Τι μπορεί να συνδέει την ιδέα για ένα φυσικό σκεύασμα για τη γνωσιακή ενίσχυση του εγκεφάλου, με την ιδέα για ένα ρινικό φαρμακευτικό προϊόν για τη Νόσο του Πάρκινσον και έναν μικροδορυφόρο φτιαγμένο για να «εκτοξεύσει» την εκπαιδευτική εμπειρία μαθητών Γυμνασίου και Λυκείου; Η απάντηση βρίσκεται στον 2ο Φοιτητικό Διαγωνισμό Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας του Κέντρου «Αρχιμήδης» του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ). Εκεί, μεταπτυχιακοί φοιτητές και φοιτήτριες από διαφορετικά πεδία γνώσης παρουσίασαν τις ιδέες τους, απέκτησαν πρακτική υποστήριξη και έκαναν τα πρώτα βήματα προς τη μετατροπή της επιστήμης σε πράξη.
Με φόντο αυτή την επιτυχία, ο 3ος Διαγωνισμός βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη. Οι φοιτητές μπορούν να υποβάλουν αίτηση συμμετοχής μέχρι τις 12 Οκτωβρίου 2025, διεκδικώντας χρηματικά έπαθλα συνολικής αξίας 12.000 ευρώ, πολύτιμη εκπαίδευση, πρόσβαση σε mentoring και μια θέση στο δίκτυο καινοτομίας του ΕΚΠΑ που επεκτείνεται χρόνο με τον χρόνο.
Στους περσινούς συμμετέχοντες ξεχώρισαν τρεις ομάδες μεταπτυχιακών φοιτητών που δεν περιορίστηκαν στο θεωρητικό επίπεδο. Δούλεψαν μεθοδικά, συνεργάστηκαν με πανεπιστημιακούς και εξωτερικούς φορείς, και σήμερα βλέπουν τις ιδέες τους να εξελίσσονται σε πραγματικές λύσεις. Το ενδιαφέρον όμως δεν είναι μόνο το τι δημιούργησαν. Είναι το πώς το έκαναν, το ποιοι τους στήριξαν, και το γιατί αξίζει κάθε φοιτητής του ΕΚΠΑ να ακολουθήσει το παράδειγμά τους.
Βαγγέλης Δαδιώτης - Ο συνδυασμός ελιάς και κάνναβης στη μάχη κατά της άνοιας
Η ιδέα του φαρμακοποιού Βαγγέλη Δαδιώτη, που κατέκτησε την πρώτη θέση στον δεύτερο φοιτητικό διαγωνισμό Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας του Κέντρου «Αρχιμήδης» του ΕΚΠΑ, γεννήθηκε από τη συνάντηση δύο κόσμων της ελληνικής παράδοσης του ελαιολάδου και της δυναμικής των κανναβινοειδών. Ο ίδιος και η ομάδα του, όπως αναφέρει εργάστηκαν πάνω σε έναν φυσικό συνδυασμό φαινολών του ελαιολάδου κυρίως ελαιοκανθάλης και μη ψυχοδραστικών κανναβινοειδών, όπως η CBD, με στόχο την πρόληψη νευροεκφυλιστικών νοσημάτων, κυρίως της νόσου Αλτσχάιμερ.
«Η ιδέα μας ήταν να ερευνήσουμε αν ο συνδυασμός αυτών των δύο ομάδων φυσικών ενώσεων μπορούσε να δράσει συνεργιστικά», εξηγεί. «Εστιάσαμε στα ιοντικά κανάλια TRPA1, τα οποία υπερεκφράζονται κατά τη διάρκεια της νόσου. Πειραματικές μελέτες σε μοντέλα ποντικών έδειξαν σημαντική ενίσχυση της μνήμης μετά από τη χορήγηση του συνδυασμού».
Ο Βαγγέλης Δαδιώτης σήμερα πραγματοποιεί μεταδιδακτορική έρευνα στο Northeastern University, στη Βοστώνη, με τον καθηγητή Διομήδη Λογοθέτη, ειδικό στα ιοντικά κανάλια. Παράλληλα, δημιούργησε μαζί με τον Δρ. Βαγγέλη Μήτση και τον καθηγητή Προκόπιο Μαγιάτη τη νεοφυή εταιρεία EkatiBiotech, με σκοπό την ανάπτυξη επιστημονικά τεκμηριωμένων φυσικών προϊόντων γνωσιακής ενίσχυσης.
«Η συμμετοχή στον διαγωνισμό του ΕΚΠΑ μας έδωσε τα εργαλεία να δούμε την έρευνά μας μέσα από επιχειρηματικό πρίσμα. Δεν αρκεί να έχεις μια ωραία ιδέα. Πρέπει να ξέρεις πώς να την επικοινωνήσεις, πώς να την υποστηρίξεις, πώς να την οδηγήσεις σε ένα προϊόν που να φτάσει στον τελικό χρήστη». Δηλώνει ευγνώμων για την υποστήριξη που έλαβε από το Κέντρο «Αρχιμήδης», καθώς και από καθηγητές όπως οι Χαραλαμπία Μπολέτη, Κυριακή Σιδηροπούλου και, φυσικά, ο μέντοράς του, καθηγητής Μαγιάτης. «Η ακαδημαϊκή έρευνα στην Ελλάδα έχει μέλλον αρκεί να πιστέψουμε ότι μπορεί να έχει και εφαρμογή».
Ελμίνα-Μαρίνα Σαϊτάνη - Ρινική καινοτομία για τη Νόσο του Πάρκινσον
Η ιδέα για το Ropinex-N, που κατέκτησε την δεύτερη θέση, αφορά ένα καινοτόμο ρινικό φαρμακευτικό σκεύασμα για τη Νόσο του Πάρκινσον, βασισμένο στη δραστική ουσία ροπινιρόλη αναπτύχθηκε από την φαρμακοποιό και υποψήφια διδάκτωρ Ελμίνα-Μαρίνα Σαϊτάνη. Η ιδέα της προτείνει μια εναλλακτική στη στοματική χορήγηση, που είναι σήμερα η κυρίαρχη οδός αλλά συνοδεύεται συχνά από ανεπιθύμητες παρενέργειες. «Το Ropinex-N αξιοποιεί βιοσυμβατά υλικά, σε ένα πρωτοποριακό σχήμα, και επιτρέπει την απευθείας στόχευση του εγκεφάλου μέσω της ρινικής κοιλότητας», αναφέρει στο ΑΠΕ/ΜΠΕ και τον δημοσιογράφο Αλέκο Λιδωρίκη. «Με μικρότερες δόσεις, ελπίζουμε ότι μπορούμε να επιτύχουμε τα ίδια θεραπευτικά αποτελέσματα, με λιγότερες παρενέργειες».
Η ιδέα προέκυψε μέσα από τη διδακτορική της έρευνα, καθώς και από την προσωπική της ευαισθησία για τις νευροεκφυλιστικές παθήσεις. «Η Νόσος του Πάρκινσον αφορά ολοένα και περισσότερους ανθρώπους. Το 2040, εκτιμάται ότι θα αγγίξει τα 12 εκατομμύρια ασθενείς παγκοσμίως. Η ανάγκη για νέες μορφές θεραπείας είναι επιτακτική».
Η συμμετοχή της στον διαγωνισμό του ΕΚΠΑ λειτούργησε ως καταλύτης. «Έμαθα πώς να μετατρέπω μια ερευνητική υπόθεση σε μια επιχειρηματική πρόταση. Πώς να μιλήσω σε επενδυτές, σε δυνητικούς συνεργάτες, σε ανθρώπους που δεν είναι επιστήμονες αλλά αναζητούν λύσεις». Όπως λέει, η Ελλάδα κάνει βήματα προς τη σύνδεση έρευνας και αγοράς, αλλά χρειάζονται ακόμη περισσότερες γέφυρες: «Το ΕΚΠΑ, μέσω του Αρχιμήδη, ανοίγει αυτές τις γέφυρες. Δεν είναι μόνο τα χρηματικά έπαθλα, είναι η κουλτούρα συνεργασίας που προωθεί».
SchoolSat - Όταν η Διαστημική μπαίνει στην τάξη
Μια ομάδα τεσσάρων νέων επιστημόνων η Παρασκευή Κατσώνη, η Σοφία Παπαϊωάννου, ο Αλέξανδρος Παπαδόπουλος και ο Σπύρος Μακρής ένωσαν τις δυνάμεις τους με κοινό όραμα να φέρουν τη διαστημική τεχνολογία στα ελληνικά σχολεία. Η ιδέα τους, το SchoolSat, που κατέκτησε την τρίτη θέση στο διαγωνισμό του ΕΚΠΑ, αφορά τη δημιουργία ενός χαμηλού κόστους, πλήρως λειτουργικού μικροδορυφόρου (cubesat), συνοδευόμενου από εκπαιδευτικό λογισμικό και υλικό, που στοχεύει να φέρει τους μαθητές σε επαφή με τις επιστήμες STEM και τη δορυφορική τεχνολογία.
«Στα σχολεία διδάσκονται θεωρητικά μαθήματα, αλλά λείπει η βιωματική, πρακτική σύνδεση με τις τεχνολογίες αιχμής», εξηγεί η Σοφία Παπαϊωάννου. «Η Διαστημική δεν είναι πια κάτι μακρινό. Είναι παρούσα στην καθημερινότητά μας - από τα GPS μέχρι την πρόγνωση καιρού. Οφείλουμε να τη φέρουμε και στην εκπαίδευση».
Η συμμετοχή στον διαγωνισμό τούς έδωσε πρόσβαση σε mentoring, ανατροφοδότηση από ειδικούς, επιχειρηματική εκπαίδευση και κυρίως θάρρος. «Μέσα από τον διαγωνισμό, είδαμε την ιδέα μας να ωριμάζει. Συνειδητοποιήσαμε το μέγεθος της αγοράς, τις προκλήσεις της παραγωγής, και το πόσο απαραίτητο είναι το σωστό δίκτυο».
Ο καθηγητής Βάιος Λάππας, που ανέλαβε τον ρόλο του μέντορα, βοήθησε την ομάδα να αποκτήσει τεχνική ακρίβεια και να διαμορφώσει ένα λειτουργικό πλάνο υλοποίησης. Παράλληλα, η ομάδα συμμετέχει στον 9ο κύκλο του προγράμματος επιχειρηματικής επιτάχυνσης του Κέντρου «Αρχιμήδης», με σκοπό την παραγωγή του πρώτου πρωτοτύπου και την πιλοτική εφαρμογή του SchoolSat σε ελληνικά σχολεία.
«Η τελική μας φιλοδοξία είναι να επαναπροσδιορίσουμε τον τρόπο με τον οποίο οι μαθητές έρχονται σε επαφή με την τεχνολογία και τις φυσικές επιστήμες. Όχι μέσα από θεωρία, αλλά μέσα από πράξη. Και αν μπορούμε να εμπνεύσουμε έναν μαθητή να γίνει ο επόμενος μηχανικός δορυφόρων, τότε θα έχουμε πετύχει».
Κοινά σημεία: Από την έμπνευση στην πράξη, με στήριξη και όραμα
Παρότι οι τρεις ιδέες προέρχονται από εντελώς διαφορετικά πεδία, φαρμακογνωσία, φαρμακευτική τεχνολογία, αεροδιαστημική εκπαίδευση, παρατηρούνται ορισμένα κοινά σημεία:
- Όλες ξεκίνησαν από την ακαδημαϊκή έρευνα και αξιοποίησαν τη γνώση που αποκτήθηκε σε μεταπτυχιακό και διδακτορικό επίπεδο.
- Όλες μετατράπηκαν σε επιχειρηματικές προτάσεις χάρη στη συμβολή του διαγωνισμού, των εκπαιδευτικών σεμιναρίων και των μεντόρων του Κέντρου «Αρχιμήδης».
- Όλες επεδίωξαν να απαντήσουν σε πραγματικά κοινωνικά προβλήματα, από τη γνωσιακή έκπτωση και τις νευροεκφυλιστικές παθήσεις, μέχρι το έλλειμμα πρακτικής εκπαίδευσης σε δημόσια σχολεία.
Το σημαντικότερο κοινό στοιχείο όμως, είναι η αλλαγή νοοτροπίας: η μετάβαση από τη λογική της «έρευνας στο συρτάρι» στη φιλοσοφία της «έρευνας στην κοινωνία». Και αυτό είναι ίσως η μεγαλύτερη επιτυχία του διαγωνισμού, όχι το βραβείο, αλλά η δημιουργία μιας νέας γενιάς επιστημόνων με πίστη στη δύναμη της εφαρμοσμένης καινοτομίας. Μια γενιά που συμβάλει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στην ενίσχυση της Ελλάδος της διεθνής της εικόνας με τρόπους πρακτικούς που επηρεάζουν την καθημερινότητα των πολιτών.
Προκήρυξη 3ου Διαγωνισμού - Μια ανοιχτή πρόσκληση για το επόμενο βήμα
Ο 3ος Φοιτητικός Διαγωνισμός Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας του κέντρου του Κέντρου «Αρχιμήδης» του ΕΚΠΑ δέχεται αιτήσεις έως τις 12 Οκτωβρίου 2025. Απευθύνεται σε ενεργούς φοιτητές (προπτυχιακούς, μεταπτυχιακούς, διδακτορικούς) του ΕΚΠΑ, μεμονωμένα ή σε ομάδες. Οι νικητές θα μοιραστούν χρηματικά έπαθλα, ενώ όλοι οι συμμετέχοντες θα λάβουν εκπαίδευση, πρόσβαση σε καθοδήγηση και εργαλεία για την ωρίμανση της ιδέας τους.
Περισσότερες πληροφορίες και υποβολή αίτησης: https://archimedes.uoa.gr/3os-foititikos-diagonismos/
