Ροή
Τα επίσημα εγκαίνια μιας mega ανάπτυξης, συνολικού εκτιμωμένου ύψους 8 δισ. ευρώ, πραγματοποιήθηκαν χτες στον χώρο του Ελληνικού. Μπορεί να πέρασαν πολλά χρόνια, πάνω από 20, από το κλείσιμο του πρώην αεροδρομίου στην περιοχή και περισσότερα από 12 χρόνια από την εκκίνηση των προσπαθειών αξιοποίησης της έκταση, ωστόσο, το μεγάλο project που προωθεί η Lamda Develοpment, συμφερόντων Σπ. Λάτση, έλαβε χτες και επίσημο χαρακτήρα σε μια άρτια οργανωμένη εκδήλωση.
Αν και είναι πραγματικότητα ότι ήδη έχουν ξεκινήσει οι αρχικές εργασίες στο μέτωπο των υποδομών και έχουν δρομολογηθεί διαγωνισμοί, αναπτύξεις και επιχειρηματικές συμφωνίες δισ. εκατομμυρίων ευρώ συνολικά (κτηριακά έργα, κατοικίες και Πύργοι, εμπορικές και γραφειακές χρήσεις, ξενοδοχεία, καζίνο κ.α.), με αιχμή την υπογειοποίηση στην πλευρά της Λεωφόρου Ποσειδώνος, στο πλαίσιο των έργων της πρώτης φάσης (ά πενταετία), συνολικού ύψους 2,5 δισ. ευρώ, που θεωρείται πλήρως εξασφαλισμένη χρηματοδοτικά (ίδια κεφάλαια, δάνεια, έσοδα από πωλήσεις, συνεργασίες κ.α.)
Η εκδήλωσε πραγματοποιήθηκε παρουσία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, του Αρχιεπισκόπου Ιερώνυμου, μελών της κυβέρνησης και της πολιτικής ζωής του τόπου, και βέβαια, πλήθους ισχυρών επιχειρηματιών της χώρας. Ο ίδιος ο Δρ. Σπύρος Λάτσης, σε μήνυμά του από τη Γενεύη, έδωσε το στίγμα του μιλώντας για ένα «έργο που ενώνει» και που «πρέπει όλοι να επωφεληθούν από αυτό».
Σπ. Λάτσης: Το υβριδικό σήμα για τις κατοικίες με την πριμοδότηση
Όπως ανέφερε και χτες το insider.gr, ο κ. Λάτσης σημείωσε ότι το έργο απευθύνεται «σε όλους τους επισκέπτες, καθώς θα είναι προσβάσιμο. Το έργο έχει δημιουργήσει συνθήκες που οι τιμές να φαίνονται απρόσιτες στα νότια προάστια. Σχεδιάζουμε να δώσουμε τη δυνατότητα και σε οικονομικά ασθενέστερους να μείνουν στο Ελληνικό. Ένα τμήμα του οικιστικού προγράμματος να είναι με πολυκατοικίες, που οι αγοραστές άλλοι να πληρώνουν με τις τιμές της αγοράς και άλλοι με πριμοδότηση από τη Lamda και το τραπεζικό σύστημα. Σκοπός μας είναι όλοι να επωφελούνται». Πάντως, ακόμα δεν υπάρχουν περισσότερες λεπτομέρειες για το μοντέλο αυτό που το ανέδειξε ο επιχειρηματίας ως υβριδικό και μάλλον αναμένεται να περιλαμβάνει κάποιους είδους επιδότηση – χρηματοδότηση – πριμοδότηση και με δάνεια με ευνοϊκούς όρους, δίχως όμως να έχει γίνει σαφές για «ποια βαλάντια μιλάμε».
Πως φτάσαμε στο μεγάλο project
Για το «πώς φτάσαμε ως εδώ», ο κ. Λάτσης παραδέχθηκε πως υπάρχει ένας αριθμός πολιτών οι οποίοι τίθενται ενάντια στο έργο. Από αυτούς, ανέφερε ο κ. Λάτσης, κάποιοι έχουν σοβαρούς λόγους και μερικοί λιγότερους. «Όταν αυτό το έργο ήρθε στην προσοχή μου το 1996 πίστευα πως θα υπάρχει κρατικός σχεδιασμός με νησίδες ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Αυτό συμβαίνει σε πολλές χώρες της ΕΕ και αυτού του τύπου τα έργα, παίρνουν πολύ χρόνο και μελετώνται από το κράτος μέχρι να υλοποιηθούν, σε αρκετές περιπτώσεις περισσότερο από 50 χρόνια. Δεν είναι δυνατόν να αποδειχθεί ότι αυτός ο τρόπος είναι λανθασμένος ή ότι η ιδιωτική ανάπτυξη είναι χειρότερη», εξήγησε. «Από την εποχή που έγιναν οι πρώτες σκέψεις για τη μετεγκατάσταση του αεροδρομίου στα Σπάτα και οι πρώτες νομοθετικές παρεμβάσεις από την κυβέρνηση Σημίτη, έχουν παρέλθει 45 και 25 χρόνια», ανέφερε ο κ. Λάτσης.
«Κατά τη μακρά αυτή περίοδο το κράτος εκτέλεσε αρκετές μελέτες για το Ελληνικό και του Αγίου Κοσμά, από έγκριτα γραφεία μελετητών, οι οποίες παρέμεινα σε συρτάρια», πρόσθεσε. Ο κ. Λάτσης αναφέρθηκε στην κατάσταση που επικρατούσε στην περιοχή του Ελληνικό μέχρι πρόσφατα, διαβάζοντας μάλιστα απόσπασμα από το βιβλίο του καθηγητού του ΕΜΠ, δρ. Βασεχόφεν, ο οποίος είχε εκπονήσει έκθεση για την κατάσταση στο Ελληνικό. Ο κ. Λάτσης εξήγησε πως λόγω της κρίσης το έργο μετατράπηκε από «κρατικό με ιδιωτικές νησίδες» σε «ιδιωτικό με κρατικές και κοινωνικές νησίδες». Οι συνθήκες που επέφεραν την αλλαγή αυτή ελπίζω να μην επιστρέψουν ποτέ στη χώρα, τόνισε ο κ. Λάτσης, προσθέτοντας πως τα αναπτυξιακά έργα που είναι πολλά – και πέρα του Ελληνικού- να βοηθήσουν να έχουμε μια πιο εύρωστη οικονομία.
Οδυσσέας Αθανασίου: «Το Ελληνικό είναι ήδη ένα τεράστιο εργοτάξιο»
Ο CEO της Lamda, Οδυσσέας Αθανασίου, υπενθύμισε ότι «το Ελληνικό είναι ήδη ένα τεράστιο εργοτάξιο. Συνεργαζόμαστε με τους καλύτερους από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Δίνουμε την ευκαιρία να γυρίσουν στην Ελλάδα ταλαντούχοι νέοι που έφυγαν στο εξωτερικό. Η επένδυση εκ μέρους της Lamda θα ξεπεράσει τα 8 δισ. ευρώ, η μεγαλύτερη επένδυση που έχει γίνει ποτέ», προσθέτοντας ότι θα προσφέρει 75 χιλ. θέσεις εργασίας και τόνωση της οικονομίας (2,5% ΑΕΠ). «Υπήρχαν αρκετοί που εξέφραζαν επιφυλάξεις κατά πόσο η Lamda ήταν έτοιμη να φέρει εις πέρας ένα τέτοιο έργο. Όλα ξεκίνησαν με ένα όραμα. Αρχίσαμε να δημιουργούμε μια ελληνική εταιρεία που να μπορεί να υλοποιήσει το όνειρο. Από 200 άτομα, σήμερα είμαστε 600», είπε ο ίδιος.
Το πρώτο κτήριο που θα παραδοθεί μέσα στο 2023 είναι το κτήριο στο οποίο θα στεγαστούν τέσσερα σωματεία ΑΜΕΑ, σημείωσε. O Riviera Tower θα αρχίσει να κατασκευάζεται πριν τα Χριστούγεννα φέτος, με τους πρώτους ορόφους να εμφανίζονται πριν τα Χριστούγεννα του 2023. Όσον αφορά την υπογειοποίηση της Ποσειδώνος, έχει ολοκληρωθεί κατά τα 2/3.
Η υπογειοποίηση της Ποσειδώνος
Το βασικότερο έργο από αυτής της πρώτης φάσης υποδομής, ήτοι η υπογειοποίηση της Ποσειδώνος, κόστους περίπου 85 εκατ. ευρώ, έχει ξεκινήσει, με κατασκευαστή τον όμιλο ΑΒΑΞ που έχει αναλάβει τις υποδομές αυτές συνολικά, με προοπτική να ολοκληρωθεί στο τέλος του 2024. Όπως έχει σημειωθεί, δεν θα χρειασθεί να γίνει διακοπή της κυκλοφορίας κατά τη διάρκεια της κατασκευής του έργου.
Οι μεγάλοι διαγωνισμοί που έρχονται – Τα εμπορικά, το Πάρκο, οι Πύργοι
Όπως είναι γνωστό, και έχει αναδείξει το insider.gr, ήδη προχωρούν εργασίες στο μέτωπο της α’ φάσης των υποδομών και βέβαια νέες διαγωνιστικές διαδικασίες. Όπως πρόσφατα αποκαλύψαμε, έρχεται ο διαγωνισμός για το Vouliagmenis Mall Complex, επένδυση περίπου 350 εκατ. ευρώ, ο οποίος αναμένεται να προχωρήσει με το μοντέλο Early Contractor Involvement (ECI), στα πρότυπα δηλαδή της ανάπτυξης του πύργου κατοικιών. Οι προσφορές αναμένεται να υποβληθούν έως τις 17 Νοεμβρίου. Στην περιοχή αυτού του πάρκου θα αναπτυχθεί commercial hub ενώ και το ίδιο το συγκρότημα θα έχει complex χαρακτηριστικά.
Όπως έχει αναφέρει έχει αναφέρει ο CEO της Lamda, Οδυσσέας Αθανασίου, εκκινούν σύντομα, και έως το τέλος του έτους, οι διαγωνισμοί για το μεγάλο εμπορικό κέντρο προς τη Λ. Βουλιαγμένης, το Vouliagmenis Mall (εκμισθώσιμη επιφάνεια 85.500 τ.μ. σε συνολική έκταση άνω των 120 χιλ. τ.μ.), που θα αποτελεί τμήμα του Commercial hub στο εν λόγω «κομμάτι», για το Marina Galleria (προϋπολογισμού 130 εκατ. ευρώ) όπως και τον Πύργο Μικτής Χρήσης, επένδυση που υπολογίζεται να ξεπεράσει τα 200 εκατ. ευρώ (αφορά τη συνεπένδυση της Lamda Development και της Brook Lane Capital, η οποία θα ελέγχει το 70%). Επίσης, αναμένεται και ο διαγωνισμός για το Μητροπολιτικό Πάρκο, σε σχέδια του διεθνούς αρχιτεκτονικού γραφείου των Sasaki.
Το αθλητικό κέντρο και το κτήριο ΑμεΑ
Να προσθέσουμε, όπως αποκάλυψε πρόσφατα το insider.gr, ότι σε προχωρημένο επίπεδο είναι και ο διαγωνισμός για τις αθλητικές εγκαταστάσεις, ύψους περίπου 100-120 εκατ. ευρώ, με τους ΑΒΑΞ, ΑΚΤΩΡ (ΕΛΛΑΚΤΩΡ), ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και INTRAKAT – ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ να διεκδικούν τη σχετική σύμβαση. Στο πλάνο προβλέπονται εγκαταστάσεις και προπονητήρια για κολύμβηση, στίβο, ενόργανη και ρυθμική γυμναστική, ποδόσφαιρο (και επαγγελματικό), μπάσκετ, τένις, beach volley, αλλά και ξενώνες διαμονής, χώρους στάθμευσης (η συνολική χωρητικότητα ανέρχεται σε 1.381 θέσεις, υπόγειες οι 376), σταθμοί φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων, ποδηλατόδρομου/πεζόδρομους πρόσβασης στις αθλητικές εγκαταστάσεις, κτήρια υποστηρικτικών λειτουργιών και διοίκησης κ.α.
Ήδη, πάντως, η ΕΚΤΕΡ έχει αναλάβει να υλοποιήσει το πρώτο από τα κτιριακά έργα, το συγκρότημα των κτιρίων, ύψους 15 εκατ. ευρώ, που θα στεγάσει τέσσερα σωματεία ΑμεΑ «με το κλειδί στο χέρι», το οποίο θα παραδοθεί εντός χρονοδιαγράμματος το γ’ τρίμηνο του 2022.
Ο Riviera Tower, τα condos, οι βίλες και οι νέες οικιστικές αναπτύξεις
Επίσης, να αναφέρουμε ότι μέσα στο έτος αναμένεται να επιλεγεί με διεθνή διαγωνισμό η εταιρεία που θα αναλάβει την θεμελίωση του Πύργου καθώς θα πρόκειται για μια πρωτόγνωρη για τα ελληνικά δεδομένα ανάπτυξη που απαιτεί θεμέλια 50 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της γης. Ωστόσο, ήδη το σχήμα Bouygues International – Intrakat η οποία είχε επιλεγεί, ως γνωστόν, έπειτα από διαγωνιστική διαδικασία αρχικά ως Early Contractor Involvement (ECI), είναι κοντά στο να αναλάβει και το συμβόλαιο αυτό. Η σχετική σύμβαση για την κατασκευή του πύργου (έργο της τάξεως των 180 με 190 εκατ. ευρώ) αναμένεται να υπογραφεί με την κοινοπραξία έως τα τέλη του έτους. Η κοινοπραξία παρέχει συμβουλευτικές υπηρεσίες πριν από την κατασκευή με τη μορφή του Early Contractor Involvement, στο πλαίσιο της προετοιμασίας της για την κατασκευή του Πύργου Κατοικιών στη Μαρίνα (Marina Residential Tower), αναφορικά με τον σχεδιασμό, τον προγραμματισμό, την εφοδιαστική αλυσίδα και τη διαχείριση κατασκευής του έργου. Για τον Πύργο ισχύει το χρονικό ορόσημο της 30ής Μαρτίου 2026 ώστε να μετακομίσουν οι ιδιοκτήτες.
Επιπρόσθετα, αναμένονται δημοπρατήσεις και για άλλες οικιστικές αναπτύξεις σε διάφορες περιοχές της έκτασης (παλιότερα σχέδια αλλά και νέες επενδύσεις), ανοίγοντας μάλιστα χώρο και για μικρότερες εργολαβικές εταιρείες. Γενικότερα, στην α’ φάση αυτής της πενταετίας των έργων θα κατασκευαστούν συνολικά 1.500 μονάδες κατοικιών, στις οποίες, εκτός από τα σπίτια στο Παράκτιο Μέτωπο (Πύργος, βίλες, condos κ.α.), περιλαμβάνονται επιπλέον γειτονιές προς την πλευρά όπου υπογειοποιείται η λεωφόρος Ποσειδώνος, πολυώροφα κτήρια κ.α.
Τα έσοδα
Πάντως, γενικότερα, προχωρούν τα συμβόλαια και για τις τρεις οικιστικές αναπτύξεις (οικόπεδα για βίλες, Riviera Tower και συγκροτήματα κατοικιών), από τα οποία αναμένονται έσοδα άνω του 1 δισ. ευρώ, με τις πωλήσεις να είναι πάνω από τις αρχικές προσδοκίες των ανθρώπων της Lamda, ενώ είναι δεδομένο στην παρούσα φάση το ενδιαφέρον εγχώριων αγοραστών με τον CEO της Lamda, Οδυσσέα Αθανασίου πρόσφατα να αναφέρει όμως πως από το 2023 λανσάρεται η καμπάνια που θα προσελκύσει το διεθνές κοινό στην αθηναϊκή Ριβιέρα.
Στο τρέχον τρίμηνο θα ξεκινήσουν οι υπογραφές και για τα διαμερίσματα στον Πύργο Κατοικιών, όπου τα κατ’ εκτίμηση συνολικά έσοδα κατά τη διάρκεια της Φάσης Α’ για το σύνολο των διαμερισμάτων ανέρχονται σε περίπου 600 εκατ. ευρώ, με την ολοκλήρωση των αντίστοιχων αγοραπωλησιών. «Το μεγαλύτερο ποσοστό των εσόδων θα φανεί το 2023 από τον Πύργο Κατοικιών», αναφέρθηκε σχετικά.
Αναφορικά με τις κρατήσεις για τη μελλοντική απόκτηση διαμερισμάτων στα συγκροτήματα πολυτελών κατοικιών / διαμερισμάτων (condos) στο Παράκτιο Μέτωπο, έχουν ήδη κατατεθεί προκαταβολές πελατών για περίπου ¾ της πωλούμενης επιφάνειας. Τα κατ’ εκτίμηση συνολικά έσοδα για το σύνολο των condos ανέρχονται σε περίπου 270 εκατ. ευρώ.
Μέσα στους πρώτους μήνες του επόμενου έτους αναμένεται να «βγούνε» στην αγορά και δύο ακόμη οικιστικές γειτονιές, η «γειτονιά Αλίμου» στα σύνορα με τον Δήμο Αλίμου με περίπου 500 διαμερίσματα σε πολυκατοικίες των 4-5 ορόφων και η «γειτονιά της Πρώην Ολυμπιακής Αεροπορίας» με τα ψηλά κτίρια, 15 ορόφων και 50 μέτρων, κοντά στο σημείο της υπογειοποίησης της λεωφόρου Ποσειδώνος με θέα το πάρκο που θα απευθύνονται στο ευρύτερο κοινό, Έλληνες και ξένους αγοραστές που αναζητούν ένα νεόδμητο σπίτι στα νότια προάστια.
Τα ξενοδοχεία με την ΤΕΜΕΣ (Κωνσταντακόπουλος)
Να σημειωθεί ότι ο στόχος για τα έσοδα ύψους 200 εκατομμυρίων εντός της χρονιάς από τις οικιστικές αναπτύξεις θα προέλθει κυρίως από τα οικόπεδα των βιλών και τα διαμερίσματα του Riviera Tower, καθώς και από ορισμένες επιχειρηματικές συμφωνίες της Lamda, όπως αυτή με την ΤΕΜΕΣ.
Υπενθυμίζεται ότι η εταιρεία έχει συμφωνήσει στην από κοινού ανάπτυξη δύο πεντάστερων ξενοδοχείων με παραθεριστικές κατοικίες στο παράκτιο μέτωπο, εκ των οποίων το ένα στη μαρίνα Αγίου Κοσμά. Η επένδυση 300 εκατ. θα υλοποιηθεί μέσω της σύστασης δύο SPVs, στα οποία η ΤΕΜΕΣ του ομίλου Κωνσταντακόπουλου θα έχει ποσοστό 70%. Μάλιστα, στα τέλη Νοεμβρίου θα ανακοινωθεί ο hotel operator του ενός εκ των δύο θερέτρων.
Προφανώς βέβαια, όσο ωριμάζει η επένδυση και προχωρούν διαδικασίες, θα έρθουν και δημοπρατήσεις για τα ξενοδοχεία (που προωθεί σε συνεργασία με ΤΕΜΕΣ), γραφεία και άλλες αναπτύξεις.
Το Καζίνο των ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ - Hard Rock
Σε σχέση με την επένδυση ύψους 1 δισ. ευρώ που αφορά στην κατασκευή του σύνθετου τουριστικού πόλου με καζίνο, η Lamda Development θα αρχίσει επίσης να εισπράττει έσοδα από τη μίσθωση της έκτασης στην κοινοπραξία των ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και Hard Rock International. Όπως αναφέρθηκε κατά τη διάρκεια της τηλεδιάσκεψης, η παραχωρησιούχος του πρώην αεροδρομίου θα έχει λαμβάνειν από την επένδυση του καζίνο έσοδα ήδη από το πρώτο τρίμηνο του 2023. Ωστόσο, τα ετησιοποιημένα έσοδα των τουλάχιστον 15 εκατ. ευρώ βάσει της μίσθωσης – ποσό που αντιστοιχεί σε 5% επί των ακαθάριστων εσόδων του τουριστικού θέρετρου (IRC) – θα αρχίσουν να εισρέουν στα ταμεία της εισηγμένης σε διάστημα ενάμιση χρόνου από σήμερα.
Οι mega επιχειρηματικές συμφωνίες
Τέλος, αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι ο όμιλος Lamda έχει συνάψει συμφωνίες συνολικού ύψους σχεδόν 1 δισ. ευρώ με ισχυρά εγχώρια επιχειρηματικά ονόματα για πλήθος αναπτύξεων, όπως γραφειακούς χώρους (Τρ. Πειραιώς και Eurobank, αθροιστικά σχεδόν 250 εκατ. ευρώ), εμπορικούς χώρους (με Fourlis και Retail Park, ύψους 55 εκατ. ευρώ), ξενοδοχεία (το γνωστό joint venture με ΤΕΜΕΣ, ύψους 300 εκατ. ευρώ), private club branded κατοικιών με ιδιωτικό club, χώρους εστίασης, αναψυχής κ.α. (Orilina - Howard, Τρ. Νάτσης, σχεδόν 70 εκατ. ευρώ), η συμφωνία με την BROOK LANE CAPITAL για την ανάπτυξη υπερσύγχρονου πύργου μικτής χρήσης, επένδυση που εκτιμάται σε 200 εκατ. ευρώ.
