Σε εγρήγορση βρίσκεται η Πολιτική Προστασία εν μέσω μίας από τις πιο δύσκολες αντιπυρικές περιόδους που έχει βιώσει η χώρα μας την τελευταία 20ετία. Το 2025 ήταν μια από τις χειρότερες χρονιές όχι μόνο για τη χώρα μας αλλά και για ολόκληρη την Ευρώπη. Τα στοιχεία του ευρωπαϊκού συστήματος EFFIS καταγράφουν φέτος πάνω από 10 εκατομμύρια στρέμματα καμένης γης, μια έκταση που καταρρίπτει το προηγούμενο ρεκόρ των 9,8 εκατομμυρίων στρεμμάτων που είχε σημειωθεί σε όλη τη διάρκεια του 2017.
Κάποιες χώρες, όπως η Σερβία και η Βρετανία, βιώνουν πρωτόγνωρες καταστάσεις, ενώ η Πορτογαλία καταγράφει «μαύρη πρωτιά» καθώς επί των εδαφών της βρίσκεται το 40% της συνολικής καμένης έκτασης της ΕΕ το 2025.
Διαβάστε επίσης:
- Πυρκαγιές: Μαύρη σελίδα στην ιστορία της Ευρώπης το 2025 – Οι απώλειες στην Ελλάδα
- Πυρκαγιές: Τα νέα πυροσβεστικά, τα canadair και η ευρωπαϊκή συνδρομή
Όσον αφορά στην Ελλάδα, από την αρχή της χρονιάς είχαμε πάνω από 6.000 ενάρξεις πυρκαγιών, ενώ μέχρι στιγμής στην Ελλάδα έχουν καεί 450.000 στρέμματα. Το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας εστιάζει στην πρόληψη, στην αξιοποίηση των κονδυλίων του προγράμματος ΑΙΓΙΣ, την ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού και στην ατομική ευθύνη των πολιτών. Η χρηματοδότηση για την πυροπροστασία των δήμων έφθασε τα 40 εκατομμύρια φέτος ενώ σύμφωνα με την ηγεσία του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας φέτος είναι η πρώτη χρονιά που επιβλήθηκαν πρόστιμα σε όσους δεν συμμορφώθηκαν με τις υποχρεώσεις κα-θαρισμού οικοπέδων.
Το ανθρώπινο δυναμικό του Πυροσβεστικού Σώματος αποτελεί χρόνια πληγή της Πολιτικής Προστασίας και παρά το γεγονός ότι αυτό έχει ενισχυθεί κατά 30% την τελευταία εξαετία, και πάλι, οι κλιματολογικές συνθήκες, η γεωμορφολογία της χώρας και η διασπορά του κινδύνου καθιστούν τον αριθμό των υπηρετούντων ανεπαρκή. Αυτή τη στιγμή υπηρετούν 18.000 γυναίκες και άντρες στο Πυροσβεστικό Σώμα με τις οργανικές θέσεις να είναι 17.900 ενώ ήδη προγραμματίζονται 1.000 νέες προσλήψεις για το 2026.
Μία ακόμη αλλαγή που δρομολογήθηκε την τελευταία διετία είναι η αυστηροποίηση του Ποινικού Κώδικα όσον αφορά στους εμπρησμούς και πλέον οι υπαίτιοι αντιμετωπίζουν ποινή κάθειρξης, όπως επίσης και δήμευση της περιουσίας τους. Σύμφωνα με τα στοιχεία, το 70% με 75% των πυρκαγιών οφείλεται σε ανθρωπογενή παράγοντα, είτε από αμέλεια, είτε από δόλο και το τελευταίο διάστημα η ΔΑΕΕ έχει προχωρήσει σε πολλές συλλήψεις για εμπρηστές είτε εκ δόλου, είτε από αμέλεια.
Ακαθάριστα οικόπεδα: Πρόστιμα και έκκληση για συντήρηση
Τα ακαθάριστα οικόπεδα παραμένουν στο επίκεντρο της προληπτικής στρατηγικής της χώρας με τους πολίτες να έχουν φέτος υποβάλλει περί τις 700.000 δηλώσεις καθαρισμού αλλά και πολλούς να έχουν παραλείψει να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο κίνδυνος επέκτασης μιας πιθανής φωτιάς στην εκάστοτε περιοχή. Φέτος, έχουν επιβληθεί εκατοντάδες πρόστιμα σε ακαθάριστα οικόπεδα ή σε παρατυπίες που έχουν καταγγελθεί η εντοπιστεί από τους δήμους και την Πυροσβεστική.
Όπως επεσήμανε ο υπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, Γιάννης Κεφαλογιάννης, μιλώντας στον ΣΚΑΙ, το φετινό καλοκαίρι φαίνεται ότι είναι το πιο δύσκολο της εικοσαετίας. Ο υπουργός σημείωσε η αντιπυρική περίοδος «πηγαίνει μέχρι και τέλη Οκτωβρίου» και ο συνολικός απολογισμός «θα γίνει στο τέλος Οκτωβρίου», καθώς Σεπτέμβριος και Οκτώβριος ιστορικά δίνουν και αυτοί δύσκολες πυρκαγιές.
Στο πλαίσιο αυτό, ο καθαρισμός των οικοπέδων και η συντήρηση όσων έχουν ήδη δηλωθεί στην πλατφόρμα, αποτελούν συστηματική υποχρέωση των πο-λιτών καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους και ειδικά κατά την αντιπυρική περίοδο (1η Μαΐου έως 31 Οκτωβρίου).
Η συντήρηση των οικοπέδων και ακάλυπτων χώρων περιλαμβάνει τακτικό έλεγχο και αποφυγή συσσώρευσης εύφλεκτων υλικών ενώ ενδείκνυται η δημιουργία αντιπυρικών ζωνών (όπου απαιτείται). Φυσικά, προϋπόθεση για τη συντήρηση είναι να έχει πρώτα καθαριστεί το οικόπεδο, κάτι που πρέπει να γίνεται για την αποφυγή πυρκαγιών, ανεξάρτητα από το εάν έχει δηλωθεί στην πλατφόρμα ή όχι.
Ο απαιτούμενος καθαρισμός περιλαμβάνει υλοτομία και απομάκρυνση των ξερών και σπασμένων δέντρων και κλαδιών, καθώς και των κλαδιών που βρίσκονται σε άμεση επαφή με κτίσμα, απομάκρυνση της καύσιμης φυτικής ύλης που βρίσκεται στην επιφάνεια του εδάφους, αποκλάδωση της βάσης της κόμης των δέντρων και αύξηση του ύψους έναρξής της από την επιφάνεια του εδάφους, αραίωση της θαμνώδους βλάστησης ως προς την κάλυψη του εδάφους, απομάκρυνση τυχόν άλλων εγκαταλελειμμένων καυστών, αναφλέξιμων, εκρήξιμων ή εύφλεκτων υλικών, αντικειμένων και απορριμμάτων και ασφαλή συλλογή και μεταφορά όλων των υπολειμμάτων καθαρισμού.
Οι υπόχρεοι οφείλουν για την απομάκρυνση τυχόν άλλα εγκαταλελειμμένων καυστών, αναφλέξιμων, εκρήξιμων ή εύφλεκτων υλικών, αντικειμένων και απορριμμάτων καθώς και στην ασφαλή συλλογή και μεταφορά όλων των υπολειμμάτων καθαρισμού. Επιπροσθέτως ακολουθούν τα προβλεπόμενα των διατάξεων του ν.4819/2021 (Α΄ 129) και της υπό στοιχεία ΥΠΕΝ/ΔΔΑ/199776/2429/2021 κοινής υπουργικής απόφασης (Β΄ 5888), αναφορικά με τις υποχρεώσεις των πολιτών για τα απόβλητα κηπουρικών εργασιών και τις υποχρεώσεις ως προς την καθαριότητα των πεζοδρομίων.
Ποιοι πολίτες είναι υποχρεωμένοι να προχωρήσουν σε καθαρισμό (και συντήρηση) των οικοπέδων τους
Υποχρέωση καθαρισμού και υποβολής δήλωσης μέχρι τις 15 Ιουνίου έχουν οι ιδιοκτήτες, νομείς, επικαρπωτές, μισθωτές ή υπομισθωτές οικοπεδικών και λοιπών ακάλυπτων χώρων που βρίσκονται σε:
α) περιοχές εντός εγκεκριμένων ρυμοτομικών σχεδίων,
β) περιοχές εντός ορίων οικισμών χωρίς εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο,
γ) εκτάσεις που βρίσκονται εντός ακτίνας 100 μ. από τα όρια των παραπάνω περιπτώσεων κατόπιν ενημέρωσης της αρμόδιας δασικής υπηρεσίας και
δ) εκτός σχεδίου γήπεδα με κτίσμα, για τις εκτάσεις που δεν υπάγονται στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας, σύμφωνα με τον δασικό χάρτη της περιοχής και κατόπιν ενημέρωσης της αρμόδιας δασικής υπηρεσίας οφείλουν να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους εντός των συγκεκριμένων χρονικών ορίων.
Από το πεδίο εφαρμογής της παρούσας εξαιρούνται οι διαμορφωμένοι, συντηρημένοι κήποι φυτεμένες επιφάνειες ακάλυπτων χώρων κτιρίων, πολυκατοικιών, κ.α. Φυσικά, οι πολίτες που δεν είναι ιδιοκτήτες, νομείς, επικαρπωτές, μισθωτές ή υπομισθωτές οικοπεδικών και ακάλυπτων χώρων σε αυτές τις περιοχές δεν έχουν υποχρέωση αρνητικής δήλωσης.
Πώς διενεργούνται οι έλεγχοι – Τα πρόστιμα για τους παραβάτες
Οι έλεγχοι, οι οποίοι διενεργούνται από τους δήμους αλλά και την Πυροσβεστική έχουν εντατικοποιηθεί. Συγκεκριμένα, οι δήμοι έχουν οριστεί ως αρμόδια αρχή για τη διενέργεια ελέγχων ως προς την Ψηφιακή Υπηρεσία Δήλωσης και στο πλαίσιο αυτό διενεργούν ετησίως δειγματοληπτικούς ελέγχους, σε ποσοστό τουλάχιστον ίσο με 5% επί του συνολικού αριθμού των δηλώσεων που έχουν υποβληθεί κάθε έτος για την εδαφική τους περιφέρεια.
Η μη υποβολή δήλωσης καθαρισμού στο Εθνικό Μητρώο επιφέρει πρόστιμο ύψους 1.000 ευρώ. Σε περίπτωση ψευδούς δήλωσης, οι ιδιοκτήτες κινδυνεύουν με φυλάκιση έως 2 έτη και πρόστιμο έως 54.000 ευρώ. Πιο αναλυτικά, η υποβολή ψευδούς δήλωσης ως προς την τήρηση της σχετικής υποχρέωσης, τιμωρείται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον δύο ετών και χρηματική ποινή 180 έως 360 ημερήσιες μονάδες. Το ύψος της κάθε ημερήσιας μονάδας δεν μπορεί να είναι κατώτερο από 70 ευρώ, ούτε ανώτερο από 150 ευρώ.
