Ροή
Η μεταρρύθμιση που υιοθετήθηκε χθες Τρίτη από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ και προβλέπει ότι οι χώρες μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας θα πρέπει να δικαιολογούν τη χρήση βέτο, θα τις ωθήσει να ασκούν με μεγαλύτερη σύνεση το δικαίωμα αυτό; Ή θα έχει αντίθετο αποτέλεσμα και θα τις ωθήσει σε μεγαλύτερες αντιπαραθέσεις;
Το μέλλον θα δείξει. Κάποιες χώρες ενδέχεται να πιέσουν τις ΗΠΑ να ασκήσουν βέτο σε προσχέδια αποφάσεων που αφορούν το Ισραήλ. Από την πλευρά της η Ουάσινγκτον ενδέχεται να θέσει προς ψήφιση στο Συμβούλιο Ασφαλείας ένα προσχέδιο απόφασης για την ενίσχυση των κυρώσεων εναντίον της Βόρειας Κορέας, το οποίο βρίσκεται υπό συζήτηση εδώ και εβδομάδες, γνωρίζοντας εκ των προτέρων ότι θα ασκήσουν βέτο η Μόσχα και το Πεκίνο.
Η μεταρρύθμιση αυτή επανήλθε στο προσκήνιο αφού, μία ημέρα μετά την εισβολή της στην Ουκρανία, η Ρωσία άσκησε βέτο στην απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας που ζητούσε από τη Μόσχα να αποσυρθεί χωρίς όρους από τη γειτονική χώρα.
Ερωτηθείς για τη μεταρρύθμιση ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, ο οποίος πραγματοποίησε χθες την πρώτη επίσκεψή του στη Ρωσία μετά την εισβολή της 24ης Φεβρουαρίου, υπογράμμισε ότι τάσσεται «υπέρ της λελογισμένης χρήσης του δικαιώματος του βέτο».
«Το βέτο μάλλον χρησιμοποιήθηκε πάρα πολλές φορές», πρόσθεσε.
Από το πρώτο βέτο που ασκήθηκε ποτέ, από τη Σοβιετική Ένωση το 1946 για μια απόφαση που αφορούσε τη Συρία και τον Λίβανο, η Ρωσία έχει ασκήσει αυτό το δικαίωμα 143 φορές, περισσότερες από οποιαδήποτε άλλη από τις υπόλοιπες τέσσερις χώρες μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας. Οι ΗΠΑ έχουν ασκήσει βέτο 86 φορές, η Βρετανία 30 και η Κίνα και η Γαλλία από 18 φορές.
Η μεταρρύθμιση είχε προταθεί για πρώτη φορά πριν δυόμιση χρόνια και υιοθετήθηκε χθες Τρίτη από τα 193 μέλη της Γενικής Συνέλευσης. Προβλέπει τη σύγκληση της Γενικής Συνέλευσης σε διάστημα 10 εργάσιμων ημερών αφότου μία ή περισσότερες χώρες μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας ασκήσουν βέτο σε σχέδιο απόφασης, με στόχο να συζητηθούν οι λόγοι που εξέφρασαν την αντίθεσή τους.
Σχεδόν 100 χώρες συνυπέγραψαν την πρόταση του Λιχτενστάιν, ανάμεσά τους οι ΗΠΑ, η Βρετανία και οι χώρες της ΕΕ, αλλά όχι η Κίνα και η Ρωσία.
Η απόφαση δεν είναι δεσμευτική και τίποτα δεν εμποδίζει μια χώρα να ασκήσει βέτο ή να μην εξηγήσει ενώπιον της Γενικής Συνέλευσης τους λόγους για τους οποίους το έπραξε.
Εκτός από τα πέντε μόνιμα μέλη του το Συμβούλιο Ασφαλείας μετρά επίσης άλλα δέκα τα οποία εκλέγονται για διάστημα δύο ετών και δεν διαθέτουν δικαίωμα βέτο.
Μεταξύ των χωρών που συνυπέγραψαν το κείμενο ήταν η Ιαπωνία και η Γερμανία, δύο χώρες που επιθυμούν να γίνουν μόνιμα μέλη του Συμβουλίου στην περίπτωση που αυξηθεί ο αριθμός τους.
Τη αύξηση των μόνιμων μελών του Συμβουλίου ζητεί και ο Γκουτέρες προκειμένου να εκπροσωπείται και η Αφρική, αν και το θέμα έχει περιέλθει σε τέλμα εδώ και χρόνια.
Ούτε η Βραζιλία, η οποία εκτίμησε ότι το βέτο μπορεί να αποτελέσει εργαλείο για τη διασφάλιση της ειρήνης, ούτε η Ινδία – δύο ακόμη χώρες που επιθυμούν να γίνουν μόνιμα μέλη του Συμβουλίου—στήριξαν την πρόταση.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
