Με αλλαγή θα προχωρήσει η σιδηροδρομική σύνδεση του 6ου Προβλήτα του Λιμανιού Θεσσαλονίκης, με την Περιβαλλοντική Μελέτη (Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων – ΜΠΕ) για την τροποποίηση των περιβαλλοντικών όρων του έργου «Σιδηροδρομική σύνδεση του 6ου Προβλήτα του Οργανισμού Λιμένος Θεσσαλονίκης (ΟΛΘ) με την υφιστάμενη σιδηροδρομική γραμμή» (μελετητής η OBERMEYER HELLAS) να οδεύει προς διαβούλευση.
Ως γνωστόν, με τα παλιά δεδομένα επρόκειτο για την κατασκευή νέας σιδηροδρομικής γραμμής δύο χιλιομέτρων που θα συνδέει τον 6ο Προβλήτα του Οργανισμού Λιμένος Θεσσαλονίκης με την υφιστάμενη σιδηροδρομική γραμμή. Ο προϋπολογισμός του έργου (μαζί με τον Προαστιακό Δυτικής Θεσσαλονίκης) ανέρχεται στα 53,5 εκατ. ευρώ, με την ολοκλήρωση του έργου να εκτιμάται στο τέλος του τρίτου τριμήνου του 2026. Η παρούσα τροποποίηση αφορά στην κατασκευή και λειτουργία ηλεκτροκινούμενης και σηματοδοτούμενης διπλής γραμμής με ανάλογη αύξηση του πλάτους της υποδομής (στέψη χωματουργικού έργου και πλάτος γέφυρας).
Οι (παλιοί) διεκδικητές
Θεωρητικά, «έτρεχε» σχετικός διαγωνισμός από το 2021-2022, ένας από τους 6 που προωθούσε η ΕΡΓΟΣΕ μέσω ανταγωνιστικού διαλόγου, που στην πορεία «έμπεξαν» και με χρηματοδοτικά θέματα, κάποια έργα προχωρούν τμηματικά, άλλα έχουν μείνει πίσω κ.α.. Για το συγκεκριμένο είχαν δείξει τότε ενδιαφέρον οι ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ΑΒΑΞ – Alstom, ΕΛΛΑΚΤΩΡ – Μυτιληναίος και Intrakat.
Όπως είναι κατανοητό, έκτοτε άλλαξαν αρκετά στον κλάδο, κυρίως μέσω της απόκτησης της ΑΚΤΩΡ, ως τότε κατασκευαστικής θυγατρικής της ΕΛΛΑΚΤΩΡ, από την Intrakat που έχει μετονομαστεί σε AKTOR Group. Κατά συνέπεια, δε θα μπορούσαν να δώσουν το παρών με αυτή τη μορφή τα σχήματα και μοιραία θα υπάρξουν αλλαγές. Η ολοκλήρωση της διαγωνιστικής διαδικασίας και η υπογραφή της σύμβασης «μελέτης-κατασκευής» αναμένεται το β’ τρίμηνο 2026, με προβλεπόμενο χρόνο κατασκευής 4 έτη.
Τι αλλάζει στο έργο
Συνοπτικά η νέα λύση που προτείνεται, έχει ως εξής: η σιδηροδρομική σύνδεση του 6ου Προβλήτα θα επιτευχθεί μέσω γέφυρας διπλής σιδηροδρομικής γραμμής, λύση με την οποία συναινεί η διοίκηση του ΟΛΘ και με την οποία περιορίζεται η ανάγκη διατήρησης τμήματος των σιδηροδρομικών γραμμών στον αστικό ιστό, με βασικά πλεονεκτήματα την κατάργηση ισόπεδων διαβάσεων, την απελευθέρωση χώρων και τη δυνατότητα αναπλάσεων στην περιοχή.
Η ολοκλήρωση της διαγωνιστικής διαδικασίας και η υπογραφή της σύμβασης «μελέτης-κατασκευής» αναμένεται το β’ τρίμηνο 2026, με προβλεπόμενο χρόνο κατασκευής 4 έτη.
Ειδικότερα, η παρούσα τροποποίηση αφορά στην κατασκευή και λειτουργία ηλεκτροκινούμενης και σηματοδοτούμενης διπλής Σιδηροδρομικής γραμμής με ανάλογη αύξηση του πλάτους της υποδομής (στέψη χωματουργικού έργου και πλάτος γέφυρας) για την σύνδεση του 6ου προβλήτα του Οργανισμού Λιμένα Θεσσαλονίκης (Ο.Λ.Θ.) με το υφιστάμενο σιδηροδρομικό δίκτυο. Το μήκος της γέφυρας, της οποίας το πλάτος προτείνεται να αυξηθεί είναι 1.023 μ. κατά την εκπονηθείσα προμελέτη χάραξης και προκαταρκτική μελέτη τεχνικού έργου (ενδέχεται να απαιτηθεί μικρή διαφοροποίηση κατά την οριστικοποίηση της μελέτης του τεχνικού). Στην περιοχή σύνδεσης με την υφιστάμενη ΣΓ Θεσσαλονίκη – Ειδομένη (περί την ΧΘ 0+350) θα απαιτηθεί μικρού μήκους παραλλαγή αυτής.
Το ανάπτυγμα του δικτύου του Προαστιακού Σιδηροδρόμου Δυτικής Θεσσαλονίκης μορφής «Υ» θα αποτελείται από δύο κλάδους από τα δυτικά (κλάδος Σίνδου & κλάδος Αγχιάλου-Διαβατών) και από ενιαίο κλάδο προς τα ανατολικά έως τον Νέο Σ.Σ. Θεσσαλονίκης, εξυπηρετώντας συνολικά επτά στάσεις (Σίνδου, Αγχιάλου, Διαβατών, Κορδελιού, Επτανήσου, Μενεμένης και Ν.Σ.Σ.).
Το αδειοδοτημένο έργο αφορά στην κατασκευή και λειτουργία νέου κλάδου σιδηροδρομικής γραμμής συνολικού μήκους 2.870 μ. περίπου (μετά σιδηροδρομικής γέφυρας μήκους περίπου L = 1023 μ.) για την απ’ ευθείας σύνδεση του 6ου προβλήτα λιμένα Θεσσαλονίκης με το υφιστάμενο εθνικό σιδηροδρομικό δίκτυο Επισημαίνεται ότι ενώ το σύνολο του αδειοδοτημένου και εξεταζόμενου στην παρούσα μελέτη έργου αναφέρεται σε συνολικό μήκος 2.870 μ., στην πραγματικότητα το έργο που θα κατασκευασθεί από τη ΕΡΓΟΣΕ αφορά στο τμήμα της ΣΓ εκτός περιοχής αρμοδιότητας ΟΛΘ. Εντός της περιοχής αρμοδιότητας ΟΛΘ το έργο θα κατασκευασθεί από την ΟΛΘ Α.Ε με την επίβλεψη, τις οδηγίες και τις προδιαγραφές της ΕΡΓΟΣΕ. Το έργο, αναπτύχθηκε στη λογική πλήρους ανισοπεδοποίησης της νέας Σ.Γ. σε σχέση με το οδικό δίκτυο και την υφιστάμενη σιδηροδρομική γραμμή προς τις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις.
Το προτεινόμενο έργο θα συμβάλλει στην καλύτερη διασύνδεση του λιμένα Θεσσαλονίκης με το εθνικό σιδηροδρομικό δίκτυο και στην μείωση της επιβάρυνσης της πόλης λόγω της λειτουργίας της σιδηροδρομικής σύνδεσης μέσω της Πύλης 11. Η σιδηροδρομική γραμμή έχει μήκος 2.869,66m. και μελετήθηκε για ταχύτητα μελέτης 70km/h. Η χάραξη της Σ.Γ. έχει αρχή εντός του Λιμένα Θεσσαλονίκης και συγκεκριμένα στην πρώτη βόρεια παράλληλη σιδ. γραμμή της κύριας σιδ. γραμμής, ύστερα από σχετική συνεννόηση με την Υπηρεσία. Στο επόμενο στάδιο μελέτης, αφού θα έχει ολοκληρωθεί και η μελέτη σκοπιμότητας του λιμένα Θεσσαλονίκης (Master Plan) θα πρέπει να γίνει κατάλληλη προσαρμογή της χάραξης εντός του λιμένα, εφόσον απαιτηθεί από τις ανάγκες ανάπτυξης του σιδ. σταθμού λιμένα.
Προγραμματισμός ενεργειών
- Υποβολή Φακέλου Τροποποίησης Περιβαλλοντικών Όρων του έργου: «Σιδηροδρομική σύνδεση του 6ου Προβλήτα του Οργανισμού Λιμένος Θεσσαλονίκης (ΟΛΘ) με την υφιστάμενη σιδηροδρομική γραμμή» στη Δ/νση Περιβαλλοντικών Αδειοδοτήσεων (ΔΙ.Π.Α.).
- Ολοκλήρωση σύνταξης φακέλου τροποποίησης των περιβαλλοντικών όρων των υφιστάμενων σε λειτουργία σιδηροδρομικών γραμμών του σιδηροδρομικού δικτύου της Θεσσαλονίκης για τις εργασίες και τη λειτουργία του Προαστιακού Σιδηροδρόμου Δυτικής Θεσσαλονίκης και υποβολή του στη Δ/νση Περιβαλλοντικών Αδειοδοτήσεων (ΔΙΠΑ).
- Ολοκλήρωση της Σύνταξης Μελετών Κτηματολογίων και Κήρυξη Απαλλοτριώσεων.
- Ολοκλήρωση της Β.Ι Φάσης του Διαγωνισμού: Ολοκλήρωση διαλόγου.
- Εκπόνηση Βέλτιστης Λύσης και Σύνταξη Τευχών Δημοπράτησης.
- Πρόσκληση σε προεπιλεγέντες για υποβολή δεσμευτικής οικονομικής προφοράς, αξιολόγηση, επιλογή αναδόχου.
Η ολοκλήρωση της διαγωνιστικής διαδικασίας και η υπογραφή της σύμβασης «μελέτης-κατασκευής» αναμένεται το β’ τρίμηνο 2026, με προβλεπόμενο χρόνο κατασκευής 4 έτη.
Η περιοχή του έργου
Η περιοχή του έργου χωροταξικά βρίσκεται στο δυτικό τμήμα της πόλης της Θεσσαλονίκης και στο βόρειο και δυτικό τμήμα του ευρύτερου Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης, που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τους Αμπελόκηπους, την Μενεμένη, το Ελευθέριο – Κορδελιό και τον Εύοσμο. Από την άμεση περιοχή του έργου διέρχονται σημαντικοί οδικοί άξονες όπως ο αυτοκινητόδρομος ΠΑΘΕ, η Μοναστηρίου, η Εσωτερική Περιφερειακή και η Εγνατία Οδός, ενώ εδράζονται ο Νέος και ο Παλιός Σιδηροδρομικός Σταθμός Θεσσαλονίκης, το λιμάνι της πόλης και ο Σταθμός Υπεραστικών Λεωφορείων (ΚΤΕΛ Μακεδονία). Επίσης, εδώ βρίσκονται αρκετά παλαιά διατηρητέα εργοστάσια όπως ο Μύλος, το ΦΙΞ και η Βίλκα, τα οποία σήμερα λειτουργούν ανακαινισμένα ως πολυχώροι διασκέδασης.
Οι πρόσφατες κινήσεις
Μεταξύ άλλων κινήσεων, έχουν προηγηθεί οι εξής:
• Μάιος 2024: Εκπόνηση αναθεωρημένης Κυκλοφοριακής Μελέτης από τον Σύμβουλο υποστήριξης της ΕΡΓΟΣΕ στη διαδικασία Ανταγωνιστικού Διαλόγου (Σύμβαση 5901), με εξέταση των κυκλοφοριακών συνθηκών, όπως αυτές διαμορφώνονται με την πρόταση του διαχειριστή της εθνικής σιδηροδρομικής υποδομής στο προαναφερθέν έγγραφό του και Εκπόνηση αναθεωρημένης Ανάλυσης Κόστους Οφέλους (ΑΚΟ) από τον Σύμβουλο υποστήριξης της ΕΡΓΟΣΕ με οικονομοτεχνική εξέταση των εναλλακτικών λύσεων, όπως αυτές διαμορφώνονται με την πρόταση του διαχειριστή της εθνικής σιδηροδρομικής υποδομής στο προαναφερθέν έγγραφό του.
• Οκτώβριος 2024: Υποβολή προτάσεων (31/10/24) Οικονομικών Φορέων κατόπιν παράτασης που αιτήθηκαν προκειμένου να δοθεί ο αναγκαίος χρόνος για τη διερεύνηση, μελέτη και επεξεργασία της εναλλακτικής προσέγγισης σχεδιασμού (με βάση το προαναφερθέν έγγραφο Ο.Σ.Ε. Α.Ε.).
• Ιανουάριος 2025: Ολοκλήρωση ελέγχου πληρότητας παραδοτέων / συμμόρφωσης με τα απαιτούμενα στη διαδικασία του ανταγωνιστικού διαλόγου από τον Σύμβουλο υποστήριξης της ΕΡΓΟΣΕ στη διαδικασία Ανταγωνιστικού Διαλόγου (Σύμβαση 5901) και Ολοκλήρωση σύνταξης φακέλου τροποποίησης των περιβαλλοντικών όρων του έργου: «Σιδηροδρομική σύνδεση του 6ου Προβλήτα του Οργανισμού Λιμένος Θεσσαλονίκης (ΟΛΘ) με την υφιστάμενη σιδηροδρομική γραμμή». Η τροποποίηση αφορά στο διπλασιασμό του πλάτους της σιδηροδρομικής γέφυρας.
Χρηματοδότηση: Για τον Διαγωνισμό έχει εκδοθεί Απόφαση του Υφυπουργού Ανάπτυξης Και Επενδύσεων για την έγκριση δέσμευσης συνολικού προϋπολογισμού έργου, ποσού 77.161.800 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ), μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, με την Ειδική Διάταξη ότι Ανάληψη Νομικής Δέσμευσης επιτρέπεται να γίνει μόνο μετά την ένταξη του έργου σε Επιχειρησιακό Πρόγραμμα.
Τι θα εξυπηρετεί
Το υπόψη έργο θα εξυπηρετήσει σε πρώτη φάση αποκλειστικά την διακίνηση Ε/Κ από τον 6ο προβλήτα. Ως χρονικός ορίζοντας έναρξης κατασκευής εξετάζεται το έτος 2017, ενώ σαν χρονικοί ορίζοντες λειτουργίας τα έτη 2018 και 2028. Σήμερα, η διακίνηση Ε/Κ μέσω της υφιστάμενης σιδηροδρομικής γραμμής αντιστοιχεί σε ποσοστό 1%. Κατά το 1ο έτος λειτουργίας του έργου (2018), εκτιμήθηκε ότι το ποσοστό θα παραμείνει το ίδιο. Το έτος 2028, το ποσοστό διακίνησης Ε/Κ υιοθετείται στο 5%, καθώς η διασφάλιση σύνδεσης με τους προορισμούς εξωτερικού θεωρείται - και είναι - σημαντικότατος παράγοντας για την αύξηση του μεριδίου της σιδηροδρομικής μεταφοράς Ε/Κ. Η διακίνηση του συμβατικού φορτίου (διακινούμενο ποσοστό 20%) τους ανωτέρω χρονικούς ορίζοντες και μέχρι τη δημιουργία, ικανής χωρητικότητας, επιλιμένιου σταθμού θα εξακολουθεί να γίνεται προς τον ΠΣΣ Θεσσαλονίκης, από την υφιστάμενη γραμμολογία του λιμένα, μέσω της πύλης 11.
Η κύρια ζήτηση για μεταφορά εμπορευμάτων του ΟΛΘ μέσω του σιδηροδρομικού δικτύου προβλέπεται ότι θα αφορά σε transit Ε/Κ, για τα οποία, σύμφωνα με το σενάριο του Master Plan βάσει του οποίου έγινε η διαστασιολόγηση των έργων του λιμένα, θα απαιτούνται 41 πλήρεις συρμοί (μήκους περί τα 700 m) ημερησίως το 2029, οι οποίοι θα αυξηθούν σε 52 συρμούς μέχρι το 2053, όπου η αντίστοιχη ζήτηση προβλέπεται να υπερβεί τα 1,2 εκ TEU ετησίως. Για τα υπόλοιπα, συμβατικά φορτία, επαρκούν 1, ή το πολύ 2, συρμοί.
