Η γεωργία εξαρτάται άμεσα από το κλίμα. Η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας, η αστάθεια στις εποχικές βροχοπτώσεις και η απώλεια υδατικών πόρων επηρεάζουν την απόδοση των καλλιεργειών. Το 2023 στη χώρα μας είδαμε να εξελίσσονται πυρκαγιές, πλημμύρες και άλλα φυσικά φαινόμενα που έπληξαν σημαντικά τη γεωργική παραγωγή. Παγκοσμίως, η παραγωγή ρυζιού παρουσίασε πτώση λόγω παρατεταμένης ξηρασίας σε Ινδία, Πακιστάν και Ταϊλάνδη – με άμεσο αντίκτυπο στις τιμές και στις εξαγωγές. Αντίστοιχα, η ελαιοπαραγωγή στην Ισπανία μειώθηκε έως και 50%, το 2022, εξαιτίας του καύσωνα και της έλλειψης νερού. Γενικότερα, η κλιματική αλλαγή δημιουργεί αβεβαιότητα σε πολλούς τομείς της οικονομίας και ειδικότερα σε αυτόν της αγροδιατροφής.
Τα ακραία φαινόμενα, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, προκαλούν ελλείψεις που εκτινάσσουν τις τιμές βασικών τροφίμων – γεγονός που επηρεάζει ιδιαίτερα τις αναπτυσσόμενες χώρες, όπου το κόστος τροφής καταναλώνει μεγάλο ποσοστό του εισοδήματος. Το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ έχει προειδοποιήσει ότι μέχρι το 2050, η κλιματική αλλαγή θα μπορούσε να αυξήσει κατά 20% τον αριθμό των ανθρώπων που υποσιτίζονται παγκοσμίως.
Η λύση δεν είναι εύκολη. Απαιτείται αναδιάρθρωση των συστημάτων παραγωγής και διανομής των τροφίμων παγκοσμίως. Μερικές από τις βασικότερες λύσεις που προτείνονται κατά καιρούς από διάφορους ειδικούς είναι:
- Επενδύσεις σε ανθεκτικές ποικιλίες που αντέχουν σε θερμότερο και πιο ασταθές κλίμα.
- «Έξυπνη» διαχείριση νερού, με σκοπό τη μείωση κατανάλωσης αυτού, με τεχνικές όπως η στάγδην άρδευση και οι υδρολίπανση.
- Αύξηση παραγωγής και παραγωγικότητας εκμεταλλεύσεων σε τοπικό επίπεδο, ώστε να μειωθεί η εξάρτηση από διεθνείς αλυσίδες που επηρεάζονται πιο εύκολα από μεγάλες φυσικές καταστροφές.
- Μεγαλύτερες επενδύσεις στη ψηφιακή τεχνολογία με σκοπό την πρόβλεψη κινδύνων, χρήση AI και δορυφορικών δεδομένων για την πρόβλεψη ακραίων καιρικών φαινομένων.
Καθώς οι χώρες αναφέρονται και προβληματίζονται συνεχώς με θέματα σχετικά με την αυτάρκεια, ο διεθνής ανταγωνισμός για γη, νερό και σπόρους εντείνεται. Η Αφρική γίνεται πεδίο στρατηγικών επενδύσεων, ενώ χώρες όπως η Κίνα, θα επενδύσουν ή επενδύουν ήδη σε γεωργικές εκτάσεις στο εξωτερικό. Η τροφή μετατρέπεται σε γεωπολιτικό όπλο, με τον έλεγχο των εξαγωγών να αποτελεί όλο και συχνότερη πρακτική – όπως φάνηκε πρόσφατα στην κρίση που δημιουργήθηκε στην παραγωγή και το εμπόριο των σιτηρών της Ουκρανίας μετά την έναρξη του Ρωσσοουκρανικού πολέμου.
Τελικά, θα καταφέρει η ανθρωπότητα να παράγει επαρκή, προσιτή και ασφαλή τροφή για όλους σε έναν πλανήτη που αλλάζει; Η απάντηση δεν είναι μονοδιάστατη και σίγουρα δεν είναι απλή. Η λύση δε μπορεί να δοθεί από ένα κράτος ή μια κυρίαρχη δύναμη, χρειάζονται οπωσδήποτε διεθνείς συνεργασίες, περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση, τεχνολογική καινοτομία αλλά και κοινωνική δικαιοσύνη. Η αγροδιατροφή είναι πλέον πεδίο σύγκρουσης… και η σύγκρουση αυτή θα εντείνεται όλο και περισσότερο!
