Παρότι ο πόνος έχει αναγνωριστεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως σοβαρή νόσος με βαρύ αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής, η Πολιτεία μας δεν τον αντιμετωπίζει με την πρέπουσα σοβαρότητα, καθώς ακόμα τα 57 Ιατρεία Πόνου που λειτουργούν στην επικράτεια στα δημόσια και πανεπιστημιακά νοσοκομεία δεν είναι ενταγμένα σαν οργανικές δομές στο Εθνικό Σύστημα Υγείας και ουσιαστικά λειτουργούν σε εθελοντική βάση.
Όπως εξηγεί η ομότιμη καθηγήτρια Αναισθησιολογίας και Θεραπείας Πόνου ΕΚΠΑ, Ιωάννα Σιαφάκα, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρίας Θεραπείας Πόνου και Παρηγορητικής Φροντίδας (ΠΑΡΗΣΥΑ), η λειτουργία των Ιατρείων πόνου σε εθελοντική βάση δεν τους επιτρέπει να κάνουν τις απαιτούμενες προσλήψεις και να έχουν την πρέπουσα διεπιστημονική ομάδα που αποτελείται από αναισθησιολόγο, νοσηλευτές, φυσίατρους ή φυσικοθεραπευτές, ψυχολόγο και κοινωνικό λειτουργό.
Επιπλέον, εξαιτίας της διαχρονικής τους υποστελέχωσης δεν μπορούν να λειτουργήσουν σε καθημερινή βάση αλλά μόνο 1-2 φορές την εβδομάδα, την ώρα που αυξάνεται διαρκώς η ζήτηση στην ανακουφιστική φροντίδα, καθώς έχουμε πολύ περισσότερους ογκολογικούς ασθενείς και άλλους χρονίως πάσχοντες λόγω της γήρανσης του πληθυσμού σε σύγκριση με παλαιότερα χρόνια.
Με αναισθησιολόγους «μια ανάσα» από τη σύνταξη
Όπως επισημαίνει από το ιστορικό ιατρείο πόνου του Θεαγένειου νοσοκομείου Θεσσαλονίκης (που πρωτο-λειτούργησε το 1976), η Διευθύντρια της Μονάδας Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) και του Ιατρείου Πόνου, Σουζάνα Ανίσογλου, τα περισσότερα ιατρεία πόνου λειτουργούν χάρη στις ηρωϊκές προσπάθειες αναισθησιολόγων που βρίσκονται κοντά στη σύνταξη ή έχουν ήδη συνταξιοδοτηθεί και εξακολουθούν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους εθελοντικά.
Τι θα γίνει όμως όταν αυτοί οι γιατροί, λόγω ηλικίας και κούρασης θα αποχωρήσουν από το Εθνικό Σύστημα Υγείας; Αντίστοιχη εικόνα υπάρχει στον νοσοκομείο Κω, με την Έλλη Καρανίκα να λειτουργεί το ιατρείο πόνου και παράλληλα να κάνει χημειοθεραπείες στους ογκολογικούς ασθενείς, παρότι είναι αναισθησιολόγος και όχι παθολόγος-ογκολόγος (προσφέρει δηλαδή ιατρικές υπηρεσίες εκτός του αντικειμένου της). Και εκείνη βρίσκεται κοντά στην σύνταξη και παλεύει εδώ και χρόνια να γίνει το ιατρείο πόνου οργανική δομή του νοσοκομείου Κω.
Πέρα από τις «εθελοντικές» υπηρεσίες που προσφέρουν οι αναισθησιολόγοι στα Ιατρεία Πόνου, παρέχουν με τις διεπιστημονικές τους ομάδες και κατ’ οίκον φροντίδα στους ασθενείς- και μέσω των παραρτημάτων της Ελληνικής Εταιρίας Θεραπείας Πόνου και Παρηγορητικής Φροντίδας (ΠΑΡΗΣΥΑ)-σε περιοχές όπως η Κως, η Λαμία, η Αττική, η Θεσσαλονίκη, η Κρήτη και αλλού.
Καταπέλτης για τα όσα πρωτοφανή συμβαίνουν στην ανακουφιστική φροντίδα στην Ελλάδα είναι ο Ευάγγελος Φιλόπουλος πρόεδρος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρίας (ΕΑΕ) που δηλώνει: «Εάν πας στο εξωτερικό και πεις ότι μια νοσοκομειακή δομή λειτουργεί ‘εθελοντικά’ οι άνθρωποι θα γελάσουν. Δεν υπάρχει εθελοντική εργασία στα νοσοκομεία και γενικά οι κρατικές δομές λειτουργούν-και πρέπει να λειτουργούν-με μισθωτούς εργαζόμενους, ώστε να υπάρχει έλεγχος και απόδοση ευθυνών. Το νοσοκομείο και γενικά οι δομές υγείας μπορούν να πλαισιώνονται και από εθελοντές, αλλά αυτοί δεν μπορούν να αποτελούν τις μη οργανικές θέσεις που δεν έχουν τα νοσοκομεία» υπογραμμίζει αγανακτισμένος ο Ευάγγελος Φιλόπουλος.
Εδώ και 10 χρόνια κλειστό το αντικαρκινικό κέντρο στην Παιανία
Ο Ευάγγελος Φιλόπουλος έχει πολλούς λόγους να είναι αγανακτισμένος καθώς η Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία πούλησε ό,τι ακίνητα είχε στην κατοχή της και με το ποσό που συγκέντρωσε δημιούργησε το νέο Ογκολογικό Κέντρο στην Παιανία, που επρόκειτο εδώ και 10 χρόνια να λειτουργήσει ως το πρώτο hospice στην Ελλάδα. Τα hospices είναι οι δομές φιλοξενίας τελικού σταδίου (για τους ασθενείς που χάνουν τη μάχη) και είμαστε από τις ελάχιστες χώρες πανευρωπαϊκά-ίσως η μόνη- που δεν τις διαθέτουμε. Στο Ογκολογικό Κέντρο της Παιανίας υπάρχει δυνατότητα ανάπτυξης 100 κλινών, την ώρα που η πατρίδα μας πανελλαδικά διαθέτει μόλις 10 κλίνες παρηγορητικής φροντίδας και στον τομέα αυτόν είναι ουραγός στην Ευρώπη.
Το ογκολογικό κέντρο στην Παιανία εγκαινιάστηκε 3 φορές αλλά δεν λειτούργησε ποτέ και για να λειτουργήσει (που είναι σχεδόν έτοιμο, με ελάχιστες παρεμβάσεις) πρέπει να ενταχθεί στο ΕΣΥ, σε κάποιο νοσοκομείο, στην ανάλογη ΥΠΕ. «Φτιάξαμε ένα hospice Ευρωπαϊκών προδιαγραφών για να μπορούν οι ασθενείς να φιλοξενούνται έως και 1,5 μήνα, να βγαίνουν βόλτα στον κήπο με τα παιδιά και τα εγγόνια τους, να έχουν μια αξιοπρεπή φροντίδα προς το τέλος της ζωής τους. Θα χρειαστεί να το νοικιάσουμε, δεν μπορούμε να περιμένουμε άλλο, καθώς θα ρημάξει» δήλωσε ο πρόεδρος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρίας, προσθέτοντας πως αυτό το έργο δεν έλαβε ούτε 1 ευρώ χρηματοδότηση από ΕΣΠΑ και κρατικό χρήμα και πώς έως λίγους μήνες νωρίτερα, η ηγεσία του υπουργείου Υγείας είχε πει ότι θα τεθεί σε λειτουργία, αλλά αυτό δεν έγινε ποτέ.
Δωρεά και στο Θεαγένειο
Μία μικρότερης εμβέλειας δωρεά (κτίριο) έχει κάνει η Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία στο Θεαγένειο νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, που αργότερα το πήρε ο ΕΟΠΠΥ και το μετέτρεψε στο φαρμακείο του ΕΟΠΠΥ. Ο χρόνιος πόνος και η ανακουφιστική φροντίδα αφορούν πρωτίστως τους ογκολογικούς ασθενείς, με τον Ευάγγελο Φιλόπουλο να λέει ότι δεν υπάρχει χειρότερο συναίσθημα για γιατρό από το να βλέπει τον ασθενή του να υποφέρει. Ωστόσο, αφορά και άλλα χρόνια νοσήματα όπως είναι ο νευροπαθητικός πόνος των διαβητικών, οι πόνοι από τροχαία ατυχήματα και ακρωτηριασμούς, ο χρόνιος μυοσκελετικός πόνος, οι χρόνιες κεφαλαλγίες, ο πόνος των ασθενών με HIV/AIDS κτλ. Ο τρόπος με τον οποίο ένα κράτος αντιμετωπίζει τους ασθενείς με χρόνιο πόνο- πάσης αιτιολογίας- είναι εντέλει ένα δείγμα του πόσο πολιτισμένο είναι καταλήγουν οι ειδικοί.
