, κατά -13,5%
Συνθήκες διαβίωσης
Από τα στοιχεία της έρευνας προκύπτει ότι τα νοικοκυριά διαθέτουν:
• Τηλεόραση έγχρωμη (99,4%)
• Κινητό τηλέφωνο (93,8%)
• Σταθερό τηλέφωνο (84,4%)
• Προσωπικό ηλεκτρονικό υπολογιστή (70,7%)
• Επιβατηγό αυτοκίνητο ΙΧ, τουλάχιστον ένα (67,2%)
• Πλυντήριο πιάτων (38,1%)
• Καταψύκτη (32,2%)
• Δεύτερη κατοικία (15,0%) και
• Κλειστό χώρο στάθμευσης (13,2%)
• και χρησιμοποιούν την κεντρική θέρμανση (πετρέλαιο, φυσικό αέριο κ.λπ.) ως κύρια πηγή θέρμανσης σε ποσοστό 55,0%.
Ανισότητα και κίνδυνος φτώχειας
• Το μερίδιο της μέσης ισοδύναμης δαπάνης (αγορές, τρέχουσες τιμές) του πλουσιότερου 20% του πληθυσμού είναι 4,8 φορές μεγαλύτερο από το μερίδιο της μέσης ισοδύναμης δαπάνης του φτωχότερου 20% του πληθυσμού (5,4 για το 2019). Ο δείκτης μειώνεται στο 3,5, όταν συμπεριληφθούν στην καταναλωτική δαπάνη και οι τεκμαρτές δαπάνες (τελική καταναλωτική δαπάνη)(4,2 για το 2019)
• Τα νοικοκυριά του φτωχότερου 20% του πληθυσμού μείωσαν τις δαπάνες τους σε σχέση με το 2019 κατά -2,5%, ενώ τα νοικοκυριά του πλουσιότερου 20% του πληθυσμού κατά -13,0%.
• Το μερίδιο της μέσης ισοδύναμης δαπάνης για είδη διατροφής των νοικοκυριών του φτωχότερου 20% του πληθυσμού ανέρχεται στο 35,5% των δαπανών των νοικοκυριών, ενώ το αντίστοιχο μερίδιο του πλουσιότερου 20% του πληθυσμού ανέρχεται στο 15,6%.
• O κίνδυνος φτώχειας απειλεί το 15,6% του πληθυσμού της Χώρας, όταν στον υπολογισμό του δείκτη λαμβάνεται υπόψη μόνο η ισοδύναμη δαπάνη με τρόπο κτήσεως την αγορά (17,1% το 2019), ενώ ο δείκτης μειώνεται στο 11,9% του πληθυσμού (12,2% το 2019), όταν λαμβάνονται υπόψη όλες οι καταναλωτικές δαπάνες, ανεξάρτητα από τον τρόπο κτήσεως (τεκμαρτό ενοίκιο από ιδιοκατοίκηση, ιδιοπαραγόμενα αγαθά, αγαθά και υπηρεσίες παρεχόμενες δωρεάν από τον εργοδότη, άλλα νοικοκυριά, μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς, κράτος κ.λπ.).
• Η μέση μηνιαία ισοδύναμη δαπάνη των φτωχών νοικοκυριών(2) εκτιμάται στο 34,7% των δαπανών των μη φτωχών νοικοκυριών. Τα φτωχά νοικοκυριά δαπανούν το 35,9% του μέσου προϋπολογισμού τους σε είδη διατροφής και μη αλκοολούχων ποτών, ενώ τα μη φτωχά το 22,2%.
Καταναλωτικά πρότυπα στην Ευρώπη
• Σε Ελλάδα, Ισπανία και Πολωνία το σχετικά μεγαλύτερο μερίδιο των δαπανών (τρέχουσες τιμές) του μέσου προϋπολογισμού των νοικοκυριών αφορά στα είδη διατροφής και μη αλκοολούχα ποτά.
• Τα καταναλωτικά πρότυπα διαφέρουν για την Αυστρία και την Τσεχία, όπου καταγράφονται ως υψηλότερες οι δαπάνες που αφορούν στη στέγαση, ενώ για το Ηνωμένο Βασίλειο οι δαπάνες στις μεταφορές.
• Οι δαπάνες για εκπαίδευση κυμαίνονται από 1,0% του μέσου προϋπολογισμού των νοικοκυριών στην Πολωνία και Τσεχία, έως 3,7% στην Ελλάδα.
• H Ελλάδα καταγράφει τη μεγαλύτερη ιδιωτική δαπάνη για την υγεία, 8,0% του μέσου προϋπολογισμού των νοικοκυριών ενώ η μικρότερη καταγράφεται στο Ηνωμένο Βασίλειο, 1,3%.
