Ροή
Η δυναμική που έχει αποκτήσει ο κατασκευαστικός κλάδος και ευρύτερα ο χώρος των υποδομών εδώ και κάποιο χρονικό διάστημα προϊδεάζει και για περαιτέρω κινήσεις σε διάφορα μέτωπα. Αν γίνουν, πώς θα γίνουν, με ποιους πρωταγωνιστές και σε ποιο timing, θα φανεί προσεχώς. Ήδη όμως, ο κλάδος έχει αλλάξει και όπως παραδέχονται τα ίδια τα στελέχη του χώρου «οι ισορροπίες άλλαξαν, διαμορφώνονται εκ νέου, πριν 2 χρόνια ουδείς μπορούσε να φανταστεί τις τεκτονικές αλλαγές που θα έρχονταν, με επίκεντρο την ΕΛΛΑΚΤΩΡ, αν και πλέον το παιχνίδι έχει ανοίξει σε όλο το ταμπλό».
Το τελευταίο χρονικό διάστημα πραγματοποιήθηκε ένα… μπαράζ ανακατατάξεων, υπό την έννοια των σημαντικών αλλαγών στον όμιλο ΕΛΛΑΚΤΩΡ όπου μάλιστα προέκυψε και το deal με τη Motor Oil για τον τομέα ΑΠΕ, την πώληση δραστηριότητας της Volterra από την ΑΒΑΞ, την εκδήλωση ενδιαφέροντος από ξένα funds για την πώληση μετοχικού ποσοστού της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή (όμιλος ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ), τις μετοχικές – διοικητικές εξελίξεις στην Intrakat, την ενίσχυση του «αποτυπώματος» στης Μυτιληναίος στον χώρο, τα μεγάλα projects της Lamda (και άλλων εταιρειών ακινήτων) κ.α.
Πλέον, στον χώρο των υποδομών προκύπτουν σημαντικές ανακατατάξεις, υπάρχουν κάποιες «σταθερές» (μέχρι αποδείξεως του αντιθέτου), νέα σενάρια, ερωτηματικά για σχέδια και προθέσεις – επιδιώξεις, αλλά και πλήθος ζυμώσεων.
Οι ισχυροί μέτοχοι της ΕΛΛΑΚΤΩΡ
Ο όμιλος ΕΛΛΚΤΩΡ υπό μία έννοια… «έσυρε τον χορό» των mega εξελίξεων, αν συνυπολογιστούν τόσο οι μετοχικές και διοικητικές εξελίξεις στο μέτωπο Reggeborgh και Μπάκου - Καϋμενάκη, όσο, κυρίως αυτό, η είσοδος του ομίλου Motor Oil, συμφερόντων της οικογένειας Βαρδινογιάννη, στο μετοχικό κεφάλαιο της εισηγμένης (σχεδόν 30%) και βέβαια στον τομέα των ΑΠΕ, όπου καθίσταται ισχυρότερος «παίκτης» (η ΕΛΛΑΚΤΩΡ κρατάει το 25% της νέας εταιρείας). Αν ο νέος επενδυτής ενδιαφερθεί προσεχώς για την Ηλέκτωρ (κάποιοι επιμένουν σε αυτό το σενάριο), αν μείνει επί μακρόν στο γκρουπ, αν δείξει ενδιαφέρον και για τον τομέα Παραχωρήσεων/ΣΔΙΤ λόγω και της Αττικής Οδού, θα φανεί στην πορεία. Μια φορά πάντως, η ΕΛΛΑΚΤΩΡ έχει δύο πανίσχυρους μετόχους. Μάλιστα, η πλευρά της Reggeborgh φέρεται να έχει δείξει αυξημένο ενδιαφέρον και για τον τομέα real estate που για την ώρα εκπροσωπείται μέσω της REDS (με επίκεντρο τις Γούρνες, το Campas Project και άλλες επενδύσεις) όπου επίσης είχαμε μετοχικές εξελίξεις δια της δημόσιας πρότασης (όπως και στη μητρική νωρίτερα) αλλά και διοικητικές. Βέβαια, το γκρουπ έχει δώσει το παρών σε πλήθος διαγωνισμών, συμπεριλαμβανομένων και αυτών του ΤΑΙΠΕΔ (όχι μόνο Αττική Οδό, αλλά και για λιμάνια κ.α.), ενώ ένα «στοίχημα» είναι η κατασκευαστική ΑΚΤΩΡ που και μέσω εσωτερικών διοικητικών αλλαγών επιχειρεί το come back αλλά και τη διαφοροποίηση σε πιο «ποιοτικό» και επιλεκτικό, παρά «ποσοτικό», μοντέλο διεκδίκησης έργων. Σημειώστε ότι βασικοί μέτοχοι και φίλιες δυνάμεις ελέγχουν μεγάλα ποσοστά συνολικά, άνω του 85%.
Ο νέος πόλος της INTRAKAT
Η INTRAKAT ίσως αποτέλεσε την πλέον πρόσφατη ενδιαφέρουσα εξέλιξη στον χώρο. Οι μετοχικές εξελίξεις με την είσοδο της τριανδρίας Μπάκου – Καϋμενάκη – Εξάρχου (περί το 32%), αλλά και «φίλιων» εφοπλιστικών δυνάμεων (ανάλογα μετοχικά μερίδια συνολικά), κατέστησε τους νέους μετόχους πανίσχυρους στην κατασκευαστική στην μετά Σωκράτη Κόκκαλη εποχή. Πλέον, το «ζουμί» για την εταιρεία δεν είναι η… ίντριγκα για την πώληση του ποσοστού Κούτρα, αλλά για το ποια θα είναι η επόμενη μέρα. Κατά δηλώσεις του νέου management αλλά και βάσει πληροφοριών, ΑΠΕ, real estate – τουρισμός, καλές συμβάσεις σε ΣΔΙΤ/Παραχωρήσεις, επέκταση προς άλλες αγορές (π.χ. Βαλκάνια), εξαγορές σε κάποιους κλάδους (π.χ. σε απορρίμματα -όπου οι μικρότερες και εξειδικευμένες εταιρείες όπως οι Watt, Thalis, Μεσόγειος κ.α. κατά γενική ομολογία «παίζουν μπάλα» στον κλάδο-, σε ενέργεια, σε ακίνητα κ.λπ.), αποτελούν, μεταξύ άλλων, βασικές στοχεύσεις του γκρουπ. Σημειώστε, όπως είχε αποκαλύψει το insider.gr στις αρχές Οκτωβρίου, ότι πέραν ομολογιακού επίκειται και ΑΜΚ η οποία τελικά καθορίστηκε στα 100 εκατ. ευρώ περίπου. Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι στελέχη από πολλές εταιρείες κάνουν λόγο για κάποια «ερωτηματικά» σε σχέση με την Intrakat, είτε υπό την έννοια ότι μένει να καθοριστούν οι επιχειρηματικές προθέσεις της νέας διοίκησης είτε και οι σχέσεις με άλλα γκρουπ με τα οποία συνεργάζεται σε κοινοπραξίες και διεκδικήσεις διαγωνισμών. Υπενθυμίζεται ότι η νέα διοίκηση Εξάρχου είχε γνωστοποιήσει τις μεγάλες βλέψεις του γκρουπ για αναρρίχησή του εντός των πρώτων θέσεων της «ιεραρχίας» του χώρου, ίσως και μέσω εξαγορών.
Η «σταθερή» ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και η Ενεργειακή
Η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, για πολλούς κορυφαίο πλέον γκρουπ ευρύτερα στις υποδομές, αρκετοί στον κλάδο κάνουν λόγο για μια «σταθερά» του κλάδου, υπό την έννοια ότι θεωρητικά δεν έχει εμπλακεί σε σενάρια και «ερωτηματικά» για την επόμενη μέρα στον επιχειρηματικό «στίβο», μένοντας στοχοπροσηλωμένη στο μεγάλο επενδυτικό πρόγραμμα των 6 δις ευρώ, στην προώθηση πλήθους έργων και αναπτύξεων (ιδίως αν υπολογίσουμε μελλοντικά projects όπως το Καζίνο, η Εγνατία Οδός, το αεροδρόμιο στο Καστέλι κ.α.). Προφανώς και υπάρχει ισχυρότατος μέτοχος, σημαντικά χαρτοφυλάκια στο μετοχολόγιο όπως βέβαια και δεσπόζουσα θέση σε Παραχωρήσεις. Πάντως, υπάρχει και εδώ τουλάχιστον μια εκκρεμότητα, υπό την έννοια ότι η αγορά περιμένει από το καλοκαίρι την πώληση της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακής σε ξένο fund, ειδικότερα την First Sentier (με την οποία κατεβαίνει στον διαγωνισμό για τη νέα 25ετή σύμβαση της Αττικής Οδού). Το deal αυτό, όπως έχει αναφέρει το insider.gr, αν είναι να γίνει θα συμβεί έως το τέλος του έτους και δεν θα αφορά μόνο στο ποσοστό της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ ή του Γ. Περιστέρη αλλά μάλλον το 100% των μετοχών (δηλαδή δημόσια πρόταση). Για κάποιους στον κλάδο είναι ένα ερωτηματικό η νέα μορφή της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ δίχως την Ενεργειακή, δηλαδή αν μείνει με κατασκευή (τα όποια περιθώρια γενικά υπάρχουν στον κλάδο για κέρδη) και Παραχωρήσεις – ΣΔΙΤ, αλλά υπενθυμίζεται ότι το γκρουπ έχει ανεκτέλεστο «γίγα» ήδη στα 4,5 δις ευρώ, ροές από παραχωρήσεις, εξασφαλισμένη χρηματοδότηση, παρουσία στην ενέργεια (πλην ΑΠΕ) και βέβαια πολλές επενδύσεις μπροστά της.
Η ΑΒΑΞ και το Μετρό
Από την πλευρά της η ΑΒΑΞ προχώρησε πρόσφατα σχετικά, ως γνωστόν, σε πώληση συμμετοχών (Volterra) και βάσει σεναρίων που ακούγονται στην κατασκευαστική «πιάτσα» ίσως η διοίκησή της να μην είναι αρνητική στην ιδέα ρευστοποίησης άλλων assets ή μεριδίων σε έργα που κρίνονται ως «ώριμα» και δεν προσφέρουν ορίζοντα, ως μέρος του στρατηγικού της πλάνου. Ενδεχομένως να γίνεται λόγος για μερίδια σε Παραχώρηση που δεν προφέρουν χρονικό «βάθος» και θα απελευθερώσουν δυνάμεις. Η εισηγμένη έχει επιστρέψει στην επικαιρότητα για τα καλά και μέσω των έργων Μετρό (παράδοση Γραμμής 3) με την προώθηση των εργασιών για τη Γραμμής 4, ύψους 1,5 δισ. ευρώ, να αποτελεί προφανώς το μεγάλο «στοίχημα» (μεγάλη εμπειρία σε τέτοια έργα, το μόνο γκρουπ που εκτελεί τέτοια projects στην Αττική τα τελευταία χρόνια), με τον κλασσικό τομέα κατασκευής και τους κλάδους Παραχωρήσεις – ΣΔΙΤ να αποτελούν βασικές στοχεύσεις. Υπάρχει ισχυρός μετοχικός πυρήνας, κατά βάση γύρω από τον πρόεδρο του Δ.Σ., Χρ. Ιωάννου, που ελέγχει ποσοστό 33% (μεγαλύτερο αν συνυπολογιστούν άλλα μέλη οικογένειας – μέτοχοι), με δεύτερο ισχυρότερο πόλο την πλευρά του Κων. Μιτζάλη (διευθύνων σύμβουλος της εισηγμένης). Υπενθυμίζεται ότι το γκρουπ διεκδικεί μαζί με τις ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις – Ardian το «φιλέτο» της Αττικής Οδού και βέβαια το σύνολο τον διαγωνισμών που «τρέχουν», ενώ κέρδισε και την πρώτη μεγάλη εργολαβία της ανάπτυξης του Ελληνικού (αρχικές υποδομές, μεταξύ των οποίων η υπογειοποίηση της Λ. Βουλιαγμένης).
Η παρουσία της Μυτιληναίος στις υποδομές
«Κλείνοντας» το team των «Big 5» των κατασκευών με τη Μυτιληναίος, είναι αλήθεια ότι ο όμιλος μετά από μια περίοδο σχετικής απουσίας από τις υποδομές (πλην ενέργειας κ.α.) εσχάτως επανέκαμψε και μάλιστα δυναμικά, αν και ο κλασσικός τεχνικός τομέας αποτελεί μικρό μέρος τζίρου και EBITDA επί τους συνολικού μεγάλου μεγέθους του ομίλου. Θα αποτελούσε μια έκπληξη να αποχωρήσει εκ νέου ή να αποστασιοποιηθεί από τον τομέα των υποδομών (τον «στενό» κύκλο της κατασκευής) εν όψει νέου ακόμα γύρου δημοπρατήσεων -υπό την έννοια ότι δεν είναι το γκρουπ «κλασσικός εργολάβος»-, και να επικεντρωθεί και πάλι μόνο στις βασικές δράσεις του. Πήρε συμβάσεις και κέρδισε διαγωνισμούς «χτίζοντας» ανεκτέλεστο 2 – 2,5 δις ευρώ, κατάφερε να εισέλθει σε έργα με σταθερές ροές (π.χ. το οδικό ΣΔΙΤ FlyOver Θεσσαλονίκης μαζί με ΑΒΑΞ), ενώ συμμετέχει σχεδόν στο σύνολο των μεγάλων διαγωνισμών (σιδηροδρομικά 4 δις ευρώ, σε όλα τα ΣΔΙΤ, δηλαδή οδικά, κτηριακά, απορρίμματα κ.α., στην παραχώρηση του ΒΟΑΚ κ.λπ.) είτε αυτόνομα είτε έχοντας συνεργασία με το σύνολο των κορυφαίων ομίλων (εγχώριων ή και ξένων). Επίσης, έχει αναλάβει δημόσια έργα (π.χ. το οδικό της Εύβοιας, 200 εκατ. ευρώ) αλλά και ιδιωτικά (Θριάσιο I, Αστέρα Γλυφάδας κ.α.). Προφανώς η «πίτα» που βγήκε σχετικά πρόσφατα προς διεκδίκηση αλλά και το νέο «πακέτο» έργων πολλών δις ευρώ που ακολουθεί ενεργοποίησε τα αντανακλαστικά του ομίλου καθώς, όπως λένε γενικά στην αγορά, «η δεκαετία αυτή θα είναι γεμάτη εργοτάξια και συμβάσεις».
Το τοπίο, οι ισορροπίες και οι 2 διαφορετικές προσεγγίσεις
Πάντως, στην παρούσα φάση φαίνεται να επικρατούν δύο διαφορετικές προσεγγίσεις στις κατασκευές, δύο «σχολές σκέψης». Η μια θεωρεί ότι οι ανακατατάξεις που προέκυψαν το προηγούμενο χρονικό διάστημα στον κλάδο ίσως δεν έχουν ολοκληρωθεί και αποτελούν έναν πρώτο βασικό «γύρο» αλλαγών που οδήγησαν σε «τακτοποίηση» μετόχων και στελεχών (αν και υπάρχουν εκκρεμότητες αλλά και μετακινήσεις). Η οπτική αυτή κάνει λόγο για νέες εξαγορές αλλά και μελλοντικές συγχωνεύσεις με επίκεντρο την διεκδίκηση των υπόλοιπων μεγάλων έργων αλλά και τη διαμόρφωση… συμμαχιών και ισορροπιών σε κάποιους τομείς (π.χ. Παραχωρήσεις, απορρίμματα κ.α.). Μάλλον όμως, όπως έχει αναφέρει από το καλοκαίρι κιόλας το insider.gr, αυτός ο κύκλος δεν συμπεριλαμβάνει μόνο την περίπτωση των ζυμώσεων που έχουμε αποκαλύψει, δηλαδή γύρω από τη Δομική Κρήτης, τον Δ. Κούτρα και τη Wade Adams, αλλά και έτερα σχήματα του κλάδου, όχι μόνο χαμηλότερης βαθμίδας αλλά και της υψηλότερης 7ης τάξης. Άλλωστε, ενόψει μεγάλων διεκδικήσεων ίσως απαιτείται συγκέντρωση δυνάμεων.
Ωστόσο, αν και έχουν κυκλοφορήσει τουλάχιστον 3-4 διαφορετικά σενάρια κατά καιρούς (όχι παλιά), άλλα στελέχη του κλάδου θεωρούν ότι τελικά «η ιδιομορφία του χώρου αλλά και η ιδιοσυγκρασία κορυφαίων διοικητικών στελεχών και μετόχων δεν επιτρέπει, τουλάχιστον εύκολα και άμεσα, να εκκινήσει ένας νέος γύρος συγχωνεύσεων στον χώρο, εκτός πια και αν μιλάμε για… στρατηγικές αποφάσεις ή επιθετικές κινήσεις, ιδίως αν λάβουμε υπόψη κάποιες χρηματιστηριακές αποτιμήσεις». Βέβαια, θεωρητικά υπάρχουν μετοχικά μερίδια που θα μπορούσαν να αποτελέσουν πόλο έλξης και ενδιαφέροντος σε όλες τις εταιρείες , προκαλώντας προφανώς στη συνέχεια αλυσιδωτές αντιδράσεις, αλλά και δραστηριότητες που θα μπορούσαν να αποτελέσουν πεδίο συζητήσεων για απόκτησή τους. Ωστόσο, τα ίδια στελέχη εκτιμούν ότι για την ώρα «πρέπει πρώτα κάτσει η σκόνη από τις τελευταίες εξελίξεις, να δούμε πως θα κινηθεί κάθε όμιλος, που θα καταλήξουν 4-5 εμβληματικά έργα όπως ο ΒΟΑΚ, η Αττική Οδός, οι επεκτάσεις της, τα σιδηροδρομικά κ.α., και μετά το ξαναβλέπουμε».
