Ροή
Σαραντατέσσερα χρόνια μετά από το ιστορικό καλοκαίρι του 1974, τρία χρόνια μετά το αγωνιστικό και δύσκολο καλοκαίρι του 2015 και εν μέσω του καλοκαιριού όπου η καθαρή έξοδος από τα μνημόνια γίνεται πράξη, η συγκυρία και η απόσταση προσφέρονται για κάποιες σύντομες διαπιστώσεις αλλά και προτάσεις σχετικά με τη δημοκρατία μας και το μέλλον μας ως δημοκρατικά οργανωμένη πολιτεία.
Διαπίστωση πρώτη: Η αποκατάσταση της δημοκρατίας μετά τη χούντα των συνταγματαρχών ήταν ως αποτέλεσμα επιτυχής.
Να μην λησμονούμε ότι:
- Νομιμοποίησε τις αποκλεισμένες πολιτικές δυνάμεις που το μετεμφυλιακό κράτος της δεξιάς είχε απαγορέψει και κυνηγήσει.
- Έδωσε τη δυνατότητα για εναλλαγή στην εξουσία δυο πόλων του πολιτικού συστήματος.
- Θέσπισε Σύνταγμα φιλελεύθερο σε επίπεδο θεμελιωδών δικαιωμάτων για τα δεδομένα της εποχής του.
- Εξουδετέρωσε ή καλύτερα άμβλυνε τα παραδοσιακά αυταρχικά ρεφλέξ ορισμένων θεσμών όπως οι ένοπλες δυνάμεις και μέρος των σωμάτων ασφαλείας.
- Ρύθμισε το πολιτειακό απαλλάσσοντας την Ελλάδα από μια κληρονομική μοναρχία με συντηρητικά και έντονα παρεμβατικά χαρακτηριστικά.
Διαπίστωση δεύτερη: Η αποκατάσταση της δημοκρατίας, με το Σύνταγμά της - δηλαδή αυτό του 1975 σε όλες τις μεταγενέστερες εκδοχές του - και με την καταγεγραμμένη πλέον πολιτική πρακτική τεσσάρων δεκαετιών, δεν πέτυχε την πλήρη εμβάθυνση της δημοκρατίας ούτε και την προσαρμογή αυτής στις νέες προκλήσεις.
- Να μην υποτιμούμε όμως και τις σημαντικές μεταπολιτευτικές ανεπάρκειες:
- Θεσμοί και μηχανισμοί άμεσης δημοκρατίας είναι σχεδόν ανύπαρκτοι.
- Η αναλογικότητα των εκλογικών συστημάτων είναι ισχνή, οι διοικήσεις που κυβερνούν τη χώρα σε επίπεδο κεντρικήςδιοίκησης και πρώτου και δευτέρου βαθμού αυτοδιοίκησηςστερούνται δημοκρατικού βάθους (η σημερινή κυβέρνηση τα άλλαξε αυτά αλλά ακόμα δεν έχουν εφαρμοστεί τα νέα)
- Η συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών είναι περιορισμένη και ενίοτε προσχηματική (βλ. δημόσιες διαβουλεύσεις που ο νομοθέτης ή/και η διοίκηση δεν λαμβάνουν υπ’ όψη τους)
- Θεσμοί άλλων Κρατών «εισάγονται» και μεταφυτεύονται χωρίς δεύτερη σκέψη στην Ελλάδα χωρίς να συνεκτιμάται η ιδιοσυγκρασία του Έλληνα ή η ύπαρξη εθιμικών εμποδίων στην εύρυθμη λειτουργία τους.
- Επίσης, η αποκατάσταση δυστυχώς απέτυχε να αποτρέψει τηδιαφθορά, δεν πέτυχε δηλαδή να δημιουργήσει ένα εντελώς αποτελεσματικό Κράτος Δικαίου.
Με απλά λόγια, η δημοκρατία από το 74 μέχρι σήμερα (η Τρίτη Ελληνική Δημοκρατία),«στα χαρτιά» μοιάζει να μην υστερεί, στην πράξη όμως - η ζωντανή μας καθημερινή δημοκρατική λειτουργία –είναιελλιπής και υστερεί σε σχέση με το τι ισχύει σε άλλες ευρωπαϊκές δημοκρατίες.
Οι προκλήσεις του παρόντος και του μέλλοντος είναι μεγάλες. Δεν υπάρχει έξοδος από την κρίση αν δεν υπάρξει μια βαθιά τομή στο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας της χώρας, η χώρα δεν είχε μόνο λογιστικό και χρηματοοικονομικό πρόβλημα και οδηγήθηκε στα μνημόνια, το πλαίσιο λειτουργείας της εξάντλησε τα καύσιμά του σε όλα τα επίπεδα γι’ αυτό και η χρεοκοπία ήταν συνολική και παταγώδης.
Δύο σημαντικά ζητήματα - προκλήσεις στα οποία μπορούν και, τολμώ να πω, οφείλουν να ανταποκριθούν τα κόμματα που αυτοπροσδιορίζονται ως προοδευτικά:
- η αναθεώρηση του Συντάγματος με σαφές προοδευτικό στίγμα, δηλαδή με δημοκρατικότερους θεσμούς, με εξισορρόπηση του υπέρμετρου κυβερνητισμού, με νέα ισχυρότερη διατύπωση των κοινωνικών δικαιωμάτων, με ρητή εξασφάλιση του δημόσιου χαρακτήρα κοινωνικών αγαθών όπως το νερό, με κατοχύρωση των συλλογικών διαπραγματεύσεων και άλλα τα οποία επιβάλλεται να συζητήσουμε τώρα που η χώρα βγαίνει από τα μνημόνια.
- η ιδέα ψήφισης της απλής αναλογικής με στόχο την άμεση εφαρμογή της στις επόμενες εκλογές (αν η κ. Γεννηματά αντιλαμβάνεται ότι η εκτίμηση που έκανε το 2016 τον Ιούνιο ήταν λάθος, δηλαδή ότι ο ΣΥΡΙΖΑ φέρνει απλή αναλογική για να κάνει εκλογές το Φθινόπωρο του 2016 – αυτό είχε υποστηρίξει η πρόεδρος του ΚΙΝ.ΑΛ. τότε στη Βουλή και δεν ψήφισε τον νόμο). Είναι βέβαιο ότι ψηφίζοντας απλή αναλογική με ταυτόχρονη συνταγματική αναθεώρηση, εγκαθιδρύοντας κουλτούρα ευρύτερης συνεργασίας και βάζοντας τέλος στην «πολυπόθητη» αυτοδυναμία που νομοτελειακά είναι συνώνυμη καταχρήσεων καιαναξιοκρατίας, η Ελλάδα μεταβαίνει σε νέο πολιτικό σύστημα
Δημιουργείται η εντύπωση πως όλα αυτά τοποθετούνται πέρα και πάνω από την οικονομική διάσταση των πραγμάτων αλλά είναι βέβαιο ότι τελικά είναι προς εξυπηρέτηση του αισιόδοξου οικονομικού αύριο, η οικονομία δεν λειτουργεί ερήμην της κοινωνίας και του πολιτικού συστήματος αλλά μαζί και μέσα σ αυτά.
Απομένει ένα σημαντικό ερώτημα και βεβαίως δεν σκοπεύω να υπεκφύγω. Στα δύσκολα πρέπει να δώσουμε απαντήσεις και να προτείνουμε λύσεις.
Τι θα κάνουμε με το φαινόμενο της Χρυσής Αυγής, γεγονός είναι ότι μη αμελητέα τμήματα της κοινωνίας κάνουν δηλητηριώδεις επιλογές. Το πρόβλημα είναι πανευρωπαϊκό η άνοδος ακροδεξιών, ναζιστών, φασιστών σε πολλές διαφορετικές χώρες τις ΕΕ δείχνει το τερατώδες πρόσωπο της κρίσης στο κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο. Εδώ στην Ελλάδα μετά από τόσους αγώνες και πόνο τον 20ο αιώνα, το θέμα αυτό «μας πονάει» ιδιαίτερα. Χρειάζεται ένα σαφές πολιτικό όριο μεταξύ όλων των δημοκρατικών δυνάμεων και των ναζιστών. Την περίοδο 2012 – 2015 με την επικίνδυνη θεωρία των δυο άκρων έγινε μεγάλη ζημία. Ένα κομμάτι της κοινωνίας εξοικειώθηκε με το τέρας. Πιστεύω ότι ο δημοκρατικός λαός μας θα τους γυρίσει την πλάτη και τους δούμε εκτός Βουλής στις επόμενες εκλογές. Χωρίς καμία διάθεση παρέμβασης στο έργο της ελληνικής δικαιοσύνης, κάποια στιγμή πρέπει να τελειώσει και η δίκη, που γνωρίζουμε ότι σαφώς είναι συνθέτη υπόθεση και ότι οι δικαστές δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους για να προχωρήσει η δύσκολη αυτή υπόθεση.
