Οι παγκόσμιες πυρκαγιές αποδεικνύονται πολύ πιο επιβαρυντικές για το κλίμα απ’ ό,τι εκτιμούσαν έως τώρα οι επιστήμονες, σύμφωνα με μια νέα διεθνή μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Phys.org.
Με τη βοήθεια προηγμένης δορυφορικής τεχνολογίας, οι ερευνητές αναθεωρούν προς τα πάνω τον πραγματικό «κλιματικό λογαριασμό» των πυρκαγιών, αποκαλύπτοντας ότι οι συνολικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και ρύπων είναι σχεδόν 70% υψηλότερες από τις έως τώρα εκτιμήσεις. Το εύρημα αυτό φωτίζει μια υποτιμημένη πηγή ατμοσφαιρικής ρύπανσης και ανατρέπει ουσιαστικά τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την επίδραση των πυρκαγιών στο κλίμα.
- Διαβάστε ακόμα Άνευ προηγουμένου η φετινή αντιπυρική περίοδος - Οι έλεγχοι για τα ακαθάριστα και τα πρόστιμα
Πώς η νέα βάση δεδομένων GFED5 αποκάλυψε την αληθινή έκταση του προβλήματος
Η νέα έκδοση της Global Fire Emissions Database (GFED5), την οποία ανέπτυξαν ερευνητές του Wageningen University & Research σε συνεργασία με τη NASA και αμερικανικά πανεπιστήμια, χρησιμοποιεί για πρώτη φορά δορυφορικά δεδομένα πολύ υψηλής ανάλυσης. Σε αντίθεση με την προηγούμενη – χαμηλότερη - ανάλυση, η νέα τεχνική αποκάλυψε χιλιάδες μικρές πυρκαγιές που μέχρι σήμερα περνούσαν απαρατήρητες. Πρόκειται κυρίως για αγροτικές, χορτολιβαδικές ή περιφερειακές εστίες φωτιάς, οι οποίες ποτέ δεν είχαν υπολογιστεί επαρκώς στις συνολικές εκπομπές. Η ενσωμάτωσή τους στη βάση δεδομένων εκτοξεύει τις παγκόσμιες εκπομπές κατά περίπου 70%, αποτυπώνοντας μια πραγματικότητα που αλλάζει ριζικά την πραγματική κατάσταση.
Η θεαματική αναθεώρηση των εκπομπών CO₂ και ρύπων
Οι μέχρι σήμερα εκτιμήσεις υπολόγιζαν τις εκπομπές από πυρκαγιές στους περίπου δύο γιγατόνους άνθρακα ετησίως, ένα ποσοστό που αντιστοιχούσε περίπου στο 20% των παγκόσμιων εκπομπών από ορυκτά καύσιμα. Η νέα μελέτη ανεβάζει τον αριθμό στους 3,4 γιγατόνους αποδεικνύοντας ότι οι πυρκαγιές, και ειδικά οι μικρές, δρουν αθροιστικά ως μια τεράστια και υποτιμημένη πηγή ατμοσφαιρικής επιβάρυνσης. Το εύρημα αυτό αλλάζει τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε την επίδραση των πυρκαγιών στον κύκλο του άνθρακα και στη δυναμική της κλιματικής κρίσης.
Η αθέατη επιβάρυνση στην ποιότητα του αέρα και τη δημόσια υγεία
Η αναγνώριση των μικρών πυρκαγιών δείχνει ότι ένα μεγάλο μέρος της ρύπανσης που προκαλούν αφορά περιοχές κοντά σε κατοικημένες ζώνες. Τα αιωρούμενα σωματίδια, ο καπνός και οι τοξικοί ρύποι που παράγονται από αυτές τις φωτιές δημιουργούν σημαντική υγειονομική επιβάρυνση, η οποία δεν είχε αποτυπωθεί πλήρως. Στο πλαίσιο αυτό καθίσταται σαφές ότι η πραγματική επίδραση των πυρκαγιών στην ποιότητα του αέρα είναι πολύ μεγαλύτερη και πιο επικίνδυνη από ό,τι θεωρούσαν οι μέχρι τώρα υπολογισμοί.
Νέες προκλήσεις για τα κλιματικά μοντέλα και τις πολιτικές πρόληψης
Η θεαματική αύξηση των εκτιμώμενων εκπομπών αλλάζει την εικόνα για τα κλιματικά μοντέλα, τις προβλέψεις και τις πολιτικές μείωσης ρύπων. Η νέα βάση δεδομένων GFED5 αποτελεί πλέον ένα καθοριστικό εργαλείο για τους εθνικούς απολογισμούς εκπομπών, για τα σενάρια κλιματικής δράσης και για τον σχεδιασμό πολιτικών διαχείρισης γης. Οι επιστήμονες υπογραμμίζουν ότι η κατανόηση των μικρών πυρκαγιών — αυτών που μέχρι τώρα «κρύβονταν» στα στατιστικά — είναι απαραίτητη για μια ρεαλιστική προσέγγιση της κλιματικής προσαρμογής.
Τι σημαίνει αυτό για την Ελλάδα
Η Ελλάδα αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα χώρας όπου η αναθεώρηση των διεθνών δεδομένων είναι βαρύνουσας σημασίας. Το μωσαϊκό τοπίων — δασών, καλλιεργειών και κατοικιών — ευνοεί την εμφάνιση μικρών, διάσπαρτων πυρκαγιών που σπάνια αποτυπώνονται πλήρως στα εθνικά συστήματα καταγραφής.
Ελληνικές επιστημονικές μελέτες, όπως οι αναλύσεις του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου για τις εκπομπές CO₂ την περίοδο 2000–2024, επιβεβαιώνουν ότι τα μεγάλα επεισόδια φωτιάς αυξάνουν δραματικά το ανθρακικό αποτύπωμα της χώρας. Παράλληλα, η εφαρμογή του μοντέλου WRF-SFIRE-CHEM δείχνει ότι ο καπνός από πυρκαγιές στη χώρα μας μεταφέρεται σε εκτεταμένες περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου, επιβαρύνοντας την ποιότητα του αέρα. Η μελέτη του 2024 για τις καμένες εκτάσεις καταγράφει εκθετική αύξηση στις εκπομπές CO₂, ενώ ερευνητικά έργα όπως το πρόγραμμα FLOGA, που χρησιμοποιεί δορυφορικά δεδομένα και τεχνητή νοημοσύνη, αποδεικνύουν ότι μεγάλο μέρος των μικρών εστιών φωτιάς δεν αποτυπωνόταν με ακρίβεια στο παρελθόν. Επιπλέον, μοντέλα πρόγνωσης και σενάρια κλιματικής αλλαγής δείχνουν ότι οι πυρκαγιές στην Ελλάδα θα αυξηθούν περαιτέρω τις επόμενες δεκαετίες.
Στο πλαίσιο αυτό, οι ελληνικές έρευνες επιβεβαιώνουν πλήρως τα διεθνή ευρήματα: ο πραγματικός αντίκτυπος των πυρκαγιών στη χώρα — στις εκπομπές, στην ποιότητα αέρα και στο κλίμα — είναι πιθανότατα σημαντικά υποεκτιμημένος.
